I L l bob. M a sh ina detallarining yeyilish sabablari

rejimi
Ishqalanuvchi juftlik ishlashining kuch rejimi — ishqala­
nuvchi sirtlarga tushadigan solishtirm a yuklanish ( p , MPa) va 
tezlik rejim i - nisbiy harakatlanish tezligi {n/ s ) tavsiflaydi.
U shbu param etrlarning qiym ati ishqalanuvchi sirtlarning ish- 
lashi jaray on ida m ashina ishlash sharoitiga bo g ‘liq ravishda 
o ‘zgaradi.
T ad qiq otlar natijasida detallam in g yeyilish qiym ati solish­
tirm a bosim ^ g a bog‘liqligi aniqlangan va ayniqsa m oy 
qatlam i b o ‘lm aganda uning ortishi bilan yeyilish darajasi o r- 
tadi. B unday holda yeyilish intensivligi s  quyidagi tenglam a 
bilan ifodalanadi:
b u yerda: ДЛ-detaining chiziqli yeyilishi; AS’ -ishqalanish 
yo‘li; с va m -m aterial xossalari va sirtning yeyilish qobi- 
liyatiga bog‘liq b o 'lg an o ‘zgarm as qiym atlar; p  -ishqalanuvchi 
sirtga tushadigan solishtirm a bosim .
Nisbiy harakatlanishning kichik tezliklarida (ishqalanuvchi 
sirtlarning sirpanish tezliklarida) v va ishqalanuvchi sirtlarning 
yuqori b o ‘lm agan h aroratlarida chiziqli yeyilish quyidagi 
k o ‘rinishda yoziladi:
bu yerda: /-v a q t, s .
Ishqalanuvchi sirtlardagi nisbiy h arakatlan ish tezligi ye­
yilish qiym atiga turlicha ta ’sir qiladi. M oyli ishqalanishda 
tezlikni oshirish yeyilishni kam aytiradi, q uruq va chegaraviy 
ishqalanishda esa jaray o n boshida yeyilish ortadi va tezlikning 
m aksim al qiym atiga ch iq qan da yeyilish kam ayadi.
Y arim moyli ishqalanishda, qachonki m oyli q atlam solish­
tirm a bosim ning bir qism ini qabul qilganda va m oyning
28

---

yordam bcruvchi qobiliyati sezilganda, chiziqli yeyilishning 
qiym ati quyidagicha ifodalanadi:
bu yerda: D n vJ /jj
2
.p - т о У qatlam i orqali ishqalanuvchi
juftlikka u m u m iy yuklanishning ulushini uzatishni tavsiflovchi 
p aram etr; D -m oyli qatlam da gidrodinam ik bosim qiym atini 
aniqlovchi koeffitsiyent; 
-m oyn in g qovushqoqligi; v -ish q a ­
lanish sirtida nisbiy harakatning chiziqli tezligi; /-ish q alan ish
sirtining asosiy chiziqli o 'lch a m i; / / -ishqalanish juftligi moyli 
qatlam ining m inim al qalinligi.
M oylash sharoiti q an ch a yaxshi b o ‘lsa (m oyli ishqalanish) 
cliiziqli yeyilish qiym ati ham sh u n ch a kam b o ia d i va ishqala­
nuvchi juftliklarning ishlash sharoiti yanada yengil b o ‘ladi.