İ nterpersonal ps I xoterap I ya
Yüklə 305,21 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
İ NTERPERSONAL PS İ XOTERAP İ YA QULİYEVA GÜNEL İNTERPERSONAL PSİXOTERAPİYA NƏDİR?
İPT – qısamüddətli, yüksək strukturlaşmış, konkret fokuslaşmış, “ indi və burda ” iş prinsipinə əsaslanaraq psixi pozuntusu olan pasiyentlərin cari şəxslərarası problemlərinin həllinə yönəlmiş psixoterapiyadır. K LERMONA
ƏSASƏN
İ TP
ƏSAS
PRINSIPLƏRI , 1982 İTP:
Qısamüddətli Strukturlaşdırılmış Terapiya müddəti ilə məhdudlaşmış Depressiv xəstədə cari şəxsiyyətlərarası münasibətlərə fokuslasmış Tibb tərəfindən təsdiq edilmiş prinsiplərə əsaslanmış İPT UNİVERSAL PRİNSİPLƏR Psixoterapevtik prosesin mövcud strukturu Pasientə qarşı xeyirxah və empatik münasibət Terapevtik alyans zamanı pasient və terapevtin aktiv əməkdaşlığı Pasientin halhazırda nə yaşadıqlarını ona izah etmə Optimizm atmosferini saxlama Terapiya gedişatı ərzində pozitiv dəyişiklikləri vurğulama
N ƏZƏRI
ƏSASLAR
yanaşma, pasientin onu əhatə edənlərə adaptasiyası üçün psixi pozuntulara baxış cəhdi
təkrarlanan şəxsiyyətlərarası münasibətlərin modeli kimi baxması
münasibətlər psixi aktivlik zamanı birincili fokus rolunu oynayır. Belə ki, şəxsiyyətlərarası qarşılıqlı təsir, xüsusilə də şəxs üçün emosional əhəmiyyətli obyektlər psixi fəaliyyətin dəyişməsinə, o cümlədən də depressiyanın inkişafına gətirib PROBLEM FOKUSLARI Fəsadlaşmış hüzn Şəxsiyyətlərarası rol konfliktləri Rol Keçidi Şəxsiyyətlərarası münasibətlərin defisiti M ÜALICƏNIN
MƏQSƏDLƏRI Depressiv simptomların azaldılması Şəxsiyyətlərarası problemin həlledilməsi/öhdəsindən gəlinməsi Şəxsiyyətlərarası aktivliyin yaxşılaşdırılması Pasienti psixi sağlamlıqla bağlı suallarını cavablandırmaq Depressiv residivinin (yenidən qayıtma) profilaktikası T ERAPEVT
BU
MƏSƏLƏLƏRƏ
MƏRKƏZLƏŞIR :
Pasientin cari problemləri Onun həyatında məna kəsb edən insanlar Qarşılıqlı münasibətlərin qiymətləndirilməsi Emosional reaksiyalar Emosional reaksiyaların modifikasiyası gedişatında problemin həll edilməsi
P ASIYENTIN
VƏZIYYƏTINI ÖYRƏNƏRKƏN
TERAPEVT
AŞAĞIDAKILARI
AŞKAR
ETMƏLIDIR
Simptomlar baş verən zaman pasiyentin həyatında nələr baş verib Hazırki dövrdə pasiyent üçün hansı stress faktorları vardır Pasiyentin sosial əhatəsindən kimin bu stress faktorlarına aidiyyəti vardır Pasiyentin həyatındakı cari konfliktlər və problemlər Pasiyent bu problemlərin öhdəsindən necə gəlir Pasiyentin şəxslərarası fəaliyyətində güclü cəhətləri Pasiyentin şəxslərarası fəaliyyətində çətinlikləri problemləri Pasiyentdə günahkarlıq, məyusluq və s. neqativ emosiyalar doğuran situasiyalar
PSİXOTERAPEVTİK PROSESİN STRUKTURU Həftədə bir dəfə keçirilməklə 12-16 sessiyadan ibarət olmalıdır Sessiyaların müddəti 50-60 dəqiqə çəkməlidir Psixoterapevtik kurs 3 mərhələyə - ilkin,orta (əsas) və tamamlayıcı mərhələlərə bölünür. Müalicə prosesi 1 və ya 2 təyin olunmuş şəxslərarası problem fokusları üzərində qurulmalıdır Müalicənin aktiv fazası bitdikdən sonra, 3-6 ay ərzində nisbətən az intensiv qoruyucu terapiya kursu təyin edilə bilər TERAPİYANIN İLKİN MƏRHƏLƏSİ(2-4 SESSIYA
) Psixoterapevtik münasibətlərin qurulması və psixoterapevtik əməkdaşlığın yaradılamsı Pasientin klinik vəziyyətinin qiymətləndirilməsi və diaqnozun təyin edilməsi Medikamentoz müalicənin zəruriliyinin qiymətləndirilməsi Pasiyentin şəxslərarası sferasının öyrənilməsi Şəxslərarası sorğu vərəqəsinin tərtibi və şəxslərarası fəaliyyətin problem fokusunun müəyyənləşdirilməsi Pasiyentin psixi sağlamlıq sahəsində maarifləndirilməsi və onun öz xəstəliyi barəsində məlumatlandırılması İPT çərçivəsində terapevtik prosesin məqsədləri, məsələləri və metodlarının pasiyentə izah edilməsi Pasiyentlə terapiya kursu haqqında razılığın əldə olunması T ERAPIYANIN
ORTA
MƏRHƏLƏSI (10-12 SESSIYA
) Inam-ab havası yaratmaq, pasiyentə empatik münasibət göstərmək , onunla daim terapevtik əməkdaşlığı qoruyub saxlamaq Əsas problem fokusu üzərində psixoterapevtik iş qurulmalıdırInam-ab havası yaratmaq, pasiyentə empatik münasibət göstərmək , onunla daim terapevtik əməkdaşlığı qoruyub saxlamaq Psixoterapevtik texnikaları maksimal dərəcədə effektiv tədbiq etmək Mütəmadi olaraq (2-3 həftədən bir) pasiyentin klinik vəziyyətini standartlaşdırılmış vasitələrlə müəyyən etmək
T ERAPIYANIN
TAMAMLAYICI MƏRHƏLƏSI (2- 3
)
Bütün psixoterapevtik prosesin icmalı aparılır
Əldə edilmiş müsbət nəticələr, həmçinin şəxslərarası fəaliyyətdə hələ də işlənməli olan məsəslələr müzakirə olunur
I PT
TEXNIKALARI
Birbaşa aşkarlama Dolayı aşkarlama Aydınlaşdırma Emosiyaların ifadəsinin stimulyasiyası Rollu oyunlar Mümkün olan həllərin analizi Ünsiyyətin analizi Psixoterapevtik münasibətdən istifadə Pasientə xəstəlik və müalicə haqqında məlumat vermək Sosial aktivliyin stimulyasiyası Sonda sessiyanı gözdən keçirtmə Müalicə gedişatında şəxsiyyətlərarası dəyişiklikləri tədqiq etmək B IRBAŞA
AŞKARLAMA
1. Hadisə haqqında informasiya toplamaq 2. Söhbəti strukturlaşdırmaq 3. Terapevtin aktivliyi D OLAYI
AŞKARLAMA
Açıq suallar Deyilənlərin dəf edilməsi Təfərrüatı ilə izah etmək kömək etmək Qeyri-verbal işarələr AYDINLAŞDIRMA
Şəxsin əməlləri və fikirləri haqında hisslərini müəyyənləşdirmək Problemi konkretləşdirmək Terapevtik alyansı stimullaşdırmaq
E MOSIYALARIN
IFADƏSININ STIMULYASIYASI
Affektin verballaşdırılması Katarzis – neqativ emosiyalardan azad edilmə Affekti ifadə etmənin öyrədilməsi “bu situasiyada o insana qarşı hiss etdiyiniz hisslərinizi ifadə etməyə cəhd göstərin (inciklik, acıq, məyusluq və s.)”
R OLLU
OYUNLAR
Pasientə öz davranışını ifadə etməkdə kömək göstərmək Ünsiyyət və davranışın yeni formalarını aşılamaq Digər insanları başa düşməyə kömək göstərmək Oyunun növləri Pasient özünü oynayır Pasient başqasını oynayır Terapevt pasienti oynayır
M ÜMKÜN
OLAN
HƏLLƏRIN
ANALIZI
1. Problemi tədqiq etmək 2. Mümkün çıxış yolunu mükazirə etmək 3. Müsbət və mənfi tərəfləri müəyyənləşdirmək 4. Hərəkət planını işləyib hazırlamaq 5. Hərəkət planına adaptasiyanı həyata keçirmək və monitorinq keçirtmək
Ü NSIYYƏTIN
ANALIZI
Pasientin ünsiyyət qabiliyyətini müəyyənləşdirmək Şərh zamanı əsas səhvləri müəyyənləşdirmək Daha effektiv ünsiyyəti motivə etmək Pasientin özünü, yaxınlarını təsvir etməsindən istifadə etmək və terapevt tərəfindən nəzarət etmək
«sizdən kimsə nəvaxtsa soruşanda ki, niyə bu əməli edirsiniz, siz küsürsünüz, ama bu sual əslində o şəxsdə maraq və ya təəccüb doğurduğu üçün sizə ünvanlanmışdır, təqsirləndirmək məqsədilə deyil…»
P SIXOTERAPEVTIK
MÜNASIBƏTDƏN ISTIFADƏ
Terapevtik alyansın inkişafı Digər insanlara münasibətin modeli Pozitiv nümunələrin vurğulanması Terapiya haqqında pasientin fikirlərini öyrənmə «sizin məsələni həll etmə yolunuz, çıxış yolunuz məni tamamilə inandıra bildi, bəlkə bu arqumentləri siz o yaxın şəxslə danışıqda istifadə edəsiniz?».
PASIENTI
XƏSTƏLIK VƏ
MÜALICƏ
HAQQINDA MƏLUMATLANDIRMAQ
Əhval-ruhiyyənin şəxsiyyətlərarası problem ilə əlaqəli olduğunu izah etmək Müalicənin dinamikasını qiymətləndirmək üçün şkalalardan istifadə etmək Xəstəlik cə müalicə haqqında ünvanlanan suallara cavab vermək Stiqmanın azaldılması S OSIAL
AKTIVLIYIN
STIMULYASIYASI Konkret tapşırıqlar Öz ünsiyyətini yazmaq və tədqiq eləmək Faydalı sosial fəalliyəti üçün mükafatlandırma S ESSIYA
SONUNDA
NƏZƏRDƏN
KEÇIRMƏ
Birgə işin nəticəsini ümumiləşdirmək Bunların problem sahəsi ilə əlaqəsini müəyyənləşdirmək «bügun bizə yaxın adamınızız etdiyi davranışından sonra sizdə yaranan məyusluq hissinin sizin əhval-ruhiyyənizə təsirinin qarşısını aldıq …»
M ÜALICƏ
GEDIŞATINDA
ŞƏXSIYYƏTLƏRARASI DƏYIŞIKLIKLƏRI
TƏDQIQ
ETMƏK
Sessiyalar arasındakı fasilələrdə hadisələrin təsvir edilməsi Münasibətlərdə baş verən dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi Pozitiv nəticələrin vurğulanması I PT
ISTIFADƏ
OLUNM A YAN
TEXNIKALAR
Erkən uşaqlığın analizi Yuxuların interpretasiyası Transferin stimulyasiyası Müdafiə mexanizmləri Koqnitiv proseslərin tədqiqi (АВС) Avtomatik fikir və səhvlərin analizi Ekspozisiyalar Sensibilizasiya
P SIXOTERAPEVTIK
MÜNASIBƏTLƏR Empatiya Rapport Terapevtik alyans Terapevtin aktivliyi Hər zaman interpersonal münasibətlər fokusunda mərkəzləşmə Tolerantlıq və müdafiə Transfer interpretasiyasından imtina
DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ MİNNƏTDARAM Yüklə 305,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|