Ii bob. Yarimo'tkazgichlarda kontakt hodisalar

0 00
l,rr= 1 ,i. -1 = ! (e¹¹//m - l). (2.5)

0
/ tok qiyrnati germaniyli p-n o•tishlarda o'nlarcha mikroamperni, kremniylilarda esa - nanoamperlarni tashkil etadi va ternperatura ortishi bilan keskin ortadi. Germaniyli va kremniyli p-n o'tishlar uchun

0
/ qiyrnatining bunday katta farq qilishi, ularning taqiqlangan zonalari kengligidagi farq bilan aniqlanadi.
GaAs asosidagi p-n o'tishning tok o'qi bo'yicha turli masshtablarda keltirilgan volt-arnper xarakteristikasi (VAX) 2.3-rasmda keltirilgan.


a) b)



2.3-rasm. To'g'ri siljitilgan p-n o'tishdagi jarayonlar (a) va GaAs asosidagi p-n o'tishning tok bo'yicha turli masshtablardagi VAXi (b).


p-n o'tishning teskari ulanishi. p-n o'tish teskari ulanganda tashqi U₀ kuchlanish manbayining musbat qutbi 11- sohaga, manfiy qutbi esa p - sohasiga ulanadi (2.4-rasm).
Bunda tashqi elektr maydon p-n o'tishning ichki elektr maydoni bilan bir tomonga yo'nalgan bo'ladi, shu sababdan potensial to'siq qiyrnati q( UK+U₀) va kengligi ortadi (ITO'G·ni topish uchun quyidagi ifodadan foydalanish qulay:



V
1=1₀ /Vo (2.6)
LJK


34



⁰ C_n
2.4-rasm. p-n o'tishning teskari ulanishi.

0
bu yerda: / - p - n o'tishning tashqi maydon bo'lmagandagi kengligi (2.1 ga qarang).
Potensial to'siqning ortishi diffuziya tokining eksponensial kamayishiga olib keladi

_1,m= I
_oe-,,111t1 _.
(2.7)

0
To'yinish toki ] potensial to'siq balandligiga bog'liq bo'lmagani

uchun p-n o'tish orqali oqayotgan natijaviy tok

111-,w o o oe ·
_I = I e-q(1,1n - I = I ( ...,,11,,u -1)


(2.8)

p-n o'tish teskari ulanganda kontaktlashuvchi yarimo'tkazgichlardan noasosiy zaryad tashuvchilar "tortib olinadi". Teskari tok ekstraksiya toki deb ataladi.

3. p-n o'tishning volt-amper xarakteristikasi

0
p-n o'tish orqali oqayotgan tokning unga berilayotgan kuchlanishga bog'liqligi I=f(U ) volt - amper xarakteristika (VAX) deyiladi.
U mumiy holda p-n o'tish VAXi (2.5) va (2.8)1ar asosida eksponensial

bog'liqlik yordamida ifodalanadi (2.5, a-rasm).

qk o

I

(2.9)
-+x+ )-1].
p-n o'tishga to'g'ri siljitish berilganda U₀ ishorasi musbat, teskari kuchlanish berilganda esa - n-,anfiy olinadi. To'g'ri kuchlanish
UwG·2:0, I bo'lganida ifodadagi eksponensial tashkil etuvchiga nisbatan birni hisobga olmasa ham bo'ladi, bunda to'g'ri tok kuchlanish ortishi bilan eksponensial ortadi. Teskari siljitish berilganda teskari tok
35

kuchlanishning - 0,2 V qiymatida /₀ qiymatga yetadi va undan keyin kuchlanish ortishi bilan deyarli o'zgarmaydi. Bu tok p-n o'tishning to'yinish toki deb yuritiladi.
Teskari tok to'g'ri tokka nisbatan bir necha tartibga kichik, ya'ni p-n o'tish tokni to'g'ri yo'nalishda yaxshi, teskari yo'nalishda esa yomon o'tkazadi. Bundan p-n o'tishning to'g'rilash, tokni bir tomonga o'tkazish xususiyati kelib chiqadi va undan o·zgaruvchan tokni o'zgarmas tokga o'gimvchi to'g'rilagich sifatida foydalanish imkoniyati tug'iladi.
a) b)


I'
I

.
_,I
I
I
I

.
_,I
I
l ,,..••,1·