V subtest üzrə
tapşırıqlar. “Ümumiləşdirmə”.
Siz
ə
veril
ə
n v
ə
r
ə
qd
ə
20 söz cütü var. Onların arasındakı ümumi və
mühüm ə
lam
ə
t
əsasında yeni sözü tapıb qarşısında sıra ilə
yazı.
(M
ə
s
ə
l
ən: yağış
-
dolu. Düzgün cavab : ―külək‖)
1.
Nağıl –
dastan
–
( ....)
11. Kanal-b
ə
nd- (...)
2. Atom - molekul
–
(....)
12. C
ə
m-hasil- (...)
3. Botanika-zoologiya- (...)
13. Yağ
-
zülal
- (...)
137
4. Mozaika-ikona
–
(...)
14. Buludluluq-
külə
k- (...)
5. Asiya-Afrika- (...)
15. Qaz-maye- (...)
6. Amper-volt- (...)
16. Elm-ing
ə
s
ə
n
ə
t- (...)
7.
Ürə
k-arteriya- (...)
17. Sunami-
çovğun
- (...)
8. Kopenhagen-Monaqua
–
(...)
18. Klassizm-realizm- (...)
9. Feodalizm-kapitalizm-(...)
19. Kinay
ə
-t
ə
svir- (...)
10.Dözümlülük
-igidlik- (...)
VI subtest üzrə
tapşırıqlar. “Ədədi sıralar”
V
ə
r
ə
qd
ə
Siz
ə
müə
yy
ən qayda üzrə
15 sırada yazılmış ə
d
ə
dl
ə
r t
ə
qdim
olunur. Nöqtə
l
ə
rin yerin
ə
el
ə
ə
d
əd yazın ki, müfaviq sıradakı qayda
pozulması. Hər bir sıra müə
yy
ə
n qayda il
ə
düzülmüşdür. Bəzi sıralarda
nöqtə
l
ə
rin yerin
ə
yazılacaq ə
d
ə
dl
əri tapmaq üçün vurma, bölmə
v
ə
dig
ə
r
ə
m
ə
ll
ə
rd
ə
n istifad
ə
etm
ə
k z
ə
ruridir. (M
ə
s
ə
l
ən, 2 4 6 8... Bu sırad
a h
ə
r bir
sonrakı ə
d
ə
d
ə
vv
ə
lkind
ə
n 2 q
ə
d
ər böyükdür. Deməli, növbə
ti
ə
d
ə
d 10
olacaqdır. Başqa misal: 9 7 10 8 11 9 12.... Bu sırada ə
vv
ə
lki
ə
d
ə
dd
ə
n 2
çıxılır, üstünə
3
ə
lav
ə
olunur. Növbə
ti
ə
d
əd 10 olacaqdır.)
1) 6 9 12 15 18 21
2) 9 1 7 1 5 1
3) 2 3 5 6 8 9
4) 10 12 9 11 8 10
5) 1 3 6 8 16 18
6) 3 4 6 9 13 18
7) 15 13 16 12 17 11
8) 1 2 4 8 16 32
9) 1 2 5 10 17 26
10) 1 4 9 16 25 36
11) 1 2 6 15 31 56
12) 31 24 18 13 9 6
13) 174 171 57 54 18 15
14) 54 19 18 14 6 9
15) 301 294 49 44 11 8
138
1,2,3,4,6-
cı subtestlər üzrə
düzgün cavablar
I subtest
II subtest
IIIsubtest
IV
subtest
V
subtest
1 b
2 d
3 c
4 b
5 c
6 c
7 ç
8 a
9 a
10 b
11 c
12 b
13 ç
14 ç
15 a
16 c
17 ç
18 d
19 a
20 d
1 b
2 b
3 ç
4 a
5 b
6 ç
7 b
8 ç
9 b
10 ç
11 a
12 c
13 c
14 b
15 a
16 b
17 a
18 ç
19 c
20 b
1 ç
2 a
3 d
4 ç
5 b
6 c
7 b
8 a
9 c
10 d
11 ç
12 d
13 b
14 d
15 c
16 a
17 d
18 ç
19 a
20 ç
21 b
22 a
23 c
24 b
25 c
1 b
2 a
3 b
4 ç
5 a
6 c
7 c
8 b
9 c
10 ç
11 b
12 a
13 c
14 b
15 ç
16 c
17 a
18 d
19 ç
20 b
1.24
2.3
3.11
4.7
5.36
6.24
7.18
8.64
9.37
10.49
11.92
12.4
13.5
14.2
15.4
V subtest üzrə
düzgün cavablar:
1. Şifahi xalq yaradıcılığı.
2. Madd
ənin kiçik hissə
cikl
ə
ri: madd
ə
nin t
ə
rkibi; madd
ə
nin t
ə
rkib hiss
ə
l
ə
ri.
3. Biologiya: canlı tə
bi
ət haqqında elm.
4. T
ə
sviri inc
ə
s
ə
n
ə
t: t
ə
sviri inc
ə
s
ə
n
ə
t
ə
s
ə
rl
ə
ri.
5. Yer kürə
sinin hiss
ə
l
ə
ri. Qit
ə
l
ə
r.
6. Elektrikin ölçü vahidlə
ri. C
ə
r
əyan şiddə
ti v
ə
g
ə
rginlik.
7. Qan dövranı orqanları, qan dövranı.
139
8. Paytaxt şə
h
ə
rl
ə
r.
9. İctimai quruluş: quruluş; sosial
-iqtisadi formasiya.
10. Xarakterin müsbə
t
ə
lam
ə
tl
ə
ri.
11. Süni su qurğuları: su qurğuları
.
12. Riyazi
ə
m
ə
ll
ə
rin n
ə
tic
ə
l
ə
ri.
13. Üzvi maddə
l
ə
r.
14. Atmosfer hadis
ə
l
ə
ri; iqlim (hava) hadis
ə
l
ə
ri.
15. Madd
ənin aqreqat halı: maddə
nin v
ə
ziyy
ə
ti.
16. M
ə
d
ə
niyy
ə
t.
17. B
ə
db
ə
xt hadis
ə
l
ə
r.
18. İncə
s
ə
n
ə
td
ə
istiqam
ə
tl
ə
r: b
ədii üslub.
19. Ədə
bi priyomlar.
M
ə
kt
ə
blinin
əqli inkişaf testi
Yeniyetm
ə
yaşı dövründə
şagirdlə
rd
ə
əqli inkişaf sə
viyy
ə
sini yoxlamaq
v
ə
qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
k m
ə
qs
ə
dil
ə
t
əklif olunan etibarlı metodikalardan biri ―ə
qli
inkişafın bə
l
ə
dl
əşmə
testi‖dir. Bu metodika şagirdlə
rin t
əlim tapşırıqlarını
yerin
ə
yetir
ə
rk
ə
n istinad etdiyi
ə
qli
ə
m
əliyyatları (analiz, sintez, müqayisə
,
ümumiləşdirmə
) t
ə
dqiq etm
ə
y
ə
xidm
ə
t edir.
Bu test
ə
daxil edil
ən tapşırıqlar orta mə
kt
ə
bl
ərin VII sinfi üçün riyaziyyat
proqramına uyğun tərtib edilmişdir. Tədqiqat materialı k
imi test
ə
m
ə
tnli
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r
daxil edilmişdir. Testin mə
tnin
ə
“Mühüm olanın müə
yy
ə
n
edilm
əsi”, “Dördüncü artıqdır”, “Oxşarını tap”, “Eyniliyin müə
yy
ə
n
edilm
əsi”
olmaqla 4 subtest daxildir. Testin m
ə
tnin
ə
stimul materialı kimi
müxtə
lif tipli m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r daxildir.
H
ər dörd subtest üzrə
tapşırıqlara nə
z
ə
r salaq:
140
I subtest. “Mühüm olanı müə
yy
ən edin”
A,B,C,Ç variantlarındakı şə
rtl
ə
rd
ən hansı mə
s
ə
l
ə
nin h
əlli üçün tə
nliyin
qurulmasında ə
sas hesab edil
ə
bil
ə
r?
Maşın istehsalı üzrə
sifarişi zavod 15 günə
(A) yerin
ə
yetirm
ə
lidir. Lakin
zavod müə
yy
ən edilmiş vaxtdan 2 gün tez (B) nəinki planı yerinə
yetirdi, h
ə
m
d
ə
plandan
ə
lav
ə
6 maşın (C) da buraxdı. Belə
ki, zavod h
ər gün plandan
ə
lav
ə
2 maşın (Ç) buraxdı. Zavod plan üzrə
neçə
maşın buraxmalı idi?
(Düzgün hə
l
l üçün şagird ―B‖ şə
rtin
ə
istinad etm
ə
lidir.)
II subtest. “Dördüncü artıqdır”
Bu subtest
ə
dörd mə
s
ə
l
ə
daxil edilmişdir. Onlardan üçü eyni tipə
aid
olduğu halda, biri artıqdır, yəni, başqa tip mə
s
ə
l
ə
l
ə
r qrupuna aiddir.
A,B,C,Ç variantları ilə
verilmi
ş bu mə
s
ə
l
ə
l
ə
rd
ən hansının ―artıq‖
olduğunu müə
yy
ə
n edin.
A.
Traktorçular briqadası hər gün 60 ha Sahəni Ģumlamaq mə
qs
ə
dini
qarĢılarına qoymuĢlar. Lakin onlar hər gün planı 25% artıq yerinə
yetirirdi.
Ona görə
d
ə
Ģum nə
z
ə
rd
ə
tutulan vaxtdan bir neçə
gün
tez baĢa çatdı.
Sah
ənin neçə
günə
Ģumlandığını tapın.
B. Fermer h
ər gün 25 ha sahə
y
ə
toxum s
ə
pm
əyi planlaĢdırmıĢdı. Lakin
o, h
ər gün nə
z
ə
rd
ə
tutulduğundan 5 ha artıq sahə
y
ə
toxum s
ə
pm
ə
y
ə
nail
olduğu üçün iĢi üç gün tez baĢa çatdırdı. Fermer neçə
hektar sah
ə
y
ə
toxum
s
əpmiĢdi?
C.
Ġki stansiya arasındakı mə
saf
əni elektrik qatarı 1,2 saat qə
t edirdi.
Yolda t
əmir getdiyi üçün qatar öz sürətini 20% azaltdı və
bu m
ə
saf
ə
ni 1,5
saata getdi. Qatarın ə
vv
əlki sürətini tapın.
Ç
.
Ġki manqa öz sahə
sind
ə
n 8840 sentne
r qarğıdalı yığdı. Birinci manqa
öz sahə
sinin h
ər hektarından 150 sentner, ikinci manqa isə
108 sentner
m
əhsul yığdı. Ġkinci manqanın sahə
si birincininkind
ən 35 % çox idi. Birinci
manqanın sahəsini tapın.
141
(Uyğun olmayan variant Ç
-dir).
III subtest. “Oxşarını tap”
A.
Naqili üç hissə
y
ə
böldülə
r. Birinci hiss
ənin uzunluğu ikinci və
üçüncünün birgə
uzunluğundan iki də
f
ə
böyükdür. Ġkinci hissə
birincid
ə
n 81
sm qısadırsa, hə
r bir hiss
ənin uzunluğu nə
q
ə
d
ə
rdir?
B.
Ġki ə
d
ə
din c
ə
mi 81-
ə
b
ə
rab
ə
rdir. Onlardan birini iki d
ə
f
ə
artırsaq,
alınan ə
d
ə
dl
ə
rin c
ə
mi 136-ya b
ə
rab
ə
r olar. H
ə
min
ə
d
ə
dl
ə
rin h
ər biri neçə
dir?
C.
Üçbucağın bucaqları cə
mi 180
-y
ə
b
ə
rab
ərdir. Bucaqların ölçülə
ri 3,4
v
ə
5
ə
d
ə
dl
ə
ri nisb
ə
tind
ədir. Üçbucağın bucaqların tapın.
Ç.
Birinin 1/5 hiss
ə
si dig
ə
rinin 1/6
–
n
ə
b
ə
rab
ə
r olan v
ə
c
ə
mi 132-y
ə
b
ə
rab
ə
r olan iki
ə
d
ədi tapın.
(oxĢarlıq yoxdur).
IV subtest. “Eyniliyi müə
yy
ən edin”
(Bu subtest
ə
6x - x = 25 tipli t
ə
nlikl
ə
h
ə
ll edil
ə
n m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r daxildir)
A. Vüsal fikrində
iki
ə
d
əd tutdu. Onların fə
rqi 25-
ə
, qism
ə
ti 6-ya
b
ə
rab
ərdir. Vüsal fikrində
hansı ə
d
ə
dl
əri tutmuĢdu?
B. Ana heyva v
ə
alma povidlalı 25 pirojna biĢirdi. Heyva povidlalı
pirojnaların sayı 6 də
f
ə
çox idi. Alma povidlalı pirojnalar neçə
d
ə
n
ə
dir?
C. Bir otaqdakı adamların sayı digə
rl
ə
rind
ə
n 6 daf
ə
çoxdur. Buruncu
otaqdakı adamlardan 25 nə
f
əri ikinci otağa keçdikdə
n sonra h
ər iki otaqdakı
adamların sayı bə
rab
ər oldu. Əvvə
lc
ə
h
ər bir otaqda neçə
n
ə
f
ər vardı?
Ç. Yanacaq doldurma stansiyasında yanacağın 1/6 hissəsi satıldıqdan
sonra çə
nl
ə
rd
ə
2
5 ton benzin qaldı. Çə
nl
ə
rd
ə
ə
vv
ə
lc
ə
neçə
ton yanacaq
vardı?
Subtestl
ə
rd
ə
ki h
ə
r bir m
ə
s
ə
l
ə
nin h
ə
li ikili sisteml
ə
qiym
ə
tl
ə
ndirilir:
Düzgün hə
ll
ə
görə
- 1 bal;
H
ə
lld
ə
n imtina v
ə
ya s
ə
hv h
ə
ll
ə
görə
- 0 bal.
142
2.3.4. Yeniyetm
ə
l
ə
rd
ə
şə
xsiyy
ə
t keyfiyy
ə
tl
ə
rin
in diaqnostikası
Temperament tipinin müə
yy
ə
n edilm
ə
si
Ayzenk sorğusu
T
ə
limat:
Psixoloq şagirdlə
r
ə
deyir ki, siz
ə
60 sualdan ibar
ət sorğu
v
ə
r
ə
qi veril
ə
c
ə
k. T
ə
klif olunan suallara t
ə
r
əddüd etmə
d
ən ―hə‖ və
ya ―yox‖
cavablarından birini vermə
lisiniz. Cavabla
rı sorğu və
r
ə
qind
ə
uyğun sualların
altında qeyd edə
bil
ə
rsiniz.
1. S
ən öz ətrafında sə
s-
küyü sevirsə
nmi?
2. S
əni müdafiə
etm
ə
li olan dostlara tez-tezmi ehtiyac hiss edirs
ə
n?
3. S
ə
n n
ə
is
ə
bar
ə
d
ə
sual verildikd
ə
, h
əmişə
tez cavab ver
ə
bilirs
ə
nmi?
4. N
ə
y
ə
görə
is
ə
ə
s
ə
bl
əşdiyin hallar olurmu?
5. S
ə
nin
əhvalın tez
-tez d
əyişirmi?
6.
Kitab oxumağın sənin üçün uşaqlarla birgə
olmaqdan daha
xoşagə
l
ən olması doğrudurmu?
7.
Müxtə
lif fikirl
ə
r s
ə
nin yuxuya getm
ə
yin
ə
tez-tezmi mane olur?
8. S
ə
n h
əmişəmi deyildiyi kimi iş görürsə
n?
9. Adamlarla zarafat etm
ə
yi sevirs
ə
nmi?
10.
Əsaslı sə
b
ə
b olmadan n
ə
vaxtsa özünü bə
db
ə
xt hesab etdiyin
hallar olubmu?
11.
Özünü şə
n v
ə
diribaş adam hesab edirsə
nmi?
12. S
ə
n n
ə
vaxtsa m
ə
kt
ə
bd
ə
davranış qaydalarını pozmusanmı?
13.
Bu doğrudurmu ki, sə
n n
ə
y
ə
is
ə
tez-tez hirsl
ə
nirs
ə
n?
14.
Tapşırılan hər hansısa işi sürə
tli tempd
ə
yerin
ə
yetirm
ə
k s
ə
nin
xoşuna gə
lirmi?
15. Baxmayaraq ki, h
ər şey axırda yaxşı sonluqla qurtarır, qorxulu
hadis
ə
l
ə
rin t
ə
siri il
ə
h
ə
y
əcan keçirirsə
nmi?
16.
İstə
nil
ə
n sirri s
ə
n
ə
etibar etm
ək olarmı?
143
17.
Öz yaşıdlarının darıxdırıcı kompaniyasında olarkən xüsusi zə
hm
ə
t
çə
km
ə
d
ə
n oraya canlanma g
ə
tir
ə
bl
ə
rs
ə
nmi?
18. H
ər hansı əsaslı sə
b
əb olmadan ürəyinin sürə
tl
ə
döyünmə
si
halları olurmu?
19. Kiminl
ə
is
ə
dostluq etm
ə
kd
ən ötrü adə
t
ən ilk addımı sə
n
atırsanmı?
20. S
ə
n n
ə
vaxtsa yalan danışmısanmı?
21. S
ə
n v
ə
gördüyün iş tə
nqid edil
ə
rk
ə
n d
ə
rhal p
ərt olursanmı?
22. S
ən dostlarınla tez
-tez zarafat edir v
ə
onlara gülmə
li hadis
ə
l
ə
r
haqqında danışırsanmı?
23. Tez-
tez özünü yorğun hiss edirsə
nmi?
24. S
ə
n
ə
vv
ə
lc
ə
d
ə
rsl
əri hazırlayıb qalan bütün işlə
ri sonra
görürsə
nmi?
25. S
ə
n h
əmişə
şə
n
əhvallı və
h
ər şeydən razısanmı?
26. S
ə
n tez inciy
ə
ns
ə
nmi?
27. S
ən başqa uşaqlarla ünsiyyət saxlamağı çox sevirsə
nmi?
28. T
ə
s
ərrüfat işlə
rind
ə
doğma adamların onlara kömə
k etm
ə
k
xahişini həmişə
yerin
ə
yetirirs
ə
nmi?
29. S
ə
nd
ə
baş gicə
ll
ə
nm
ə
halları olurmu?
30. El
ə
hallar olubmu ki, s
ə
nin h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
rin v
ə
ə
m
ə
ll
əri başqa
adamları çıxılmaz və
ziyy
ə
t
ə
salmış olsun?
31. Tez-tez n
ə
yin is
ə
s
ə
ni t
ə
ng
ə
g
ə
tirdiyini hiss edirs
ə
nmi?
32. H
ə
rd
ə
n t
ə
rifl
ə
nm
əyi xoşlayırsanmı?
33.
Tanımadığın adamların ə
hat
ə
sin
ə
düşə
rk
ə
n susaraq oturmaqla
vaxtını keçirirsə
nmi?
34. B
ə
z
ə
n olurmu ki, h
ə
y
əcanlı olduğun halda, bir yerdə
q
ə
rar tutub
oturmağı bacarmayasan?
35. S
ə
n q
ə
rara g
ə
lm
ə
kd
ə
ad
ə
t
ə
n t
ə
l
ə
sirs
ə
nmi?
36. S
ən müəllim olmadıqda belə
, sinifd
ə
h
əmişə
s
əssiz oturursanmı?
144
37. S
ə
n tez-
tez qorxulu yuxular görürsə
nmi?
38. S
ə
n dostlar
ın ə
hat
ə
sind
ə
olark
ə
n irad
ə
ni hissl
ə
rin
ə
qurban verib
onlarla şə
nl
ə
nm
əyi bacarırsanmı?
39. S
ə
ni m
ə
yus, p
ə
rt etm
ək asandırmı?
40. N
ə
vaxtsa kimins
ə
bar
ə
d
ə
pis sözlər danışmısanmı?
41.
Bu doğrudurmu ki, sə
n tez-
tez danışır və
c
ə
ld h
ə
r
ə
k
ə
t edirs
ə
n,
düşünmə
y
ə
çox vaxt sə
rf etmirs
ə
n?
42. Axmaq
v
ə
ziyy
ə
t
ə
düşdüyün
hallarda
sonradan
bunun
peşmançılığını çoxmu çə
kirs
ə
n?
43. S
ə
s-
küylü və
şən mahnılar sənin çoxmu xoşuna gə
lir?
44. Yem
ək vaxtı sə
n
ə
n
ə
vers
ə
l
ə
r onu yem
ə
kl
ə
qane olursanmı?
45. N
ə
is
ə
xahiş etsə
l
ər ―yox‖ cavabı vermə
k s
ənin üçün çə
tindirmi?
46. Tez-tez qonaq getm
ə
yi sevirs
ə
nmi?
47. H
əyatdan, yaşamaqdan bezdiyin anlar olurmu?
48. S
ə
n n
ə
vaxtsa valideynl
ə
rin
ə
qarşı kobudluq etmisə
nmi?
49. Tay-
tuşların sə
ni zir
ə
k v
ə
şə
n adam hesab edirl
ə
rmi?
50. D
ə
rsl
ə
rini yerin
ə
yetir
ə
rk
ə
n diqq
ə
tin tez-
tez yayınırmı?
51.
Hamının şə
nl
ə
ndiyi vaxt s
ən onlara qoşulmaq ə
v
ə
zin
ə
oturub
tamaşa edirsə
nmi?
52. Ad
ə
t
ən müxtə
lif fikirl
ə
rin t
ə
sirind
ən çıxmaq sənin üçün çə
tin
olurmu?
53. Yerin
ə
yetirm
əli olduğun işin öhdə
sind
ə
n g
ə
l
ə
bil
ə
c
ə
yin
ə
h
əmişə
q
ə
ti olaraq
əmin olursanmı?
54.
Özünü tə
nha hiss etdiyin vaxtlar olurmu?
55.
Yeni adamlarla tanışlıq vaxtı söhbə
t
ə
birinci olaraq başlamağa
utanırsanmı?
56. N
ə
yin is
ə
düzə
ltm
əyin artıq gec olduğu tez
-
tezmi ağlına gə
lir?
57.
Uşaqlardan hansısa sənin üstünə
qışqıranda sə
n d
ə
onlara
qışqırmırsanmı?
145
58. H
ər hansı bir sə
b
ə
b olma
dan özünü şə
n v
ə
ya q
ə
mgin hiss etdiyin
hallar olurmu?
59. S
ə
nin fikrinc
ə
, tay-
tuşlarının canlı kompaniyasından hə
zz almaq
çə
tindir?
60.
Düşünmə
d
ə
n n
ə
is
ə
bir h
ə
r
ə
k
ə
t ed
ə
rk
ə
n tez-tez bunun t
ə
sirind
ə
n
h
ə
y
əcanlanırsanmı?
Ayzenk sorğusuna açar
1. Ekstravesiya (xarici al
ə
min obyektl
ə
rin
ə
yönəlişlik) (E):
1,3,9,11,14,17,19, 22, 25, 27, 30, 35,38,41,43,46,49,53,57-ci
suallara veril
ən ―hə‖ cavablarına görə
, 6,33,51,55,59-cu suallara
veril
ən ―yox‖ cavabına görə
.
Dostları ilə paylaş: |