Iii- milli mübarizədə təşkilatlanma dövrü ( 1919-1920)

Vətən bir bütündür, parçalana bilməz.

Hər cür əcnəbi işğalına və müdaxiləsinə qarşı millət həmişə birlikdə müqavimət göstərəcək və vətəni müdafiə edəcəkdir.

İstanbul hökuməti vətənin müstəqilliyini təmin edə bilməsə, müvəqqəti bir hökumət qurulacaqdır. Bu hökumət milli konqres tərəfindən seçiləcəkdir. Konqres toplanmamış isə, bu seçkini Nümayəndələr Heyəti aparacaqdır.

Kuvayi Milliyəni tək qüvvət olaraq qəbul etmək, milli iradəni hakim qılmaq əsasdır.

Azlıqlara siyasi hakimiyyətimizi və sosial balansımızı pozacaq imtiyazlar verilə bilməz. Ancaq bu vətəndaşların canları, malları və vicdanları hər cür təcavüzdən qorunacaqdır.

Mandat və himayə qəbul olunmazdır.

Milli iradəni təmsil edən milli qüvvələr padşahlıq və xilafət məqamını qurtaracaqdır.

Məbuslar Məclisinin dərhal toplanmasına və hökumətin gördüyü işlərin millətcə nəzarətinə çalışılacaqdır.

Müstəmləkəçilik məqsədi daşımayan dövlətlərdən texniki, sənaye və iqtisadi yardım qəbul etmək olar.



Ərzurum Konqresinin əhəmiyyəti və xüsusiyyətləri;


1.Mandat və himayə rədd edilərək ilk dəfə milli suverenliyin qeyd-şərtsiz həyata keçirilməsinə qərar verilmişdir.
2. İlk dəfə milli sərhədlərdən bəhs edilmiş və Mudros Müqaviləsinin imzalandığı anda Türk torpağı olan vətənin
parçalanmaması açıqlanmışdır.

3. 
   Toplantı konqres forması baxımından regional olmasına qarşı aldığı qərarlar baxımından milli konqresdir.
   
4. 
   İlk dəfə müvəqqəti hökumətin qurulacağından bəhs edilmişdir.
   
5. 
   Ərzurum Konqresinin bir əhəmiyyəti də Qərbi Anadoluda Yunan qüvvələrinə qarşı mübarizə aparan Kuvayi Milliyə üzərində müsbət mənada təsiri böyük olmuşdur.
   
6.