Iii. Xulosa. IV. Foydalanilgan adabiyotlar

FUTBOL O`YINIDA TAYYORGARLIK TURLARINING O`RNI VA AHAMIYATI
REJA:
I.Kirish
II.Asosiy qism
2.1. Futbol o‘yin taktikasining umumiy tavsifi
2.2. O’yinchilarning vazifalari
2.3. Darvozabonning o’yin taktikasi
2.4. Hujum va himoya taktikasi
III. Xulosa.
IV. Foydalanilgan adabiyotlar.

KIRISH

Texnik usullar – bu futbol o‘yinini vujudga keltirish vositasi demak. Yuksak sport natijalariga erishish ko‘p jihatdan futbolchining ana shu xilma–xil vositalarni qanchalik to‘liq bilishiga, raqib jamoa o‘yinchilari qarshilik ko‘rsatayotgan, ko‘pincha charchoq orta borayotgan sharoitda o‘yin faoliyatidagi turli holatlarda ularni qanchalik mohirlik bilan, samarali qo‘llanishga bog‘liq. Futbol texnikasini yaxshi bilish futbolchining har tomonlama tayyorgarlik ko‘rishi va garmonik kamol topishidagi ajralmas qismdir.

O‘yin taraqqiyotining yuz yildan ortiq tarixi mobaynida futbol texnikasida muayyan o‘zgarishlar bo‘ldi. Bu evolyusiyaning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat: boshning chakka qismi va orqasi bilan zarba berish, to‘pni boldir bilan to‘xtatish singari noratsional usullarni qullanish ancha kamayib ketdi; oyoq yuzi bilan zarba berishdan, to‘pni son va ko‘krakda to‘xtatishdan, to‘pni qo‘l bilan tashlash (darvozabon texnikasi)dan foydalanish koeffitsienti oshdi, aldash harakatlarni (fintlar) ko‘paydi.

1. Futbol o‘yin taktikasining umumiy tavsifi
Taktika deganda o’yinchilarning raqib ustidan g’alaba qozonishga qaratilgan individual va jamoaviy harakatlarini tashkil qilishi, ya’ni jamoa futbolchilarining muayyan rejaga binoan aynan shu muayyan raqib bilan muvaffaqiyatli kurash olib borishiga imkon beradigan birgalikdagi harakatlarini tushunish kerak.
Taktikadagi asosiy vazifa hujum va himoya harakatlarining maqsadga erishtira oladigan eng qulay vosita, usul va shakllarini belgilashdan iboratdir.
Qanday taktikani tanlash har bir alohida holda jamoa oldida turgan vazifalarga, kuchlar nisbati va o’yinchilarning o’zaro kurashuvchi guruhlariga, maydonning ahvoliga, iqlim sharoiti va hokazolarga bog’liq. Futbol taktikasining tasnifi 64-rasmda berilgan.
Futbol matchi ko’p martalab hujumdan himoyaga va himoyadan hujumga o’tishdan iborat bo’lgani uchun ham, tabiiyki, har qaysi jamoaning hujum va himoya harakatlari uyushgan bo’lishi kerak.
Taktika uchrashuv vaqtida butun o’yin faoliyatining asosiy mazmuni hisoblanadi. Konkret raqibga qarshi to’g’ri tanlangan kurash taktikasi muvaffaqiyat qozonishga yordam beradi, noto’g’ri tanlangan yoki uchrashuv mobaynida asqotmagan taktika esa odatda mag’lubiyatga olib keladi.
Raqiblarni neytrallash vazifalarini to’g’ri hal qila bilish va hujumdagi o’z imkoniyatlaridan muvaffaqiyatli foydalana olish umuman jamoaning ham, uning alohida o’yinchilarining ham taktik yetukligini ko’rsatadi. Hujum va himoyada hamma futbolchilarning harakatlari yaxshi uyushtirilgan hamda, albatta, faol bo’lgandagina jamoa muvaffaqiyatga erisha oladi.
Futbol taktikasi tasnifi

Murabbiy o’yinning taktik rejasini qanday qilib tuzgan bo’lmasin, bu reja alohida futbolchilarning harakatlari bilan amalga oshiriladi. Ana shuning uchun ham individual taktik kamolotga erishmay turib, jamoaning o’yinini chiroyli va risoladagidek qiladigan aniq taktik harakatlarni oshirishni xayolga ham keltirib bo’lmaydi.

Futbol o’yinida taktika bilan texnika bir-biriga chirmashib ketgan bo’ladi. To’pni kimga va qanday uzatish lozim, raqibni dog’da qoldirish uchun aylanib o’tishni ishlatish kerakmi yoki to’pni sherikka oshirgan ma’qulmi, darvozaga qaysi paytda zarb berish zarur ekanligini Hal qilayotgan o’yinchi taktik tafakkurdan foydalanadi, ahd qilgan harakatini amalga oshirayotganda esa u texnik mahoratini namoyish etadi. Demak, texnika o’yinchining texnik rejalarini amalga oshirish vositasi bo’lib xizmat qiladi. Texnik tayyorgarlik a’lo darajada bo’lsagina xilma-xil taktik harakatlarni bajarish mumkin.
Teng kuchli jamoalar uchrashuvida ulardan birining g’alabasiga ko’pincha mag’lub bo’lganlarda irodaning kamlik qilgani yoki jismoniy va texnik tayyorgarlik bo’sh bo’lgani sabab qilib ko’rsatiladi. Biroq futbol o’yinidagi g’alaba aksariyat hollarda taktik rejalar kurashi bilan belgilanadi.
Taktika ikki jamoaning jismoniy, texnik va ma’naviy-irodaviy tayyogarlikdagi darajalari teng bo’lganda, ulardan birining g’alaba qilishini ta’minlab beradigan muhim omildir. Yirik musobaqalardagi ko’plab misollar shundan dalolat beradi.
Ustalik bilan ishlatilgan taktikagina muvaffaqiyat keltira oladi. Ba’zan jamoalar har qanday raqibga qarshi o’ynaganda ham bir xil taktika ishlataveradilar. Taktik jihatdan bunday qashshoqlik, bir xillik mahoratning o’sib borishiga to’sqinlik qiladi. Har bir jamoa, ayniqsa, yuqori darajali jamoa xilma-xil taktik planda o’ynay bilishi kerak, bo’lmasa u, ayrim yutuqlari bo’lishiga qaramay, musobaqalarda katta g’alabaga erisha olmaydi.
O’quv-trenirovka jarayonida taktik tayyorgarlikka jiddiy e’tibor beriladi. Har bir o’yinchi va, umuman, jamoa harakatlarning xilma-xil variantlarini mukammal egallagan bo’lishi kerak.
Hujum harakatlari bilan himoya harakatlarining doimiy kurashi natijasida o’yin taktikasi uzluksiz takomillashib boradi. Xuddi ana shu kurash futbol taktikasi taraqqiyotining asosiy harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi.