Iii. Xulosa. IV. Foydalanilgan adabiyotlar

Jamoa harakatlari.
O’yinchilarning hujum qilayotgan raqiblarga qarshi uyushqoq taktik harakatlari mudofaada jamoa bo’lib o’ynash negizida yotadi. Bunday harakatlar hujumni muvaffaqiyatli qaytarish va mudofaa holatidan chiqib, hujumga o’tish imkonini beradi. Bu harakatlarning himoya qilish maqsadi xavfli zonada tez kuch to’plab, o’yinchilarni qayta joylashtirish va bir-birini almashlashdan iborat bo’ladi. Ko’proq qanday vazifani hal etishga qaratilganligiga qarab, himoyadagi jamoa harakatlarini shaxsiy himoya, aralash himoya va zona himoyasiga bo’lish mumkin.
Shaxsiy himoya - bu mudofaa qilayotgan har bir o’yinchi o’ziga topshirilgan raqib o’yinchisi uchun qat’iyan javobgar qilib uyushtirilgan mudofaa. Bunda jamoaning har bir o’yinchisiga raqiblarning ma’lum bir o’yinchisini qattiq "tutib", uning harakat qilishini, sheriklari bilan hamkorlik qilishini qiyinlashtirish topshirib qo’yiladi.
O’yinchini qattiq "tutish" dan ko’zlangan maqsad raqibning o’yin harakatlarini boshlashiga yo’l qo’ymaslik uning boshlab ulgurgan o’yinini buzishdan ko’ra oson ekanligidir.
Buning uchun hujumchi bilan oraliq masofani shunday saqlash kerakki, toki unga yo’naltirilgan to’pni olib qolish yoki hujumchi bilan birga harakatlana borish yoxud to’pni qabul qilish paytida unga hujum qilish mumkin bo’lsin.
Biroq, ko’pincha shunday bo’ladiki, unda qat’iyan shaxsiy himoyaga qarshi hujum to’g’ri uyushtirilsa, hujum qilayotgan tomon manyovrlar yordamida o’ziga kerakli zonani bo’shatib olish yoki qo’riqlovchilarni ular uchun o’rganish bo’lmagan, qolaversa, o’zlariga xos vazifalarni bajara olmaydigan pozisiyalarga olib ketish imkoniyatiga ega bo’ladi. Shunda himoyachilarning o’zaro hamkorligi, straxovka qilish imkoniyati buziladi.
Shaxsiy qo’riqlash o’yinchilardan o’yinni taktik jihatdan juda nozik tushunishni, tez harakat qilishni va o’xshash vazifalarni bajara bilishni talab qiladi.
Hozirgi futbolda shaxsiy himoyada o’ynash usuli sof ko’rinishda ishlatilmaydi-yu, lekin himoyaning taktik vositalari xazinasida u hamon muhim rol o’ynab kelmoqda.
Zona himoyasi bu himoyada o’yin olib borishning himoya qatori o’yinchilaridan har biri maydonning ma’lum uchastkasini nazorat qilib, shu zona doirasida paydo bo’lgan har bir raqib o’yinchisi bilan to’p uchun kurashga kirishadigan taktik usulidir.
Zona himoyasida mudofaadagi o’yinchi darvozaga nisbatan paydo bo’lgan har bir xavf uchun o’zini javobgar his etishi kerak. Bundan tashqari, zona himoyasida sheriklarning straxovka tarzida bir-biriga yordam berishi ham bo’ladi.
Qo’riqlanayotgan o’yinchilarning bir-biriga "oshirishi" bunday himoyadagi zarur element hisoblanadi. Bu "oshirish" hujum boshlanishi oldidan yoki u endigina boshlangan vaqtda amalga oshirilishi kerak. Hujumning yakunlovchi bosqichida o’yinchilarning bevosita o’z darvozasi yaqinida "oshirish" elementini bajarish tavsiya etilmaydi.
Himoyadagi zonali o’yin tizimining shaxsan qo’riqlashga nisbatan afzalligi shundaki, bunda maydonning hech bir qismi mudofaadagilarning nazoratidan chetda qolmaydi. Biroq bu sistema ham kamchilikdan holi emas. Bunda hujumchilar nisbatan bemalol harakatlanib joylarini o’zgartiradigan bo’lib, bu ularga har qalay behalaqit to’p qabul qilish, son jihatdan ustunlik hosil qilish va h.k. imkoniyatlarini yaratadi.
Aralash himoya hozirgi futbolda himoyada o’ynashning eng tarqalgan va eng oqilona taktikasi hisoblanadi. Bunda shaxsiy himoya bilan zona himoyasining prinsiplari uzviy qo’shilgan bo’ladi: ba’zi bir o’yinchilar topshiriqqa binoan faqat o’ziga topshirilgan raqib o’yinchisini qo’riqlab yursalar, boshqa birlari ko’proq zonada o’ynaydilar.
Shuningdek, bitta o’yinchi ham bu ikkala metodni birga qo’shib qo’llashi mumkin. Shunday qila bilish himoyada o’ynash metodlarini ko’paytirib, jamoaning mudofaa harakatlari xazinasini boyitadi va bu harakatlarni kuchaytiradi.

XULOSA

Hozirgi futbolda darvozabonlar to‘pni ko‘pincha tashlab beradilar, chunki bunda to‘pni tepgandagidan aniqroq yo‘naltirib berish mumkin. Tashlash masofasiga kelganda esa, tegishlicha jismoniy tayyorgarligi va a’lo daraja ratsional texnikasi bo‘lgan darvozabon to‘pni anchagina (35-40 m) masofaga tashlab bera oladi.

Bu texnik priyom odatda asosan bir qo‘llab, ahyon-ahyonda ikki qo‘llab bajariladi.
To‘pni bir qo‘llab tashlab berish yuqoridan, yondan va pastdan bajariladi.
T o‘ p n i yu q o r i d a n t a sh l a b b e r i sh — eng ko‘p tarqalgan usul. Bu usulda sheriklarga turli traektoriyada, anchagina masofaga va etarlicha aniq to‘p tashlab berish mumkin.
To‘p tashlashdan oldingi dastlabki holat - bir qadam tashlab tik turish. To‘p shundoqqina kaft ustida bo‘lib, yoziq va yarim bukilgan barmoqlar uni tutib turadi. Tayyorlov bosqichida qo‘l tortiladi. To‘p tutgan qo‘l tirsagi bukilib, yon tarafdan orqaga tortilib, bosh balandligida (yoki yana sal balandroq) yuqori ko‘tariladi. Gavda shu qo‘l tortilgan tomonga burilib, sal oldinga engashadi. Tana og‘irligi orqadagi sal bukilib turgan oyoqqa o‘tkaziladi. Oldindagi oyoqning uchi erda bo‘ladi. Asosiy bosqichdagi tashlash harakati oyoqlarni tug‘irlab, gavdani burishdan boshlanadi. Shundan keyin qo‘l aktiv yozilib, uloqtirish tomonga harakatlanadi-da, bu harakat panjaning keskin yo‘naltiruvchi harakati bilan tugaydi. Tananing og‘irligi orqadagi oyoqqa o‘tkaziladi.