Iii. Xulosa. IV. Foydalanilgan adabiyotlar

Straxovka. O’yin vaqtida o’z sherigiga yordam berish usullaridan biri straxovka hisoblanadi. himoya straxovkaning to’g’ri va vaqtida bo’lishi, uning mustahkamligi va ishonchliligining garovidir. Straxovka qilish uchun tanlangan pozisiya zarur hollarda sherik yo’l qo’ygan xatoni tuzatadigan bo’lishi kerak. Bunday pozisiya hamma vaqt orqada, o’yinchining o’z darvozasiga yaqinroq joyda bo’ladi. 79-rasmda straxovka qilayotgan 3-o’yinchi to’g’ri joy tanlaganligi ko’rsatilgan. To’p raqiblarning 10-yarim himoyachisida, 11-qanot hujumchisi 2-himoyachidan qochib, bo’sh joyga chiqadi. 10-o’yinchi to’pni o’sha tomonga uzatadi. Biroq 2-himoyachini straxovka qilish uchun pozisiyani to’g’ri tanlagan 3-himoyachi qanot hujumchisidan oldin to’pga yetib boradi.
"Devor", "kesishuv", "to’pni tegmay o’tkazish" va "bir tegishdayoq uzatish" kombinasiyalariga qarshi kurashish mudofaadagilar uchun anchagina murakkab bo’lishiga qaramay, himoyachi bir o’zi va mudofaadagi sheriklari bilan kelishib o’ynab, bu kombinasiyalarga qarshi muvaffaqiyatli harakat qila oladi.
"Devor" kombinasiyasiga qarshi harakat. "Devor" kombinasiyasiga qarshi kurashda bu kombinasiya qayerda bo’layotganini hisobga olish kerak. Ba’zan hujumchilardan birini juda yaqin qo’riqlashdan voz kechib, zonada o’ynagan yoki "devor" kombinasiyasini amalga oshirishga bo’sh joy qoldirmaslik maqsadida mudofaa kuchlarini jarima maydoni yaqiniga to’plagan ma’qul bo’ladi. Birinchi uzatilgan to’pni olayotgan raqibga nisbatan pozisiyani tanlash bu kombinasiyaga qarshi harakatdagi asosiy payt hisoblanadi. To’pni tepib chiharib yuborishni, raqibning javob uzatishini qiyinlashtirishni yoki uni dastlabki rejasidan qaytishga majbur qilishni mo’ljallab raqib yaqinidan joy tanlash kerak.
Bunda orqadagi o’yinchining ahamiyati juda muhim bo’ladi. Voqealarning keyin qanday bo’lishi ko’p jihatdan uning kombinasiyasi qanday davom etishini ko’ra bilishiga, shuningdek, vaqtida yordamga kela bilishiga bog’liq.
"Kesishuv" kombinasiyasiga qarshi harakat. Bu kombinasiya darvozaga tahdid solish nuqtai nazaridan "devor" kombinasiyasidek xavfli emas. Odatda, bu kombinasiya darvozadan ancha uzoqda qo’llanilib, asosan, tashabbusni saqlab turishga qaratilgan bo’ladi. "Kesishuv" paytida himoyachilar o’zi qo’riqlayotgan o’yinchilarning harakatiga, ayniqsa, to’p bilan qolgan o’yinchining harakatiga qattiq e’tibor berib, darvoza yo’lini to’sib olganlari ma’qul.
"To’pni tegmay uzatish" kombinasiyasiga qarshi harakat. Bu kombinasiya jarima maydoni doirasida eng samarali chiqadi. U kutilmagan harakatlarga asoslangan bo’lganligi uchun ham himoyachilar nihoyatda ehtiyot bo’lishlari kerak. Odatda, o’zi qo’riqlayotgan o’yinchi bilan ozgina fursat qarovsiz qoldirilgan hujumchi o’rtasida to’g’ri pozisiya tanlagan himoyachi bu kombinasiyaga qarshi harakat qila olishi mumkin. Himoyachi to’p uzatilgan hujumchidan epchillik qilish va unga darvozani mo’ljallab zarba urishga imkon bermaslikka harakat qilishi kerak.
Ayni vaqtda hujumchi tepmoqchidek chog’lanib turib, to’pni sherigiga o’tkazib yuborishi mumkin. Shuning uchun himoyachi darvozani mo’ljallab tepishga halaqit berishgagina emas, balki tegmay o’tkazib yuborilgan to’pni olib qolishning ilojini qilishga ham tayyor turishi darkor. Birinchi bo’lib kurashga kirayotgan himoyachining sheriklari uning harakatlari muvaffaqiyatsiz bo’lgan taqdirda uni straxovka qilishga va hujumchi tegmay o’tkazib yuborgan to’pni olib qolishga tayyor bo’lishlari kerak.
Sun’iy "o’yindan tashqari" holatni vujudga keltirish. Bunday holatni vujudga keltirish mudofaadagi samarali uslub hisoblanadi.
Odatda, quyidagi hollarda sun’iy "o’yindan tashqari" holat vujudga keltiriladi:
a) raqib jamoasi tashabbusni qo’lga olib, zo’r berib hujum qilganda va olg’a intilaverganda;
b) raqib hujumchilari keskin ochilishga intilib, mudofaa ichkarisida bo’sh joyga chiqmoqchi bo’lganda;
v) tashabbus sizning jamoada bo’lib, raqiblarning mudofaaga o’tib olishdan boshqa iloji qolmay, oldinda bir-ikki o’yinchinigina qoldirib, to’plarni uzoqdan aynan shularga uzatib bermoqchi bo’lganda.
"O’yindan tashqari holat"ni vujudga keltirish san’ati avvalo himoya qatoridagi o’yinchilar harakatining bir-biriga mosligiga bog’liq.
Odatda, o’z darvozasiga hammadan ko’ra yaqin turgan himoyachining "o’yindan tashqari holat"ni uyushtirish imkoniyatlari eng ko’p bo’ladi. U boshqa himoyachilarning harakatlari va qanday turganligini, shuningdek, to’pni boshqarayotgan raqiblarning harakatlari va niyatlarini zo’r e’tibor bilan kuzatib borishi kerak. To’p darvozaga qanchalik yaqin bo’lsa, himoyachilarning o’z harakatlarini moslab olishlari va "o’yindan tashqari" holatni uyushtirishlari shunchalik murakkablasha boradi. Tajribalar bunday holatni vujudga keltirish hammadan ko’ra maydonning markaziy chizig’i bilan jarima maydoni chizig’i oralig’ida muvaffaqiyatli chiqishini ko’rsatmoqda.
80-rasmda "o’yindan tashqari" holatni to’g’ri uyushtirish ko’rsatilgan. 10-o’yinchi to’pni uzoqdan 11- yoki 9-o’yinchiga uzatib beradi. Ikkala holda ham 3-himoyachi shundaygina zarba berilishi oldidan ilgariga o’tib, hujumchilarni o’z orqasida "o’yindan tashqari" holatda qoldirib, hujumni tez to’xtatib qolishi mumkin.
"Devor" yasash va uni uyushtirish mudofaada o’ynashning juda yaxshi taktik vositasi hisoblanadi. Darvozasiga erkin to’p tepish yoki jarima to’pi tepish belgbilangan jamoa "devor" yasashdan foydalanadi. Raqib tomon mudofaadagilar darvozasi yaqinida jarima to’pi yoki erkin to’p tepayotgan bo’lsa, to’p yo’lini to’sish maqsadida mudofaadagilarning bir guruhi qator saf tortib turadi. To’g’ri yasalgan "devor" ko’p jihatdan darvoza xavfsizligini ta’minlab beradi. Odatda, 4-5 o’yinchi (ko’pincha ikki himoyachi va bir hujumchi) "devor" yasashga turadi. Zarba beriladigan joy darvozadan qancha uzoqda bo’lsa, shuncha kam o’yinchi "devor" yasashga turadi.
Mudofaadagilarning "devor" yasashdan maqsadi o’z darvozasining yaqin burchagini to’ppa-to’g’ri zarba berilishidan saqlashdir (uzoqdagi burchakni darvozabon qo’riqlaydi).
"Devor"ning turlari taktik rejalarga, o’yinchilarning saf tortishi va soniga bog’liq. "Devor" yasaganda, raqibning burama zarba berishi mumkinligini ham hisobga olish kerak.