Ijtimoiy antropologiya

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA 
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
IJTIMOIY ISH KAFEDRASI
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“IJTIMOIY ANTROPOLOGIYA”
FANIDAN
 
O’QUV-USLUBIY MAJMUA 
 
 
 
 
 
 
 
Farg’ona- 2020 

---

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA 
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
IJTIMOIY ISH KAFEDRASI
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“IJTIMOIY ANTROPOLOGIYA”
FANIDAN
 
O’QUV-USLUBIY MAJMUA 
 
 
 
 
 
 
 
Farg’ona- 2020 

---

 
O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2018 yil 25 
avgustdagi 744- sonli buyrug’ining 1- ilovasi bilan tasdiqlangan namunaviy fan dasturi 
asosida ishlab chiqilgan. 
 
Tuzuvchilar:
–
M.Abduraxmonova, i.f.n., dotsent 
G.Karimova, o’qituvchi 
 
 
 
 
 
 
Taqrizchilar:
A.Qambarov – Falsafa kafedrasi dotsenti, 
B.Tolipov – TATU FF dotsenti, f.f.n. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

MUNDARIJA 
 
 
 
1 
O’quv 
materiallar………………………………………………......... 
a)
 
Ma’ruzalar bo’yicha o’quv materiallar………………. 
b)
 
Seminar mashg’ulotlar bo’yichao’quvmaterillar…… 
5 
5 
93 
2 
Mustaqil ta’lim mashg’ulotlari…………………….... 
101 
3 
Glossariy …………………………………………................... 
105 
4 
Ilovalar……………..…………………......................................... 
a)
 
Fan dasturi………………………………………..…… 
b)
 
Ishchi fan dasturi……………………………..…….. 
c)
 
Tarqatma materiallar ………………………..……. 
d)
 
Testlar.......... ................................................................... 
e)
 
Baholash mezoni ..…………………………..……… 
 
109 
109 
117 
133 
137 
151 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM 
VAZIRLIGI 
 
FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
 
 
«IJTIMOIY ISH» KAFEDRASI 
 
 
 
 
IJTIMOIY ANTROPOLOGIYA 
fani bo‘yicha 
 
 
 
MA’RUZA MASHG‘ULOTI
bo‘yicha o‘quv materiallar 
 
 
 
 
FARG’ONA - 2020 

---

1-mavzu: Ijtimoiy (Madaniy) antropologiya fanining ob’ekti, predmeti, 
maqsad va vazifalari (2 soat) 
Reja: 
1. Ijtimoiy antropologiya fanining ob’ekti va predmeti 
2. Ijtimoiy antropologiya fanining nazari amaliy asosi 
3. madaniy antropoligiyaning tarixi, genezisi, tuzilishi, dinamikasi 
 
Ijtimoiy 
antropologiya 
predmetining 
shakllanish 
tarixi. 
Ijtimoiy 
antropologiya fanining vazifasi, nazariy va amaliy asosi. Ijtimoiy (madaniy) 
antropologiyaning ob’ekti bo’lgan insonlar guruhlarining o’zaro yaqin turmush 
tarzi, ma’lum xududda birgalikda hayot kechirishi, yagona siyosiy tizimga 
mansubligi, umumiy madaniyati, tili va x.k.lar birlashtirilishi batafsil bayon 
etiladi. Madaniy antropologiyaning madaniyatlarning ma’lum tarixiy davrdagi 
xolati, ijtimoiy tashkilotlar kelib chiqishi (genezisi), tuzilishi(morfologiyasi) va 
taraqqiyotining dinamikasi va xilma-xilligini tadqiq etiladi. "Antropologiya" 
atamasi 16-asrda Germaniyada Magnus Handtning "Inson qadr-qimmati, tabiati 
va xususiyatlari hamda inson tanasining elementlari, qismlari va a'zolari haqida 
antropologiya" nomli asarida paydo bo'lgan, bu inson tanasining jismoniy 
tuzilishi to'g'risida. O'sha asrning oxirida Otto Kasmannning "Antropologik 
psixologiya" yoki "Odam ruhi" doktrinasi nashr etildi. Antropologiya, II qism, 
uslubiy tavsifda inson tanasining tuzilishi to'g'risida ”. Bunday holda, bu endi 
anatomiya emas, balki psixologiya edi, shuning uchun antropologiya 
muammolari tananing doirasidan ruh sohasiga ko'chib o'tganday tuyuldi. 
15-16 asrlarda "antropologiya" so'zining ikkitomonlama ma'nosi, ya'ni 
inson tanasi va inson qalbi haqidagi fan sifatida belgilandi. Keyinchalik, bu 
Frantsiya ma'rifatparvarligida antropologiyaning ma'nosi va va uning ma'nosini 
kengaytirishga imkon berdi, fanni inson haqidagi barcha bilimlar to'plami 
sifatida qayta ko'rib chiqdi. 
XIX asrdan to hozirgacha Angliya, AQSh va Frantsiyadagi antropologiya 
birinchi navbatda, insonning jismoniy tashkil topishi, ikkinchidan, o'tmish va 
hozirgi davrda turli xalqlar va qabilalarning madaniyati va hayoti haqidagi 
ta'limotni o’rganib kelmoqda. 
1906 yilda "ijtimoiy antropologiya" tushunchasi fanga, ingliz etnologi 
Jeyms Frazer
tomonidan kiritildi. Mustaqil fan sifatida ijtimoiy antropologiya 
XIX asr o'rtalarida shakllana boshladi. Ushbu fan Buyuk Britaniya va AQShda 
juda tezlik bilan rivojlandi. Britaniyada antropologiya mamlakat tashqarisida - 
ko'plab koloniyalarda tayyorlangan etnografik materiallarga asoslangan edi. 
Ingliz olimlari ko'pincha yo'qolgan ibtidoiy qabilalarni qidirish uchun 
dunyoning turli burchaklariga sayohat qilishgan(aslida mustamlaka tizimini 
kengaytirish maqsadida). Boshqa Evropa mamlakatlarida antropologiya fani 
mahalliy folklor va dehqon madaniyati asosida shakllandi, u ichki tomon 
yo'naltirilgan va ko'pincha etnologiya deb nomlangan. AQShda antropologiya 
juda o'ziga xos madaniy hududda - amerikalik hindularni o'rganish, ya'ni. 
qit'aning asl aholisi hayotini tadqiq qilishga qaratilgan edi. 

---

Rossiyada "ijtimoiy antropologiya" atamasi 90-yillarning boshlaridan 
o’rganila boshlandi. Bugungi kunda Angliya va AQShda ijtimoiy antropologiya 
fani sotsiologik fan deb hisoblanadi va sotsiologiya fakultetlarida bo'lim sifatida 
o’qitiladi va o’rganib kelinmoqda. 
Hozirgacha "ijtimoiy (madaniy) antropologiya" atamasi "etnologiya" ga 
nisbatan kamroq qo'llaniladi. Antropologik bo'limlarni bitiruvchilar soni, 
shuningdek, ixtisoslashtirilgan jurnallarning soni so'nggi chorak asr davomida 
bir necha bor oshgan bo'lsa-da,