Ijtimoiy fanlar fakulteti psixologiya kafedrasi shukurullayeva madina muhammadjon qizi

Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

- Nutq nuqsoniga ega boʼlgan bolalar bilan ishlashda metodikalarning chuqur oʼrganilganligi xamda amaliyotga tadbiq etilganligi;

- Nutq nuqsoniga ega boʼlgan bolalar bilag ishlash uchun maxsus korrektsion metodikalarning saralanganligi va psixologik tavsiyalar ishlab chiqilganligi.

Tadqiqot metod va metodikalari: Nutqida nuqsoni boʼlgan bolalar bilan ishlashda ikki xil psixokorreksiya metodlaridan foydalaniladi. Bular:

- Xissiy va shaxsiy kommunikativ buzilishlarni bartaraf etishga qaratilgan metodlar;

- Kommunikativ vositalarni oʼzlashtirishga toʼsqinlik qiladigan aqliy funktsiyalarni rivojlanishidagi kamchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan metodikalar.

Nutqida nuqsoni boʼlgan bolalar bilan ishlashda quyidagi metodikalardan foydalanish mumkin:

- Аrt- terapiya - Oʼyin terrapiyasi

- Musiqa terapiyasi - Bibliotterapiya

- Psixogimnastika - Kuzatuv

- Suhbat - Аnketa

Tadqiqotning nazariy asoslari: Nutqida nuqsoni boʼlgan bolalarga psixologik-pedagogik yordam berishda bolaning rivojlanishini uygʼunlashtirish, uning boshqalar bilan ijtimoiy aloqalarini normallashtirishga eʼtibor berilishi lozim. Psixokorrektsiya oʼzaro uchta yoʼnalishda amalga oshiriladi:

1.psixodiagnostika;

2. psixologik tuzatish (psixokorrektsiya);

3. psixologik konsultatsiya.

Nutqida nuqsoni boʼlgan bolalarning diagnostikasi - psixologik xususiyatlarning meʼyordan chetga chiqishini anqlaydi, nuqson darajasini baxolaydi. Ruxiy rivojlanish buzilishlarini oʼrganishda ikki gurux usuldan foydalaniladi:

- Аsosiy ( kuzatish va eksperiment)

- Qoʼshimcha ( xujjatlarni oʼrganish, suxbat va intervyu, faoliyat jarayonini oʼrganish). Nutq psixologiyasida kognitiv funksiyalarni baxolash uchun neyropsixologik usul-proektiv usul tavsiya etiladi.

Psixologik korrektsiya- bu insonning aqliy va jismoniy rivojlanishdagi kamchiliklarini bartaraf etishga qaratilgan psixologik va pedagogik tadbirlar tizimidir. Nutqida nuqsoni boʼlgan bolalar bilan korrektsiya ishlarining asosiy yoʼnalishlari:

- Sensorikani korrektsiyalash;

- Motorikani korrektsiyalash;

- Kognitiv funktsiyalarning korrektsiyasi ( xotira, idrok, nutq va b.sh.)

- Shaxsiy va kommunikatsion xususiyatlarni korrektsiyalash.

- Shaxsiy emotsional xususiyatlar ustida ish olib borish.

Psixologik konsultatsiya 2 yoʼnalishda amalga oshiriladi:

1. Ota va onalar bilan konsultatsiya

2. Muassasa oʼqituvchilari bilan konsultatsiya ishlari.

Tadqiqotning amaliy ahamiyati: Tadqiqotning amaliy ahamiyati shundaki, mazkur tadqiqot natijasida nutqida nuqsoni boʼlgan bolalarga eʼtibor yanada ortadi. Jumladan:

-Nutq nuqsoniga ega boʼlgan bolalar bilan yangi va oʼziga xos psixokorrektsion usullar yaratiladi.

- Nutq nuqsoniga ega bolalar psixologik hususiyatlari chuqur oʼrganiladi, tahlil qilinadi hamda nutq nuqsoniga ega bolalar ruhiyatidagi turli muammolarning hususiyatiga koʼra amaliy yechimlar hususida baxs yuritiladi.

- Mazkur ilmiy ish kelajakda nutq nuqsoniga ega bolalar bilan psixokorrektsion, psixoprofillaktik ishlarni tashkil etishda oʼzgacha yondashuv kasb etgan dastur boʼlib xizmat qiladi.

- Nutq nuqsoni bilan tugʼilgan bolalar oilalarida ota onalarga maxsus taklif va tavsiyalar ishlab chiqiladi.