Ijtimoiy fanlar

2.4. Yangi O‘zbekistonda fuqarolarni faollashtirishda ommaviy axborot vositalari va axborotning ahamiyati
Bugun biz zamonaviy dunyoning global o‘zgarishlari, O‘zbekistonning jadal ijtimoiy-iqtisodiy va demokratik rivojlanishi sharoitida yashayapmiz. Yuqorida aytilganlarning barchasi mamlakatimiz fuqarolarining tashqi qiyofasini, dunyoqarashini tubdan o‘zgartirib, eng muhimi, bularning barchasi natijasida ularning siyosiy faolligi oshib bormoqda. Ta’kidlash joizki, davlatimiz tomonidan bosqichma-bosqich va izchil amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ommaviy axborot vositalarining jamiyatdagi o‘rni va rolini kuchaytirish, ommaviy axborot vositalarining ommaviy axborot vositalari tizimida amalda faollashishiga qaratilgan vazifalarni hal etish o‘z ifodasini topgan. fuqarolik jamiyati institutlari. Shu bois ham ommaviy axborot vositalarining o‘rni va ahamiyatini kuchaytirish, ularni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ommaviy axborot vositalarini isloh qilish, axborot va so‘z erkinligini ta’minlash bo‘yicha ustuvor vazifalar belgilab berilgani buning yorqin tasdig‘idir.
Mamlakatimizda ommaviy axborot vositalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash, ularni zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan jihozlash, zamonaviy jahon sifat standartlari darajasida faoliyat yuritishi uchun zarur sharoit va imkoniyatlar yaratishga alohida e’tibor qaratila boshlandi.
Bugungi kunga qadar ommaviy axborot vositalari faoliyatini tartibga soluvchi 10 dan ortiq qonun va qonun hujjatlari qabul qilingan, jumladan, “Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida”, “Jurnalistning kasbiy faoliyatini himoya qilish toʻgʻrisida”, “Telekommunikatsiyalar toʻgʻrisida”gi, “Nashriyot faoliyati to‘g‘risida”, “Axborot olish kafolatlari va erkinligi to‘g‘risida”, “Reklama to‘g‘risida”, “Aloqa to‘g‘risida” va boshqalar.
Ommaviy axborot vositalarini yanada rivojlantirish uchun qo‘shimcha soliq imtiyozlari va preferensiyalar berilishi barcha axborot tuzilmalari, matbaa korxonalari, bosma nashrlarni tarqatish korxonalari va boshqa turdosh korxonalarni rivojlantirishda muhim o‘rin tutadigan qo‘shimcha imkoniyatlar yaratish yo‘lidagi yana bir muhim qadam bo‘ldi. milliy ommaviy axborot vositalari.
Ommaviy axborot vositalari endilikda fuqarolik jamiyatining strategik muhim instituti sifatida belgilanib, u ham butun jamiyat, ham har bir shaxsning individual rivojlanishining ko‘plab omillariga ta’sir ko‘rsatadi. Ommaviy axborot vositalarining rivojlanish darajasi, erkinlik darajasi, mustaqilligi fuqarolik jamiyati holatini baholash imkonini beradi. Ommaviy axborot vositalarini fuqarolik jamiyatining o‘ziga xos ko‘zgusi sifatida ko‘rish mumkin, lekin ayni paytda ochiq jamiyat uchun muhim vositadir. Binobarin, fuqarolik jamiyatining shakllanishi va rivojlanishi jarayonlari ommaviy axborot vositalari faoliyati bilan chambarchas bog‘liqdir.
Shunday qilib, milliy davlatchilik uchun keyingi yigirma besh yil huquqiy, iqtisodiy, siyosiy va madaniy hayotning sezilarli rivojlanishi bilan ajralib turdi. Ushbu rivojlanish jarayonining eng muhim tarkibiy qismlaridan biri keyingi rivojlanish va ommaviy axborot vositalariga bo'lgan ehtiyoj bo'lib qolmoqda.
Ayni paytda mamlakatimiz va xorijiy ekspertlar tomonidan e’tirof etilganidek, O‘zbekistonda ommaviy axborot vositalarining erkin rivojlanishi uchun demokratik talab va standartlarga javob beradigan qonunchilik bazasi yaratilgan. Bu ularning jamiyat siyosiy va ma’naviy hayotida munosib o‘rin egallashini, axborot sohasi va yangi axborot texnologiyalarini jadal rivojlantirishni, jurnalistlar faoliyatini ijtimoiy-huquqiy himoya qilish kafolatlarini, kadrlar tayyorlashni, ommaviy axborot vositalari bozorini rivojlantirishni ta’minlaydi. adolatli raqobat muhitini shakllantirish, aholi, jamoat birlashmalari va ommaviy axborot vositalarining axborotdan keng foydalanishini ta’minlash.
Shu bilan birga, mustaqil ommaviy axborot vositalarining davlat organlari, jamiyatning barcha boshqa qatlamlari, masalan, siyosiy partiyalar va boshqa jamoat tashkilotlari vakillari faoliyatini tanqidiy baholagan holda mustaqil pozitsiyasini egallashi uchun keng imkoniyatlar mavjudligi muhim ahamiyatga ega.
Bu borada ta’sischilari davlat va nodavlat tashkilotlari bo‘lgan ommaviy axborot vositalarining nisbati diqqatga sazovordir. Chunonchi, bosma ommaviy axborot vositalarida nodavlat notijorat tashkilotlarining ulushi 53 foiz, elektron ommaviy axborot vositalarida 60 foiz, onlayn ommaviy axborot vositalarida 97 foizni tashkil etadi.
Mamlakatda so'z erkinligi cheklanishi tanqid qilinganiga qaramay, ekspertlar, shu jumladan. Xorijda esa so‘nggi yillarda O‘zbekistonda ommaviy axborot vositalari sohasining bosqichma-bosqich liberallashuvi kuzatilayotgani qayd etilgan. Bu jarayonni mustaqil bosma va elektron ommaviy axborot vositalari (birinchi navbatda, internet nashrlari) faoliyatida yaqqol kuzatish mumkin.
Shunday qilib, biz shuni xulosa qilishimiz mumkinki, mamlakatda jamoatchilik fikri bir yo'nalishli emas, balki ko'p yo'nalishli axborot oqimlari bilan to'qnash keladi, mafkuraviy raqobat sharoitida o'ziga xos baho va yondashuvlarni Mavzuni mustahkamlashgan uchun savollar:
1. Media madaniyat axborot asri hodisasi sifatida.
2. Media madaniyatining ko‘p funksiyaliligi.
3. Davlatning ommaviy axborot vositalari siyosati va O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligining rivojlanishi.
4. O‘zbekiston Respublikasining OAV siyosati va OAV ijodi sohasidagi asosiy qonunlari.
5. Media madaniyati hukumat va jamiyat o‘rtasidagi muloqotning katalizatori sifatida.
6. Global media muhiti va uning jamiyatga ta'siri.
7. Audiovizual kommunikatsiyalar va ularning jamoatchilik ongiga ta'siri.
8. Zamonaviy ekran madaniyatida kinoning o‘rni.
9. Raqamli fotografiya ekran madaniyatidagi innovatsiya sifatida.