Ijtimoiy fanlar yo’nalishi” “5110600 – Tarix o’qitish medodikasi” ta’lim yo’nalishi

1. Qadimgi Misr yozuvi.

Misr insoniyat madaniyatining eng qadimgi markazlaridan biri hisoblanadi. Yozuv ma'naviy madaniyatning ajraljnas qismidir. Qadimgi misrliklar bundan 6-7 ming yillar muqaddam belgi-rasmlar shaklidagi iyeroglif yozuvini kashf etganlar. Bu yozuvlar 750 belgi-rasmlardan iborat bolgan.

Misr yozuvida narsa va hodisalar har turli rasm va belgilar yordamida ifoda etilgan. Masalan, suv so'zi uch qator to'lqinsimon chrziq, tog' so'zi ost tomoni tekis, yuqori tomoni qabariq, o'rtasi botiq shakl bilan ifoda etilgan. Qo'lida o'q- yoy ushJab turgan odam rasmi jangchi, o'roq ushlab turgan kishi tasviri esa o'rmoq degan ma'noni bildirgan. Keyinchalik belgi-rasm shaklidagi yozuv takomillashib soddalashtirilgan. Zamonlar o'tishi bilan belgi-rasm shaklidagi yozuvlar alifbo belgilariga aylangan. Qadimgi podsholik davrida misrliklar yozuvida 24 ta asosiy tovushni bildiradigan alifbo tizimi paydo bolgan. Misrliklar dastlab alifbo va xatlarni tosh, sopol, yog'och, po'stloq, taxta, teri kabi buyumlarga yozganlar. Nil sohillarida o'sadigan papirus o'simligining barglari yozuv qog'ozi o'rnida foydalanilgan. Misrliklar papirus barglaridan varaqlar tayyorlab, varaqlarni bir-biriga ulab uzunligi 45 metrgacha papirus o'ramlari tayyorlaganlar. Zaruriy ma'lumot, hodisa va boshqa narsalar papirusga yozib berilgan. Papirusga qamishdan tayyorlangan yozuv asbobi bilan yozilgan. Bu misrliklarning o'ziga xos kitobi edi. Misming turli joylaridan arxeolog olimlar qadimgi «papirus kitoblar»ni topishgan. Qadimgi Misr yozuvini o'qib- o'rganishga qadimgi mualliflar urinib ko'rganlar. Lekin ular bu sohada yaxshi natijalarga erisha olmaganlar. Keyingi davrlarda tilshunos olimlar Misr iyerogliflarini o'qib chiqishga harakat qilib ko'rganlar. Lekin ular bu sohada muvaffaqiyat qozona olmaganlar.
Mashhur fransuz olimi Fransua Shampolon Misr iyerogliflarini o'qib chiqib, shuhrat qozongan.
2. Qadimgi Misrda maorif va maktab.

Qadimgi Misr murakkab davlat tizimiga va keng miqyosli xo'jalikka ega bo'lgan mamlakat boigan. Misr davlati va xo'jaligini boshqarish uchun xat- savodli, bilimdon kishilar zarur bo'lgan. Shu tufayli Misr fir'avnlari va a'yonlari xat-savodli va bilimdon xodimlar tayyorlashga alohida ahamiyat berganlar. Misrda o'qitish, ta'lim-tarbiya berish maskani maktablar edi. Mamlakatning hamma shaharlari va yirik qishloqlarida maktablar bor edi. Maktablarda fir'avnlar, a'yonlar, amaldorlar, ruhoniylarning bolalari va o'qishga havaslari bo'lgan kishilarning farzandlari ham o'qiganlar.
Misrda boshlang'ich, o'rta va oliy maktablar bo'lgan. Boshlang'ich maktablarga bolalar 5-6 yoshdan jalb etilib, harflar o'rgatilib, savodi chiqarilgan. Bolalar maktabda husnixat bilan shug'ullanib, ular har kuni 3 sahifa yozishlari kerak bo'lgan. Misrdagi o'rta va oliy maktablarning ko'pchiligi mirzolar tayyorlab chiqarganlar. Uni «Mirzolar maktabi» ham deyishgan.
Misr fir'avnlarining markaziy mahkamasi qoshfda podsho xazinasi uchun maxsus amaldor mirzolar tayyorlaydigan maktablar ham bo'lgan. Bu maktablar katta tajribaga ega bo'lgan bilimli ustoz - o'qituvchilar bilan ta'minlangan bo'lgan. Maktablarda matematika, geometriya, astronomiya, tarix, tibbiyot, adabiyot kabi dunyoviy va diniy bilimlar o'qitilgan.
Misr maktablarida intizom juda qattiq bo'lib, u tan jazosi bilan mustahkamlangan. O'sha vaqtda yozilgan «Nasihatlar»da: «Ey mirza, dangasalik qilma, yo'qsa jazoga duchor bo'lasan. Qo'lingda kitob bo'lsin, ovoz chiqarib o'qigin va o'zingdan ko'p biladiganlar bilan maslahat qilib ish tut. Bir kun ham yalqovlik qilma yo'qsa kaltak eysan. Axir bolaning qulog'i yelkasida bo'ladi-da, qachon ursang, shunda uning qulog'iga gap kiradi», - deb yozilgan.
Misrda yozuv, ilmiy, amaliy va diniy bilimlarning vujudga kelishi va rivojlanishi mamlakat xo'jaligi bilan chambarchas bbg'liq bo'lgan.
Misrda vujudga kelgan ilmiy-amaliy bilimlar xo'jalikning hamma tarmoqlarini rivojiga juda katta ta'sir ko'rsatgan.

3.