Ijtimoiy pedagogika

1.2.Bolalarning ijtimoiy muhitga moslashishi.
Ijtimoiy o’qituvchining ta’lim muassasasining boshqa mutaxassislari bilan va undan tashqarida hamkorlik strategiyasi, birinchi navbatda, muassasaning
o’ziga xosligi, jamiyatning o’ziga xos xususiyatlari va bolalar muammolarining tabiati bilan belgilanadi.Ijtimoiy o’qituvchi (ijtimoiy-pedagogik xizmat) ijtimoiy-pedagogik hamkorlikni boshqarish san’atiga, eng muhim ish joylarini aniqlash qobiliyatiga va mutaxassislarning birgalikdagi faoliyatida hal qilinishi mumkin bo’lgan muhim muammolar doirasiga ega bo’lishi kerak.Ijtimoiy-pedagogik hamkorlik-ta’lim jarayoni ishtirokchilari o’rtasidagi aloqaning maxsus shakli. Ta’lim jarayoni ishtirokchilarining intellektual, hissiy va faol sohasini o’zaro boyitishni ta’minlaydi; ularni muvofiqlashtirish va uyg’unlashtirish. Ijtimoiy-pedagogik hamkorlik-bu funktsiyalarni aniq taqsimlash, o’zaro delegatsiya qilish, o’zaro ta’sir qiluvchi tomonlarning huquq va majburiyatlariga rioya qilish demakdir.V. D. Semenov ta’lim hodisalar ilm-fan ijtimoiy pedagogika nazariy tushunchasi” yadro “ tomonlarning ijtimoiy va pedagogik o’zaro deb o’zaro ilmiy tamoyili asosida qurilgan, deb yozgan edi. Pedagogikada “ilmiy printsip” sifatida o’zaro hamkorlikni o’rganish orqali V. D. Semenov pedagogik hamkorlikka kiritilgan tomonlarning tasnifini taklif qildi:
O’qituvchi va o’quvchining o’zaro ta’siri; faoliyat turlarini (bilim, o’yin, ish, ta’lim) yaratish jarayoni);
Bir tomondan, o’quvchining shaxsiyati rivojlanadi va shakllantiriladi, ikkinchidan-o’qituvchining shaxsiyati yaxshilanadi (o’qituvchining etakchi roli bilan);
ko’plab “bloklardan” tashkil topgan eng murakkab “organizm”, ularning eng kattasi didaktik, tarbiyaviy, ijtimoiy-pedagogik.
V. Mudrikning fikriga ko’ra, ijtimoiy pedagogikada o’zaro ta’sirning asosi-bu o’qituvchining shaxsiyatini rivojlantirishga qaratilgan asosiy yo’nalish bo’lib, u o’quvchining shaxsiyatini rivojlantirishga, shuningdek, ta’lim jarayonida shaxs va jamoa bilan o’zaro munosabatlarining strategiyasini belgilaydi. Sub’ekt-sub’ekt munosabatlari.
Ijtimoiy-pedagogik shovqinni murakkab ko’p funktsional va tartibga soluvchi tizim sifatida hisobga olgan holda, uning tarkibida quyidagi o’zaro bog’liq va o’zaro bog’liq komponentlarni ajratib ko’rsatish mumkin:
a) pedagogik hamkorlik ishtirokchilarining munosabatlarining o’ziga xosligi;
b) ularning muloqot uslubi;
C) birgalikdagi faoliyatni qurishning o’ziga xos xususiyatlari; “ chg) o’zaro ta’sirning yo’nalishi.
Ijtimoiy-pedagogik o’zaro ta’sirlar ijtimoiy-pedagogik jarayonni bolaning ijtimoiy-pedagogik muammolarini hal qilish uchun ko’rib chiqishga imkon beruvchi individual yondashuv sifatida qaraladi, u ham jamiyatning, ham shaxsning rivojlanish va o’z-o’zini rivojlantirishga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan.Ijtimoiy-pedagogik jarayon ta’lim maqsadlarini o’qituvchilar va o’quvchilarning o’zaro hamkorligi tashkil etilgan ijtimoiy-pedagogik tizimlar sharoitida amalga oshiradi. U ta’limning asosiy tarkibiy birligi bo’lib, o’qituvchilar va o’quvchilarning ijtimoiy-pedagogik o’zaro hamkorligi tizimini nazorat qiladi.Ijtimoiy-pedagogik shovqin-ko’plab tarkibiy qismlardan tashkil topgan eng murakkab jarayon: didaktik, ta’lim va ijtimoiy, barcha faoliyat turlarida — bilim, mehnat, ijodiy. Ijtimoiy-pedagogik hamkorlikning asosi insoniyatning ijtimoiy hayotining boshlanishi bo’lgan hamkorlikdir.Bugungi kunda maktab o’quvchisi suvga cho’mgan ijtimoiy muhit bilan ta’lim jarayonining o’zaro bog’liqligi, o’zaro ta’sir omili alohida aniqlik va dolzarblikka erishdi.MTT va oiladagi ta’limiy faoliyat jarayonini maqsadi: Bugungi kunda barkamol avlodni tarbiyalashda yoshlarni intelektual salohiyatini ruyobga chiqarish va ularning har tomonlama rivojlangan shaxs etib voyaga yetkazish – davlatimiz siyosatini ustivor yo’nalishga aylangan.Chunki jismoniy sog’lom ma’naviy yetuk shaxslargina buyuk kelajakni yaratadi. Mamlakatimizda Milliy mustaqillik qo’lga kiritilgandan keyin ta’lim-tarbiya ishlariga jiddiy e’tibor berildi. Jumladan, ta’lim qonuni va kadrlar tayyorlash milliy dasturning hamda tegishli me’yoriy hujjatlarning qabul qilishni sohada tub islohatlarning amalga oshirishga xizmat qilmoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi “O’zbekiston – kelajagi buyuk davlat” g’oyasiga asoslanadi va unga xizmat qiladi. Ana shu buyuk maqsad mamlakatimizning barcha qatlamlarini va halqimizni birlashtiradi. Barkamol avlodni shakllantirish dastlab oilada, sungra maktabgacha ta’lim muassasasida amalga oshiriladi. Bu borada birinchi Prezident I.Karimovning “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch” asarida “Ko’p yillik ilmiy kuzatish va tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, inson o’z umri davomida oladigan barcha axborotning 70 foizini 5 yoshgacha bo’lgan davrda olar ekan. Bolaning ongi asosan 5-7 yoshda shakllanishini inobatga oladigan bo’lsak, aynan ana shu davrda uning qalbida oiladagi muhit ta’sirida ma’naviyatning ilk kurtaklari namoyon bo’la boshlaydi”, - deb ta’kidlanadi. Ushbu fikrlar maktabgacha ta’lim muassasalar (MTM)ga ham taalluqlidir. O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim to’g’risida”gi Qonunining 10-moddasida ta’lim turlari sanab o’tilib, uning birinchi turi – “Maktabgacha ta’lim” ekanligi ta’kidlangan. Shuningdek, 11-moddasida: “Maktabgacha ta’lim bola shaxsini
sog’lom va yetuk, maktabda o’qishga tayyorlangan tarzda shakllantirish maqsadini ko’zlaydi. Bu ta’lim olti-yetti yoshgacha oilada, bolalar bog’chasida va mulk shaklidan qatiy nazar boshqa ta’lim muassasalarida olib boriladi”, - deyilgan.