İkram agasiyev şİrxan səLİmov azərbaycan tariXİ baki-2017 Elmi redaktor

Xəzəryanı ərazilər Rusiyanın hakimiyyətində. Xəzəryanı böl­gə­ləri ələ keçirən Rusiya əvvəl burada komendant idarə üsulu tətbiq etsə də, sonra Səfəvi idarə üsulunu olduğu kimi saxladı. Xəzəryanı əra­zi­lər əyalətlərə, mahallara, nahiyələrə və kəndlərə bölündü. Mahalları dar­ğalar, nahiyələri yüzbaşılar, kəndləri isə kəndxudalar və kovxalar ida­rə edirdilər. Əyalətdə hərbi-siyasi hakimiyyət rus zabitlərinin əlində idi.

I Pyotr Bakı neftinə xüsusi maraq göstərir, Rusiya manufak­turalarını xam ipəklə təmin etmək üçün ipəkçiliyə, pambıqçılığa diqqət yetirirdi. Osmanlıların irəlilə­məsi Rusiyanı narahat edirdi və işğal etdiyi ərazilərdə möhkəmlənmək üçün hərbi-diplomatik tədbirləri güclən­dirirdi. I Yekaterina II Təhmasiblə münasibətləri qay­daya salmaq üçün knyaz V. Dol­qo­rukovu Gilana göndərdi. 1727-ci ildə sərhədlərin müəy­yən­ləşdirilməsi barədə razlıq əldə edildi. Cavad, Salyan, Şeşpara, Rus­tov, Quba və Təngə Rusiyaya verildi. Rusiya hakimiyyəti altında yaşa­maq istəməyən bu bölgənin ləzgi əhalisi Hacı Davudun da təsiri ilə Osmanlı dövlətinə verilən bölgələrə - Göyçaya, Ağdaşa, Qəbələyə, Şəki­yə köçdülər. Hacı Davud Osmanlının Rusiya ilə bu razılaşmasına qarşı çıxdığından 1728-ci ildə sultan tərəfindən həbs edilib Kiprə sür­gün olun­du. Rusiya Azərbaycanda möhkəm­lənmək üçün xristianlardan, o cümlə­dən ermə­nilərdən istifadə edirdi. 1724-cü ildə I Pyotrun verdiyi fər­manda rusların işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərində erməni­lərin yerləş­dirilməsi tövsiyə edilirdi. Şirvan bölgəsində erməni­lərin kütləvi məskun­­laş­dırılmasına bu dövrdə başlanılmışdır.