14.2. Car-Balakən və Gəncənin işğalı.Kürəkçay müqaviləsi. Qarabağ, Şəki və Şirvanın ilhaq edilməsi.
İngiltərənin susqun razılığı ilə çar Rusiyası Cənubi Qafqazın işğalına başladı. 1801-ci il sentyabrın 1-də çar I Aleksandr Şərqi Gürcüstanın Rusiyaya birləşdirilmaəsi haqqında “Manifest” imzaladı. Gəncə xanı Cavad xanın etirazlarına baxmayaraq, hələ 1736-cı ildə Nadir şah tərəfindən Gürcüstanın idarəçiliyinə verilən Azərbaycan torpaqları – Borçalı, Qazax, Şəmşəddil və Pəmpək də Rusiyaya qatıldı. Bu Rusiyanın işğal etdiyi ilk Azərbaycan torpaqları idi.
1801-ci ildə ruslar Gürcüstanı işğal etdilər və şahzadə Aleksandr bu işğalla barışmayaraq Rusiyaya qarşı mübarizəyə başladı. Cavad xan Aleksandrı himayəsinə götürdü. Aleksandr da Borçalını, Qazax və Şəmşəddili Azərbaycana qaytarmağı boynuna aldı. Cavad xanın bu hərəkəti Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirdi.
Şərqi Gürcüstan Rusiyanın Cənubi Qafqazda forpostuna çevrildi və buradan Azərbaycan torpaqlarının işğalı həyata keçirilməyə başlandı. Çar hökuməti Azərbaycan xanlıqlarını döyüşsüz təslim etməyi düşünürdü. Qafqazdakı rus qoşunlarının Baş komandanı Knorrinqə xanlıqlarla bu barədə danışıqlar aparmaq tapşırığı verilmişdi. Knorrinqin danışıqlar aparmaq təklifinə Quba, Dərbənd, Lənkəran xanlıqları, o cümlədən Şimali Qafqazın Tarku şamxalı, Qaraqaytaq usmisi razılıq verdilər. 1802-ci il dekabrın 26-da tərəflər arasında Georgiyevsk müqaviləsi bağlandı. Bu müqaviləyə imza atan Quba, Lənkəran və Dərbənd xanlıqları öz aralarında müharibə aparmamağı, bütün mübahisəli məsələləri danışıqlar yolu ilə həll etməyi, İranın hücumlarına qarşı vahid cəbhədə çıxış etməyi öhdələrinə götürdülər. Müqavilədə, həmçinin Rusiya ilə siyasi və ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi məsələləri də yer almışdı. 1803-cü ildə Bakı xanlığı da bu müqaviləyə qoşuldu.
Dostları ilə paylaş: |
