İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi kayit dişi ekonomi Doç. Dr. Gamze Öz Yalaman kayit dişi ekonomi ve etkileri Hazırlayan: nubar khanizada

3. Kayıt Dışı Ekonominin Etkileri

Kayıt dışı ekonominin negatif etkileriyle beraber olumlu etkileri de vardır. Kayıt dışı ekonominin olumlu ve olumsuz olmakla iki tür etkisi vardır. Her ne kadar olumlu tesirleri bulunsa da sebep olduğu olumsuzluklar bakımından gün geçtikçe daha çok problemlere neden olmakta ve önlenmesi daha zor hale gelmektedir.

3.1. Olumsuz Etkileri

Kayıt dışı ekonominin olumlu etkilerine rağmen uzun vadede düzeltilmesi zor sorunlar yaratacağı açıktır. Bu sorunlardan en önemlisi de devlet bütçesinde vergi gelirlerinin azalmasına yol açmasıdır. Kamu hizmetlerini sağlamak için yeterli kaynak bulamayan kamu sektörü gelir elde etmek için ya borçlanma yada para basarak gelir elde etme yoluna gider. Her iki yöntemin de ekonomi genelinde dezavantajları vardır. Devletin dolaylı vergileri artırarak, bütçe gelirini artırması ise tam tersine vergi adaletini ihlal ederek halkın rejime ve devlete olan güvenini sarsarak gelir dağılımının adaletsiz olmasına neden olur.

Adil olan vergi mükellefleri için haksız rekabet, vergilerin ödenmemesi nedeniyle kayıt dışı mal ve hizmetleri daha düşük fiyatlarla satmalarına izin verilmesi ile ortaya çıkar.

Kayıt dışı ekonomiyle, üretim kaynakları vergiden muaf alanlara kayabilir. Kaynakların dağıtımındaki verimsizlik ve kaynakların verimli kullanılamaması da sağlıklı ve dengeli ekonomik büyümeyi engellemektedir.

Kayıt dışı ekonomi, istatistiklerin yanlışlığı nedeniyle ekonomi politikalarının başarısını engellemektedir. İstatistiksel verilerin bozulması sonucu GSMH'den başlayarak, bir takım veriler, hesaplamalara negatif veya hatalı olarak yansıtılır (Önder). Milli istatistiklerde ekonomik verilerin gerçeği yansıtmaması refah üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir ve milli istatistiklerde pek çok gösterge yer almadığından ekonominin durumunu yanlış yansıtmakta ve bu verilere göre uygulanacak olan iktisadi ve mali politikaların beklenen sonuçlarını gerçekleştirememektedir.

Kayıt dışı ekonomi aynı zamanda toplumun manevi değerlerini de etkiler. Haksız ve kolay olarak para kazanma fikrinin kabulü, insanları bazı bilgileri (ikamet yeri vb.) gizlemeye teşvik eder. Bu vaziyet kamu güvenliği, seçmen kütüklerinin oluşturulması, yargının etkinliği, nüfus sayımı ve diğer ekonomik olmayan istatistikler elde edilmesi açılarından endişelere yol açmaktadır (Koban). Ayrıca illegal faaliyetlerin yayılması; devlete olan güveni baltalamakta, bireylerin sorunlarını hukuka aykırı olarak çözmekte, mafya ve rüşvet gibi bazı olaylara yol açmaktadır.

Ilgın kayıtdışılığın iki anlamda-istatistiki anlamda, mali ve sosyal güvenlik anlamında olduğunu düşünüyor.

Kayıtdışılığın ekonomik, mali, sosyal, çalışma hayatı ve teknolojik gelişmeler ile ilgili etkileri bulunmaktadır.

İstatistiksel anlamda, kayıt dışılığın olumsuz etkileri dolaylı olup, bu eksik ve hatalı göstergelere dayalı politika ve önlemlerin uygulanmasında başarısızlık ve istenmeyen sonuçlara yol açmaktadır. Düzenlemelere uyumsuzluktan kaynaklanan gayri resmi ekonominin etkileri çoğunlukla doğrudan olumsuzdur.

Kayıt dışılık, ekonominin mevcut ve geçmiş durumunu açıklama ve geleceği tahmin etmede planlama kuruluşları ve araştırma kurumları, ekonomistler ve diğer akademisyenler tarafından yürütülen analiz ve araştırmaları da olumsuz etkileyecektir.