İLAÇlarin farmasöTİK ŞEKİlleri Dr. Bülent saraç

İLAÇLARIN FARMASÖTİK ŞEKİLLERİ

• Dr. Bülent SARAÇ

• İlaçların hastaya verilebilecek şekilde özel kalıplara sokulmuş hallerine ilaçların farmasötik şekli denir

• İlaçlar üç şekilde hazırlanır:

• a) Majistral İlaç

• b) Ofisinal İlaç

• c) Müstahzar İlaç

KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ

• TOZ:

• Çok ince, ince, yarı ince, kalın olabilir

• Cildin üzerine serpilenlerine pudra denir

• KAŞE:

• İçinde toz ilaç bulunur ve oral yolla alınır

• PAKET:

• Tek kullanımlıktır

• Genellikle birden fazla ilaç bulunur

KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ II

• KAPSÜL:

• Tad ve kokuları rahatsızlık verici katı

• yada sıvı ilaçlar; silindirik, jelatin

• koruyucu içinde verilir

• PİLÜL:

• Toz ilaçların inert maddelerle karıştırılıp

• yassı, yuvarlak hale getirilmiş şeklidir.

• Küçüklerine granül, büyüklerine bol

• denir

KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ III

• TABLET (KOMPRİME):

• Toz ilacın inert maddelerle karıştırılıp

• özel makinalarda sıkıştırılmasıyla yapılır

• Şeker veya çikolata ile kaplı tipine draje

• denir

• PASTİL:

• Ağızdaki hastalıklara karşı lokal olarak

• kullanılır

KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ IV

• Süppozituvar/ Ovül (Fitil):

• Rektum ve vajina yoluyla uygulanan,

• vücut ısısında eriyen kakao veya

• gliserin gibi maddeler içinde hazırlanan

• İlaçlardır

• Sabunlar:

• Deri hastalıklarına karşı kullanılır

YARI KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ

• Pomad/ merhem:

• Vazelin, sıvı parafin gibi eriticilerin

• içinde tereyağı kıvamında hazırlanmış

• cilde veya mukozalara dıştan uygulanan

• preparatlardır

• Krem:

• Merhemden daha suludur (su bazlı)

YARI KATI İLAÇ ŞEKİLLERİ II

• Pat (Macun):

• Merhemin talk katılarak sertleştirilmiş

• halidir

• Liniment:

• Ovularak uygulanan preperatlardır

• Yakı:

• Ciltten ısıtılarak uygulanır

SIVI İLAÇ ŞEKİLLERİ

• Solüsyon:

• Etken maddenin su yada yağlı eriticide

• eritilmesiyle hazırlanmış şekillerdir

• Parenteral olanlara (ampul, flakon (viyal)

• gibi) enjeksiyonluk solüsyon denir

• Liyofilize Preperat:

• Toz haldedir, kullanılacağı zaman sıvı

• ile çözünür

SIVI İLAÇ ŞEKİLLERİ II

• Tentür :

• Etken maddenin alkol, eter gibi eritkenler

• içinde eritilmesi ile hazırlanır (tentürdiyot)

• Ekstre (Eriyik):

• Bitkisel maddelerin su, alkol, eter gibi

• sonradan uçurulabilen eriticilerde

• ekstraksiyonu ve eriticinin uçurulmasıyla

• elde edilen ilaç şeklidir

SIVI İLAÇ ŞEKİLLERİ III

• Eliksir:

• Etken madde ile birlikte alkol ve su içerir

• Şurup:

• İçerisinde 2/3’ten fazla şeker ve su

• bulundurur

• Posyon:

• Şuruptan daha az şeker içeren sıvı ilaçlardır

SIVI İLAÇ ŞEKİLLERİ IV

• Losyon:

• Dıştan cilde uygulanan sıvı ilaçlardır

• Dekoksiyon:

• Etken madde içeren bitkinin su içinde

• yarım saat kaynatılıp süzülmesiyle

• hazırlanır

SIVI İLAÇ ŞEKİLLERİ V

• Lavman:

• Rektal yolla uygulanan sıvı ve

• solüsyonlardır. Aktif madde içerebilir

• yada boşaltıcı olarak kullanılabilir.

• Küçük hacimlilere enema denir

• Damla:

• Ufak hacimde verilir ve damla sayılarak

• uygulanır

• Göze uygulanana kolir denir

ÇİFT FAZLI SİSTEMLER

• Süspansiyon:

• Sıvı bir faz içinde katı şekildeki küçük

• parçaların bulunması şeklindedir

• Emülsiyon:

• Bir sıvının diğer bir sıvı içinde ufak

• moleküller şeklinde dağılıp kolloidal

• ya da yarı kolloidal bir karışım yapmasıyla

• oluşur

DİĞER İLAÇ ŞEKİLLERİ

• Aerosol:

• İnhalasyonla uygulamaya özgü preparatlardır

• Nebülizör:

• Sıvı halindeki ilacı buhar haline getirip maske

• veya ağızlık yardımıyla hastanın normal soluk

• alıp vermesi sırasında ilacın solunum

• yollarına ulaştıran cihazdır

DİĞER İLAÇ ŞEKİLLERİ II

• Transdermal Terapötik Sistem

• (TTS, Yama, Flaster):

• Etken maddenin bir flaster içine yerleştirilmesiyle

• hazırlanan farmasötik şekillerdir

• Lipofilikliği çok yüksek, ciltten kolayca geçebilen

• ve çok düşük dozlarda etkili ilaçlara uygulanır