İlkyardim iÇİndekiler 1-İlkyardimin temel uygulamalari

0 800 314 79 00

 

Not: Bu telefonu gerekli telefonların arasına kaydetmenizi öneririz.

 

13- SOKMA VE ISIRIKLAR

 

 

BÖCEK SOKMALARI:

 

Sokmalara, özellikle yaz aylarında Önemli bir sıklıkta rastlanmaktadır. Bu tür yaraların çoğu ciddi değildir ve geçici rahatsızlıklar (kızarıklık, sokma böl­gesinde şişlik, kaşıntı) oluşturur.

 

Ancak, bazı durumlarda arı (bal arısı, yaban arısı, eşek arası) sokmaları ciddi olabilir:

 

Birden çok olduğunda, örneğin bir arı sürüsü soktuğunda,

 

• Ağız içinde olduğunda, bu durumda ağız şişer ve solunum güçlüğü or­taya çıkabilir.

 

• Kişi zehire karşı özellikle duyarlı olduğunda; bu durumda yaygın bir alerjik reaksiyon gelişebilir.

 

YAPILMASI GEREKENLER :

 

1- Deride İğne bulunup bulunma­dığına bakın (örneğin bir an sokmasında), eğer varsa üst kıs­mını (zehir kesesine) bastırma­ma/a çalışarak iğneyi bir cımbız yardımıyla dikkatle çekin {Şekil 13.1).

  

2- Yarayı su ve sabunla temizleyin.

 

3- Yaranın üzerine soğuk suya batırılmış ve sıkılmış bir gazlı bez ya da buz koyun.

  
ÖNEMLİ:

 

• Ağız içindeki sokmaların solunumu güreştirdiği durumlarda, hasta/yaralıya emmesi için bir buz parçası verin ya da küçük yu­dumlarla su İçirin ve mümkün olduğu kadar çabuk tıbbi yardım sağ­layın.

 

• Bir sokma üzerine çamur ya da tükürük sürmeyin, infeksiyona yol açabilir (Şekil 13.2).

 

• Sokma bölgesinin kaşınmaması ya da ovulmaması Önerilir (Şekil 13.2).

 

  

DENİZ HAYVANLARININ SOKMALARI

 

Bu yaralar ender olarak ciddiyet taşır, ancak çok ağrılıdır.

 

• Deniz anaları, az ya da çok şiddetli bîr kızarıklığın eşlik ettiği şiddetli bîr kasıntıya {"ürtiker") yol acarlar.

 

• Deniz kestaneleri batıcı dikenlere sahiptir ve kolay kırılmaları nedeniy­le derinin içinde katırlar. Çıkarılmaları zahmetli ve güçtür.

  

• Deniz örümceği, iskorbît, yılan balığı vb. gibi balıklar, kurna gömülü ola­rak dururlar ve genellikle kıyıya yakın çok derin olmayan sularda bulu­nurlar. Zehirli dikenlerinin bulunduğu sırt ve baş kısımları kumun üze­rinde kalır ve farkında olmadan üzerlerine basılırsa, sokulan bölge hız­la şişer ve şiddetli bir ağrı ortaya çıkar. (Şekil 13.3)

  

YAPILMASI GEREKENLER :

 

1- Dikeni ya da İğneyi çıkarın (varsa)

 

2- Sokulan bölgeye sıcak suyla ıslatılmış bezler uygulayın ya da eğer var­sa antiallerjik bir pomat sürün.

  

UNUTMAYIN :

 

Bu hayvanların zehiri ısıyla etkisiz olur. Bu nedenle, etkilenen aya­ğın 15 dakika kadar sıcak su (dayanılabilecek en yüksek sıcaklıkta) dolu bir kaba sokulması ağrının azalmasına yardımcı olacaktır.

 

EV HAYVANLARININ ISIRIKLARI:

 

Genellikle kedi ve köpeklerin ısırıklarıyla karşılaşırız ve ısırıkların yanında sıyrıklara da neden olabilirler. Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yara­nın temizliğidir. Yara su ve sabunla iyice yıkanmalı ve bîr hekim tarafından görülmelidir. Hekim aşılamanın (tetanosa ya da kuduza karşı) gerekli olup olmadığını belirleyecektir.

 

Hayvanların ağzında çok sayıda mikrop bulunduğundan, kolaylıkla enfekte olan düzensiz ve kirli yaralar gelişebilir.

 

Hayvan ısırıklarının en önemli tehlike kuduz bulaştırma olasılığıdır. Ku­duz virüsü hayvanın tükürüğünde bulunur ve ısı­rıkla bulaşır. Özellikle hayvanların beklenmedik saldırılarında bu risk yüksektir (Şekil 13.4).

 

Ev hayvanlarında ku­duz genellikle enderdir, bununla birlikte bazı vah­şi hayvanlar (tilki, yarasa vb) hastalığı bir ev hayva­nına bulaştırabilir, oradan da insanlara bulaşabilir.

 

Isıran hayvan bir veteriner tarafından değerlendirilmeli ve özellikle aşılı degilse, gözlem altına alınmalıdır.

  

YILAN SOKMALARI :

 

Bu hayvanlarla ilgili bütün efsanelere rağmen yılanlar genel olarak çekin­gen hayvanlardır, insanlara yalnızca yakalanmaya kalktıkları ya da kapatıldık­ları zaman saldırırlar.

 

Sokmanın ciddiyeti alınan zehirin miktarına (olguların yaklaşık % 50'sinde vücuda zehir girmez), zehirin gücüne, ısırığın bölgesine (en ciddi sokmalar boyun ve kollardaki sokmalardır) ve hasta/yaralının yaşına (çocuklarda ve yaşlılarda daha ciddidir) bağlıdır.

 

Isırık izi (engereklerde), aralarında yaklaşık 1 cm. mesafe bulunan iki ka­namalı nokta halindedir; ısırık yerinde ağrı hemen ortaya çıkar. Birkaç dakika içinde ısırığın çevresindeki bölge şişer ve morarır (Şekil 13.5).

  

Ayrıca bulantı, kusma, karın ağrısı gibi genel belirtiler ya da şok belirtileri de ortaya çıkabilir

 

YAPILMASI GEREKENLER:

 

1- Hasta/yaralıyı yatıştırın ve onun için rahat bir pozisyonda etkilenen bölgenin hareketsiz olmasını sağlayın (eğer hareket ederse, kan dola­şımı yoluyla zehirin yayılması kolaylaşacaktır).

 

2- Zehirin vücuda girdiği yerin üzerine geniş bandaj uygulayabilirsiniz. (Şekil 13.6). Eğer ısırık yüzde ya da boyunda ise zehirin emilmesini geciktirmek için yaranın yanlarına bastırın (biraz kanatacak şekilde).

 

3- Yarayı su ve sabunla temizleyin.

 

 

4- Eğer mümkünse bölgeye soğuk uygulayın. Bu, bir yandan zehirin ya­yılmasını azaltırken diğer yandan sokmayı izleyen iltahabı reaksiyonu hafifletecektir.

 

5- Mümkün olduğu kadar çabuk tıbbî yardım almaya çalışın, ya da etki­lenen bölgeyi hiç kıpırdatmadan hasta/yaralıyı bir sağlık kuruluşuna götürün.

  

ÖNEMLİ :

 

.• Yaranın üzerine hiçbir keşi yapmayın, bu, zehirin yayılması için yü­zeyin ve yarada infeksiyon tehlikesinin artmasına yol açacaktır (Şe­kil 13.7).

 

• Yarayı emmeye kalkışmayın, etkili olmamasının yanı sıra {çok az miktarda zehir çıkacaktır) tehlikelidir, ağzınızda yaralar bulunabilir ve zehir bu yaralardan kana karışabilir (Şekil 13.7).

 

14-VÜCUDA YABANCI CİSİM KAÇMASI

 

 

Oldukça sık karşılaşılan bir durum, deriye kolaylıkla batabilen ya da başlı­ca burun ve kulak gibi doğal vücut boşluklarına tahta kıymıkları, metal parça­ları, toz, toprak ya da kum parçalan, küçük cam kırıkları vb gibi yabancı ci­simlerin girmesiyle oluşur.

 

Bu gibi durumlar genellikle ciddiyet taşımaz, ancak verdiği rahatsızlık ve taşıdığı enfeksiyon tehlikesi nedeniyle ne yapılması gerektiğini bilmek yararlı olacaktır.

 

           Yabancı cisimlerin bulundukları yere göre neler yapmamız gerektiğini gö­receğiz:

 

a) Deri , b) Göz , c) Burun , d) Kulak 

 

A) DERİDE YABANCI CİSİM

 

Ellerimizi çok kullandığımız için yabancı cisimlerin en sık görüldüğü yer ellerimizdir (Şekil 14.1). Özellikle çocuklarda, deriye küçük top­rak parçaları ya da taşların girmesine de sık rastlanır (örneğin bîr düş­meden sonra diz ve dirseklerde).

 

Bu gibi durumlarda, yabancı cisimler genellikle temiz olmadığı için en­feksiyon tehlikesi göz önünde bulundurmak gerekir.

            Bu yabancı cisimleri, tercihen cımbız ya da pens yardımıyla, dikkatli bir şe­kilde çıkarmaya çalışmak gerekir. Bunun için:

 

1- Cımbız ya da pensi kibrit ya da çakmak alevine tutarak temizleyin ve soğutun. Cımbız işlendiyse bile silme/İn ve uçlarına ellerinizle dokun­mayın (tekrar kirletebilirsiniz).

 

2- Yaranın yanında cımbızı sıkı bir şekilde tutabileceğiniz bir destek noktası bulun, yabancı cismin ucunu yakalayın ve ya­bancı çişimin deriye giriş yö­nünün tersine doğru dikkatle çekin. Daha sonra yarayı sabunlu suyla yıkayın (Şekil 14.2).

3- Yabancı cismin ucunu yakalamayı başaramazsanız (deriye tamamen girmiş olabilir) devam etmeyin; tıbbi yardım isteyin ya da bir sağlık kurlusuna ulaşmasını sağlayın.

 

ÖNEMLİ :

 

* Yabancı çişimi çıkarırken direnç hissederseniz devarn etmeyin, iyi­ce saplanmış olabilir ve çıkarırken yeni yaralara yol açabilirsiniz. Bir Sağlık Kuruluşuna baş vurun!

 

* Tetanos aşısını yenilemenin önemini aklınızdan çıkarmayın, kuşku­lu durumlarda doktora başvurun. Size gerekeni söyleyecektir.

  

B) Gözde yabancı cisim

 

Günlük hayatta oldukça sık karşılaşılan bir başka durum da göze küçük toprak parçalan, kum, kirpik, sinek vb kaçmasıdır. Bu gibi durumlarda:

 

1- Kişiye gözünü kırpıştırmasını söyleyin (çok ağrı verdiği durumlar ha­riç}. Bu, yabancı cismin gözün alt kısmına gelmesini sağlayacak ve çık­masını kolaylaştıracaktır.

 

2- Rahatsızlığı geçmediyse hasta/ yaralıyı iyi aydınlan­mış bir yerde bir sandalye­ye oturtun ve başını hafif­çe arkaya doğru eğin. Alt göz kapağını (Şekil 14.3) aşağı çekin ve hasta/yaralı yukarı doğru bakmasını is­teyin ve alt göz kapağında yabancı cismi görmeye ça­lışın, eğer oradaysa temiz bir mendilin ucuyla ya da ıslak bir pamuk yardımıyla çekin (Şekil 14.4).

  

3- Yabancı cismi alt göz kapa­ğında göremediyseniz muh­temelen üst göz kapağındadır. Hasta/yaralıdan aşağı doğru bakmasını ve göz ka­paklarını gevşek bırakmasını isteyin, göz kapağının üzeri­ne bir kürdan vb. yerleştire­rek diğer elinizin işaret ve baş parmağıyla kirpikleri dışa ve yukarı çekin, bu şekilde üst göz kapağını (Şekil 14.5) tersine çevirin. Bu, üst göz kapağının içini görmemizi ve eğer oradaysa yabancı cismi ortaya çıkarmamızı sağlaya­caktır.

  

4- Eğer hasta/yaralı hâlâ rahatsızlık duyuyorsa, gözü temiz bez ile kapa­tın ve bir sağlık kuruluşuna gönderin (Şekil 14.6)

  

UNUTMAYIN :

 

• Eğer yabancı cisim gözün renkli kısmı (iris) ya da göz bebeğindeyse (pupilla) dokunmayın, gözü temiz bir bezle kapatın ve uzman­dan yardım isteyin ya da bir Sağlık Kuruluşuna başvurun.

 

• Bir yabancı çişimi gözden çıkarmak için hiçbir zaman sivri bir alet ya da cımbız kullanmayın.

 

• Göze batmış ya da saplanmış görünen hiçbir şeyi çıkarmaya çalış­mayın, gözü kapatın ve bir sağlık kuruluşuna başvurun.

 

• Hasta/yaralının etkilenen gözünü ovuşturmasına izin vermeyin.

 

 

C) BURUNDA YABANCI CİSİM :

 

Genellikle küçük çocuklarda rastlanır, küçük çocuklar hiç tahmin edil­meyen şeyleri bile burunlarına sokabilirler. Dolayısıyla küçük oyuncak parçalan, sebzeler, teşbih tanelen, düğme vb. sık rastlanır.

 

           YAPILMASI GEREKENLER :

 

1- Eğer yabancı cisim iyi bir aydınlatma İle görü leb iliyorsa, çocuğun bur­nundan hızla nefes vermesini sağlayın. Bu sırada tıkalı olmayan burun deliğini bastırın. Bu, bazen yabana cismin çıkmasını sağlayabilir.

 

2- Yabancı cismi çıkarmayı başaramadıysanız bir sağlık kuruluşuna baş­vurmak gerekir.

  

ÖNEMLİ :

 

• Burun içine sivri uçlu ya da kesici cisimlerle müdahale etmeyin (Şe­kil 14.7).

 

• Yabancı cismi çıkarmak İçin su kullanmayın, rahatsızlık verebileceği gibi yabancı çisinin boyutlarını büyüterek zararlı olabilir (Örneğin sebzeler).

 

D) KULAKTA YABANCI CİSİM

 

Bu da çocuklarda sık rastlanan bir durumdur. Genellikle kulağın içine ka­lem vb. gibi sivri uçlu cisimlerin sokulmasından kaynaklanır.

 

 

YAPILMASI GEREKENLER:

 

1- İyi bir ışık kaynağıyla inceleyin, bîr pens yardımıyla ulaşılıp ulaşılmadı­ğına bakın, eğer ulaşılabiliyorsa dikkatle çekin.

 

 

UNUTMAYIN:

 

• Kulağın içinden hiçbir şeyi iğne ya da delici/kesici herhangi bir nes­neyle çıkarmaya kalkışmayın, yabancı cismi içeriye doğru itebilir ve kulak zarına zarar verebilirsiniz (Şekil 14,8).

 

• Kulağın içine soğuk su akıtmayın, içindeki hassas yapılara zarar vere­bilirsiniz.

 

15-İLKYARDIM ÇANTASI

 

 

İlk yardım için, bir ilk yardım çantası bulunması çok yararlı olacaktır. Ço­ğumuz evde, arabada vb. bir ilk yardım çantası bulundurmak gerektiğini dü­şünmüşüzdür. Ancak, genellikle bir ilk yardım çantasının ne işe yarayacağını, nerede tutulması gerektiğini ya da içinde ne bulunması gerektiğini bilmeyiz.

 

Küçük çocukların erişmesini önleyecek iyi kapanan kilitli bir metal ya da plastik kutu işimize yarayabilir. Kilitlerin anahtarlı olmaması ter­cih edilir, kullanacağımız zaman anahtarın nerede olduğunu hatırlama­mız gerekecektir.

 

İlk yardım çantası, direkt bir ısı kaynağından ve çocukların erişebi­leceği yerlerden uzak ne çok nemli ne de kuru bir yerde tutulmalıdır. Mutfak ya da banyo bîr ilk yardım çantası bulundurmak için uygun or­tamlar değildir.

 

Evde yaşayanların ilk yardım çantasının nerede olduğunu bilmeleri gerekir. Kullanılanları tekrar yerine koymalıyız ve düzenli aralıklarla kontrol ederek tüketilen ya da zamanı geçen ürünleri yenilemeliyiz. (son kullanma tarihi).

 

İlk yardım çantasının içindekiler duruma göre değişiklik gösterebilir. An­cak, genel olarak aşağıdakilerin bulunması yeterli olacaktır.

 

        Steril gazlı bez (4-5 gazlı bez içeren bir kutu ya da çeşitli zarflar).

        Hidrofil pamuk.

        Oksijenli su.

        Alkol.

        Renksiz (klorheksidin) ya da renkli (povidon iyot içeren) bir antiseptik.

        Terdhan alerji yapmayan flaster.

        Çeşitli boyutlarda yara bandı.

        Değişik boyutlarda sargı bezi.

        Bir kol askısı yapmak için sargı (1 m x 1 m gazlı bez).

        Ağrı kesiciler (parasetamol ya da asetil salisîlik asit), ağrıyı geçirirler ve

        ateşi düşürürler.

        Ufak darbelerde kullanmak için bir İltihap önleyici pomat.

        Antialerjikler bir krem, sokmalarda çok yararlıdır.

        Ateş ölçmek için derece.

   

• Tercihen uçları yuvarlak bir makas.

 

• Küçük bir cımbız.

 

Arabadaki ilk yardım çantası için aşağıdakiler eklenebilir:

 

• Bulantıya karşı hap.

 

• Bîr kutu kağıt mendil.

 

• Bir çift plastik eldiven.

 

• Isı yalıtımlı bir örtü.

 

• Bir fener.

 

 

Ayrıca, şunları da bulundurmanız önerilir:

 

• Bir yangın söndürücü.

 

• Tehlike işaretleri.

 

 

GEREKLİ TELEFONLAR

 

Bu Telefonları not ediniz ve gerektiğinde kolaca ulaşabileceğiniz bir yerde (Örneğin telefonun yanında) bulundurunuz.

 

İTFAİYE : 110

ACİL YARDIM : 112

POLİS : 155

JANDARMA : 156

ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ : 0 800 314 79 00