Ilm-fan va ta’lim
Yüklə 6,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Kalit so’zlar:
Kasb, shaxsiy sifat, shaxs, kasbning xususiyatlari, mutaxassislik, psixologik maslahat, psixolog turlari. Psixolog kasbi ko’p qirrali. Tanlangan mutaxassislik va hal qilinadigan kasbiy vazifalar darajasiga, uning kasblar tizimidagi o’rni ham, mutaxassisga qo’yiladigan talablar ham o’zgaradi.Bu kasb yoshlar orasida tobora ommalashib borayotgan qiziqarli va istiqbolli yo’nalish. Ba’zi kishilarni uning talabi va tezda ish topish qobilyati o’ziga jalb qiladi. Psixolog nisbatan yosh kasb, ammo Platon va Aristotel kabi faylasuflar o’z asarlarida inson hayotining ma’naviy va hissiy tomonlari bilan ishlashga urinishlar topilgan. Bugungi kunda psixolog ishlashi mumkin bo’lgan bir qator sohalar mavjud. Asosan uning harakatlari muayyan odamning hayotini baholashga, uning his- tuyg’ulariva ruhiy holatini hisobga olgan holda vaziyatga qarashga qaratilgan. Psixolog kasbida kasb egasining shaxsiyati uning kasbiyligi, faolligi, motivatsiyasi, boshqa odamni tushunish va unga ta’sir o’tkazish qobilyati alohida ahamiyatga ega.Shuning uchun shaxsning rivojlanishi uning professional muhim fazilatlari psixologning kasbiy hayotida muvaffaqiyat qozonishning eng muhim shartidir.Psixologlar doyimo insonlar bilan ishlaydi.Ulardan kasbiy axloq qoidalariga rioya qilishlari talab qilinadi.Mijozlar duch keladigan psixologik muammolar deyarli har doyim chalkash va o’tmishda chuqur ildiz qoldirgan bo’ladi. Xatto eng tajribali mutaxassislar uchun xam ularni tushunish qiyin bo’lishi mumkin.Shuning uchun kasb muntazam qo’shimcha Psixologning eng muhim sifati-bu kasbiy mahoratdir.Bunga kasbiy bilim, ko’nikma va malakalar kiradi. Bunday mutaxassis shaxsiy muloqot jarayonida aniq mijozlarning muammolarini hal qilishga qaratilgan. Psixologiya va uning vakili aniq nima qilishi mutaxassisning ixtisosligiga bog’liq: “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 82 ~ Asosiy mutaxassis - atrof-muhit sharoitlari va vaziyatning o’ziga xos xususiyatlariga qarab inson xatti-harakatlarining xususiyatlarini baholaydi; Klinik - mutaxassislikni olish uchun siz tibbiy ma’lumotga ega bo’lishingiz kerak. Bunday shifokor sog’lom mijozlar bilan ham, ayrim nogironlar bilan ham ishlashga qodir; Maktabgacha ta’lim muassasasi - aqliy nuqsoni bo’lgan va bo’lmagan bolalar muammolarini hal qilishga yordam beradigan profil o’qituvchisi; Maslahatchi - odamlarning ichki muammolarini hal qilish uchun turli shaxsiy masalalar bo’yicha maslahat beradi; Konfliktolog - bu ma’lumotga ega bo’lgan psixologning ishi odamlar o’rtasidagi munosabatlarni o’rganish va ushbu fonda yuzaga keladigan muammolarni hal qilishga qaratilgan. Har bir psixolog bilishi kerak bo’lgan uchta asosiy ish usuli mavjud. Sinov insonning shaxsiy xususiyatlarini aniqlashga, uning hissiy holatini, intellektual qobiliyatlarini aniqlashga qaratilgan. Maslahat - inson haqida bilish imkoniyati maksimal ma’lumot to’g’ridan-to’g’ri aloqa paytida uning muammosi bilan nima qilish kerakligini ayting. Treninglar o’qish yoki ishlash uchun qayerga borishni, hayotda nima qilishni mustaqil ravishda hal qila olmaydigan, xarakterning zaif tomonlari yoki qo’rquvlardan qanday qutulishni bilmaydigan odamlar uchun mo’ljallangan. Insonlarda savol tug’ilishi mumkin.Qanday qilib psixolog bo’lish mumkin deb? Birinchidan, siz o’zingizning kuchli va zaif tomonlaringizni, maqsadlaringizni, xarakter xususiyatlarini baholashingiz kerak. Psixologning potentsial yuqori maoshi bilan qiziqadigan odamlar kamdan-kam hollarda muvaffaqiyat qozonishadi yoki o’z ishlaridan zavqlanishadi. Mutaxassisning asosiy maqsadi odamlarga muammolarini hal qilishda yordam berish ekanligini unutmaslik kerak. Yaxshi psixolog bo’lishga qodir insonning xususiyatlari: -boshqa odamlarning kamchiliklariga, o’ziga xos xususiyatlariga, g’ayrioddiyliklariga nisbatan yuqori darajadagi bag’rikenglik; -odamlarning harakatlarini qoralamasdan tinglash qobiliyati; -suhbatdoshning hayotidagi vaziyatni baholash qobiliyati, hamdardlik, lekin boshqa odamlarning muammolariga berilmaslik; -doimiy ravishda o’rganish, aql va professionallik darajasini oshirish istagi; -xushmuomalalik, sabr-toqat, chiroyli va tushunarli nutq; -kuzatuvchanlik, o’ziga ishonch, nostandart vaziyatlarga xotirjam munosabatda bo’lish qobiliyati; -chiroyli ko’rinish, yaxshi xulq; -yaxshi xotira, ma’lumotni tezda tahlil qilish qobiliyati. “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 83 ~ "Psixologiya" yo’nalishi bo’yicha ta’lim olish to’g’risida qaror qabul qilishda, inson nafaqat kasbga bo’lgan munosabatiga asoslanishi kerak. Muayyan hududda talab bor yoki yo’qligini, yosh va tajribali mutaxassislar qancha maosh olishini va malaka oshirish istiqbollari mavjudligini baholash muhimdir. Ish sohalari har xil bo’lishi mumkinligi sababli, psixolog har xil narsalarni bilishi kerak. Xodimlar bo’limidagi psixolog xodimlarni attestatsiyadan o’tkazish tartibini tushunishi kerak. Sportchilar bilan ishlash bo’yicha mutaxassis - sport psixologiyasini bilish va ushbu sport turini tushunish. Psixolog bo’lish uchun birinchi navbatda o’z mutaxassisligingiz bo’yicha oliy o’quv yurtini tamomlagan bo’lishingiz kerak. Ikkinchidan, sizni qiziqtirgan mutaxassislikni tanlashingiz kerak. Hozirda juda ko’p mutaxassisliklar mavjud: pedagogik psixolog, klinik, ijtimoiy, sport, maktab, bolalar, harbiy psixolog va boshqalar. Ushbu tanlovlar sizning rivojlanish va o’rganish yo’lingizni belgilaydi va sizga kerak bo’lgan psixologik ko’nikmalarni aniqlashga yordam beradi. Umuman olganda, psixologlar ko’pincha ta’lim tufayli emas, balki kasb bilan shug’ullanadilar. Ba’zi odamlar hayotlarida jiddiy qiyinchiliklarni yengib, katta muvaffaqiyatlarga erishib, xuddi shu masalalarda boshqalarga yordam berishga qaror qilishadi. Kimdir chekishni muvaffaqiyatli tashladi va o’zini boshqa chekuvchilarni davolashga bag’ishlashga qaror qildi. Psixologiya kasbining afzalliklari uning o’zi uchun foydaliligini o’z ichiga oladi. Mutaxassislik bo’yicha ishga kirish imkoni bo’lmasa ham, bilim foydali bo’ladi oddiy hayot va boshqa sohalarda ishlaganda – Masalan;boshqaruvda. Ikkinchi plyus - mutaxassislarga bo’lgan yuqori talab. Shu bilan birga, psixologlarning o’zlari ta’kidlagan asosiy afzallik - bu shunchaki ishdan zavqlanish, nafaqat ish beruvchiga, balki umuman odamlarga bo’lgan ehtiyojni tushunish. Psixolog kasbining kamchiliklari sub’ektivdir va asosan odamlar ularni o’zlari uchun yaratadilar. Ishni shaxsiy hayotdan qanday ajratishni bilmagan odam uchun muammolar paydo bo’lishi mumkin. Har bir mijoz haqida chuqur ong darajasida tashvishlanib, xodim asabiy bo’lishi yoki hissiy charchoqqa duchor bo’lish xavfini tug’diradi. Salbiy nuqta - boshlang’ich mutaxassisning ish haqqi miqdori. Bu sohada ishonch qozonish uchun bir necha yil kerak bo’ladi. Yana bir kamchilik shundaki, bizning mamlakatimizda psixologlar hali G’arbdagidek tijorat nuqtai nazaridan “rag’batlantirilmagan”.Bu holat xechkimga sir emas. Inson qalbining shifokorlari - bu psixologlar deb ataladi. Psixolog kasbiga bo’lgan talab doimo dolzarbdir. Axborotning haddan tashqari ko’pligi va doimiy ravishda o’zgarib turadigan hayot sharoitlari bilan zamonaviy vaqt: davlat va u qabul qiladigan qonunlar, mamlakatdagi va dunyodagi siyosiy vaziyat, doimiy xavotirli yangiliklar bilan ommaviy axborot vositalari - bularning barchasi o’z izlarini qoldiradi. Stress “Ilm-fan va ta’lim” ilmiy jurnali 2181-4325 | https://ilmfanvatalim.uz/ | № 6 ~ 84 ~ vaqtida do’stlar va oila har doim ham yordam bera olmaydi va professional yordam insonga yordam berishi mumkin. Yüklə 6,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|