Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar xalqaro ilmiy-amaliy anjumani 46 2022 ishlab chiqarishni avtomatlashtirishda «raqamli egizak»

Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, takliflar va yechimlar 
xalqaro ilmiy-amaliy anjumani
47 
 2022 
ko‘rinishidagi har bir ishlab chiqarish obyekti ichidagi barcha jarayonlar va 
munosabatlarni ishonchli tavsiflovchi yagona modeli. Shunday qilib, jismoniy 
dunyoning virtual nusxasi yaratiladi. Haqiqiy aktivning aniq nusxasi bo‘lgan 
raqamli egizakdan foydalanish ma’lum sharoitlar va omillarga bog‘liq holda 
voqealarning rivojlanishini tezda modellashtirishga, ishning eng samarali usullarini 
topishga, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavflarni aniqlashga, yangi 
texnologiyalarni mavjud ishlab chiqarish tarmoqlariga qo‘shishga va loyihani 
amalga oshirish vaqti va narxini kamaytirishga yordam beradi. Bundan tashqari, 
raqamli egizak xavfsizlikni ta’minlash uchun qadamlarni aniqlashga yordam beradi. 
Zamonaviy texnologiyalar neftni qayta ishlash zavodi yoki logistika 
kompaniyasi bo‘lishidan qat’i nazar, har qanday ishlab chiqarish aktivlarining 
raqamli egizaklarini yaratishga imkon beradi. Kelgusida ushbu texnologiyalar real 
vaqt rejimida butun ishlab chiqarish jarayonini masofadan boshqarishga imkon 
beradi. Raqamli egizak asosida ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish va 
boshqarish uchun ishlatiladigan barcha tizimlar va modellarni birlashtirish mumkin, 
bu jarayonlarning shaffofligini, qarorlarni qabul qilishning aniqligi va tezligini 
oshiradi. 
“Gartner” tadqiqot va konsalting kompaniyasi tomonidan olib borilgan 
tahlillar natijasida 2021 yilga kelib yirik sanoat kompaniyalarining yarmi raqamli 
egizaklardan foydalanadi, bu esa ularning samaradorligini 10 foizga oshiradi deb 
taxmin qilmoqda. Raqamli egizaklar bozori 2024 yilga kelib 16 milliard dollarga 
yetishi kutilmoqda
. 
Kompaniyalar ushbu texnologiyaga sarmoya kiritishdan oldin, ular qanday 
biznes foyda keltirishi va undan qanday foyda ko‘rishlari mumkinligini tushunishlari 
kerak. Yaqin vaqtgacha raqamli egizakni yaratish juda qimmatga tushadi va ko‘p 
foyda keltirmadi. Ammo, hozirda katta ma’lumotni saqlash uchun ko‘proq 
imkoniyatlar mavjud va hisoblash texnikasi narxi tushganligi sababli, ushbu 
texnologiyadan foydalanish natijasida katta tijorat imtiyozlariga ega bo‘lishingiz 
mumkin. Raqamli egizakning asosiy afzalliklaridan biri shundaki, u eskirmaydi yoki 
to‘xtab qolmaydi. Ushbu texnologiya har doim o‘rganish jarayonida va o‘zi 
modellashtirgan obyektlar bo‘yicha ma’lumotlarni tahlil qilishni amalga oshiradi va 
bu yangi biznes imkoniyatlarini paydo bo‘lishiga olib keladi [4]. 
Bizning Respublikamizda ham barcha sohalarga raqamli texnologiyalarni 
keng joriy etish ishlari bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda. Bunga misol 
sifatida Prezidentimizning 2020 yil 28 aprelda “Raqamli iqtisodiyot va elektron 
hukumatni keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi. Unga 
ko‘ra, 2023 yilga borib raqamli iqtisodiyotning mamlakat yalpi ichki mahsulotidagi 
ulushini 2 baravar va ushbu sohadagi xizmatlar hajmini 3 baravar oshirish hamda 
ularning eksportini 100 million AQSH dollariga yetkazish nazarda tutilgan [1]. 
«Raqamli O‘zbekiston – 2030» strategiyasini tasdiqlash va uni samarali 
amalga 
oshirish 
chora-tadbirlari 
to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2020 yil 5 oktabrdagi PF-6079-sonli Farmonining eng asosiy vazifa 
“Raqamli O‘zbekiston – 2030” konsepsiyasini amaliyotga tatbiq etish bo‘lib, u o‘z 
ichiga barcha soha va tarmoqlarni qamrab olgan. Bunday yirik loyihani amalga 

---