Ilmiy-amaliy konferensiyasi
Yüklə 70,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ILM-FAN VA INNOVATSIYA
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI in-academy.uz/index.php/si 74 -kelgusidagi konyukturaga ta’sir etuvchi ma’lumotlar. Konyukturani tahlil qilish shakli bo’lib, konyuktura sharhi bo’lib hisoblanadi. Konyukturani tahlil qilish savollariga o’tishdan avval konyukturani ko’rsatkichlar tizimini ko’rib chiqish darkor. Ko’rsatkichlar shartli ravishda makro va mikro ko’rsatkichlarga bo’linadi. Makroko’rsatkichlarga – umumxo’jalik kon’yukturasini tavsiflovchi ko’rsatkichlar: yalpi milliy mahsulot, yalpi milliy daromad, ishlab chiqarish ko’rsatkichlari, tovar oborot ko’rsatkichlari, pul muomalasi ko’rsatkichlari, iste’mol ko’rsatkichlar kiradi. Mikroko’rsatkichlarga esa alohida tovarlar bozorini tavsiflovchi ko’rsatkichlar kiradi: ishlab chiqarish ko’rsatkichlari, mahsulot sotilishi va iste’moli, narx dinamikasi vax.k. Umumxo’jalik kon’yukturaning tahlilini izlanishni maqsadiga ko’ra ikkita yo’l olib borish mumkin: 1. Agar ma’lum bir vaqtning ichida konyukturaning rivojlanish tendentsiyalari va sur’atlarini bilib olish masalasi qo’yilgan bo’lsa, u xolda kon’yuktura tahlili shu vaqtning ichida uning dinamikasini o’rganish yo’li bilan olib boriladi. 2. Agar eng oxirgi sanaga kon’yuktura holatini aniqlash masalasi qo’yilgan bo’lsa, u holda iqtisodiy tsiklning fazasini va faza ichidagi misol tariqasidagi joyini aniqlash yo’li bilan olib boriladi. SHuni e’tiborga olish kerakki, kon’yuktura tahlili va uzoq tendentsiyalarning rivojlanishini aniqlash o’zaro bog’liq va bir - birini to’ldiradi. Kon’yuktura tahlili jamiyatning xo’jalik hayotining qiyinligini xisobga olmagan holda u yoki bu qarashlarni tasdiqlaydigan o’zboshimchalik bilan tanlangan omillar va statistik ma’lumotlarga yondoshib emas, balki bir-biriga qarama-qarshi xodisalarning yig’indisiga yondashish kerak. Kon’yuktura tahlilining shakli bu marketing sharhi va ma’lumotnomasidir. Bozor iqtisodiyotining eng asosiy talablaridan biri, bu axborotlarning tula konli bulishidadir. Umuman olganda xozirgi kun sanoat, industriya asrini axborotlar bilan almashganligi bilan xarakterlanadi. Industrial asr uchun xos bo’lgan xususiyatlari: moddiy ne’matlar, sanoat ishlab chiqarishning ustun darajada rivojlanishi, sanoat ishchilarining xissasi bilan oshib borish bilan xarakterlansa, ishlab chiqarish esa yalpi, yirik seriyali va katta sigimdagi bozorga muljallangan bulsa, ishlab chiqarish samaradorligini oshishi esa jonsiz va jonli mexnatni, xom Ashe, moddiy resurslarni tejash hisobiga, korxonani kengaytirish va tannarxni pasaytirish hisobiga amalga oshiriladigan bulsa, axborotlar davriga kelib iqtisodiyotda xizmat ko’rsatish tarmoqlarining ulushi ortib boradi va ayniksa axborotlar xizmatini ko’rsatish bilan bog’liq bo’lgan vositachilik xizmati yuqori darajada usadi. Zamonaviy tadbirkorlik davri uzining bir kancha xususiyatlariga kura dastlabki davrlardan ajralib turadi. Bu birinchi navbatda marketing faoliyatining nazariy va amaliy jixatdan asosiy kurash vositasi, rivojlanish uslubi va dasturi sifatida tobora namoyon bulayotganligida kurinmokda. Marketing xususida tuplangan axborotni uz vaktida ishlatish, undan zaruriy yo’nalishlarni aniqlashda foydalanish natijasida, kupgina firmalar mashxurlikka erishdilar, doimiy xaridorlar kulamiga, ular e’tiboriga sazovor buldilar. Bunday firmalar jumlasiga, «Maykrosoft», «Nayk», «Ribok», «Simens» kabi bir kator firmalarni kiritish mumkin. Bozor kon’yunkturasi tadqiq qilishda marketing axborotiga bo’lgan ommaviy zaruriyat kuyidagi o’zgarishlarga bevosita bog’liq. Birinchidan, zamonaviy tadbirkorlikning dastlabki rivojlanishida asosiy e’tibor xaridor ehtiyojini qondirishga karatilgan bulsa, xozirgi paytda asosiy e’tibor xaridorlar istaklarini qondirishga karatilgan. Ehtiyoj – inson tomonidan xis etilgan moddiy va ma’naviy ne’matlarga |