Ishning osonroq kechishi uchun, albatta, uni rejali tarzda amalga oshirgan ma’qul. Diqqatni bir joyga to`plash va miyani ishga jalb qilish mushkul. Tadqiqot ishini yozish juda kuchli ishtiyoq talab etadigan ruhiy faoliyat, o`z o`rnida, xotira bilan bog`liq tarzda kechadigan aqliy mehnat hamdir. Har qanday ishda bo`lgani kabi maqsadni amalga oshirish uchun astoydil harakat qilish talab etiladi. Buning uchun kunlik reja tuzib olish va tadqiqot ishini qilinishi shart bo`lgan bandlar qatoriga kiritish lozim.
Eng kerakli ma’lumotlarni to`plash
1.Mavzuga oid ma’lumotlar
2.Bu mavzuning muhimligi nimada?
3.Qanday qilib tadqiqot asosini shakllantirib olish kerak?
4.Natija orqali nimaga erishsa bo’ladi?
5.Asosiy yangiligim nimadan iborat bo`ladi?
Kirish
1. Nima uchun tadqiqotingizni muhim deb hisoblaysiz?
2. Mazkur mavzu yuzasidan shu vaqtga qadar nima ish qilingan?
3.Bu borada shaxsiy gipotezangiz (asos, taxmin, qarash) qanday?
4.Maqsadingiz nimadan iborat?
Ma’lumot va uslublar
2.Izlanishingizning asosiy mavzusi nima haqida?
1. Qanday materiallardan foydalandingiz?
3.Tadqiqotingiz qanday ko`rinishga ega?
4.Qanday tartib-qoidalarga amal qildingiz?
Dastlabki bosqichda o`zaro fikr almashish vaqtni tejashga yordam beradi. Chunki mavjud xato va kamchiliklar atrofdagilarga ko`proq seziladi, eng zarur tavsiyalar ham ulardan chiqishi mumkin. Bu tadqiqot ishini to`g`ri yo`naltira olish va keraksiz narsalarga chalg`ib ketmaslikning oldini oladi.
Ishning qoralama nusxasini tayyorlash
Yosh olim ishini boshlar ekan, uning oldida, avvalo, ma’lumotlar, laboratoriya hujjatlari yoki o`zidan oldin amalga oshirilgan izlanishlar natijalari, tadqiqotning qoralama nusxasi, shaxsiy qarashlari yozilgan qaydlar tayyor turishi kerak. Barchasini o`rganib chiqqandan keyin tadqiqot ishining aslini yozishni boshlasa ham bo`ladi.
Ma’lumotlarni to`liq, tushunarli, hech kimda savol uyg`otmaydigan tarzda keltirib o`tish maqsadga muvofiq.
Mavzuni to`g`ri tanlash va to`laligicha ochib berish muhim jihatdir.
Aniqlik, qisqalik, xolislik
Kirish
qismida keltirilgan har bir band muhim ahamiyatga ega, shu sababdan uni chuqur fikrlab, atroflicha yozgan ma’qul. O`quvchi ilmiy ishni ko`proq yangi fikr-g`oyalar uyg`otishi, mavzu bo`yicha o`zgacha topilmani topish maqsadida o`qiydi. Qiziqishni oxirigacha ushlab turish uchun ham kirish qismida xulosalarni ochiq-oydin aytib qo`ymagan ma’qul.
Asosiy bo`limda tadqiqot jarayonidagi ilmiy topilmalar va ularni ommaga e’lon qilishdan maqsad: bu qarash nechog`li muhim, ilm-fanga yangilik olib kira oladimi, degan savollarga javob topishdan iborat.
Fikran teranlik so`zlarning o`z o`rnida qo`llanilgani hamda tushunarliligi ilmiy ish olib boruvchi sifatidagi qiyofangizni namoyon etadi. Eng so`ngida shaxsiy tajriba, izlanishdan chiqargan xulosangiz, mutaxassislarning fikr-mulohazalari yoki qo`shimcha ma’lumotlar bilan ilmiy ishni yakunlaysiz.
Fikran teranlik so`zlarning o`z o`rnida qo`llanilgani hamda tushunarliligi ilmiy ish olib boruvchi sifatidagi qiyofangizni namoyon etadi. Eng so`ngida shaxsiy tajriba, izlanishdan chiqargan xulosangiz, mutaxassislarning fikr-mulohazalari yoki qo`shimcha ma’lumotlar bilan ilmiy ishni yakunlaysiz.
Tadqiqot ishini o`z nihoyasiga yetkazib olgach, uni umumiy va ichki usullar bilan ko`zdan kechirib chiqish lozim. Umumiy tuzatishda gaplarning tuzilishi, sarlavha, mazmun tahrir qilinadi. Ichki usul ko`p vaqt talab etadi, sababi, har bir so`zning to`g`ri yozilgani, grammatik va punktuatsion xatolar bartaraf etilishi lozim. Umumiy tahrirda matn ustidan ko`z yugurtirib chiqish kifoya.