Eksport (ing., lot. — olib chiqaman, chetga chiqaraman) — tovarlar, xizmatlar, investitsiya, qimmatli qogʻozlar, texnologiyalar va boshqalarni tashqi bozorga chiqarish. Tovarlarni bir mamlakat orqali olib oʻtish (tranzit) va bir mamlakatdan olib kelingan tovarlarni boshqa mamlakatlarga sotish uchun chiqarqsh (reeksport) ham E.ga kiradi.
Mamlakatning oʻzida ishlab chiqarilgan moddiy boyliklar E. tarkibi (koʻrinma E.) milliy iqtisodiyotning oʻziga xos xususiyatlari, uning xalqaro mehnat taqsimotidagi oʻrni bilan bogʻliq. Sanoati rivojlangan mamlakatlarga sanoat mahsulotlari, ayniqsa, mashinasozlik mahsulotlari va texnologiyalar E. qilish xos boʻlsa, qoloq agrar iqtisodiyotga ega boʻlgan mamlakatlar E.ida xom ashyo va oziq-ovqat asosiy rol oʻynaydi. Yakka ziroatchilik xoʻjaliklari hukmron boʻlgan mamlakatlar E.ida 1—2 tovar turi asosiy oʻrinni egallaydi.
Import nima?
Bu har qanday mahsulot yoki xizmatni ularni sotib olgan davlat hududi bo'ylab qonuniy ravishda sotish uchun mamlakat ichkarisida tashish sifatida tavsiflanadi.
Import ushbu mamlakat hududida mavjud bo'lgan mahsulotlarning turlarini diversifikatsiya qiladi, chunki ushbu mintaqada doimiy ravishda ishlab chiqarilmaydigan buyumlarni olish mumkin, bu mahalliy kompaniyalarga import qilingan modellardan foydalanishni rag'batlantiradi va shu bilan savdo va sanoat zonasida katta raqobat paydo bo'ladi.
Import va eksport boji - import boji xalqaro shartnomalarga muvofiq belgilanadi . Oʻzbekiston Respublikasi savdo-iqtisodiy aloqalarda eng koʻp qulaylik berish tartibini qoʻllayotgan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovarlar uchun undiraladigan import boji stavkalarining eng kam yoki eng koʻp miqdori qonun hujjatlarida belgilab qoʻyilganligini koʻrish mumkin. Savdo-iqtisodiy aloqalarda eng koʻp qulaylik berish tartibi nazarda tutilmagan mamlakatlarda ishlab chiqarilgan yoki qaysi mamlakatda ishlab chiqarilganligi aniqlanmagan tovarlar uchun undiriladigan import boojining stavkalari ikki baravar oshirilishini kuzatish mumkin, „Boj tarifi toʻgʻrisida“gi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuniga asosan, Oʻzbekiston Respublikasi tomonidan tarif preferensiyalari beriladigan hollar bundan mustasno . Import hamda eksport bojining stavkalari Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi belgilaydigan tartibda joriy etilishi qonunda belgilangan.
Umuman olganda iqtisodiyot ikki xil bo‘ladi. Bular yopiq va ochiq iqtisodiyot. Yopiq iqtisodiyot tabiatan an’anaviy iqtisodiyot, bu bozor lizimining o‘tmishdoshidir. Yopiq iqtisodiyot shunday iqtisodiyotki, u o‘z qobig‘iga o‘ralgan bo‘lib, o‘zidan tashqi dunyo ЬПап aloqaga kirishmaydi, o‘zini-o‘zi ta’minlash qoidasiga asos- lanadi. Bunday iqtisodiyot konservativ, eskilikni uzoq saqlab qoladi, modemizatsiya (yangilanish)ga moyil bodmaydi. Shu sababli u istiqbolsiz hisoblanadi. Yopiq iqtisodiyot tarixiy o‘tmish, lekin ho- zirgi sivilizatsiyadan ajralib o'rmon, chakalakzorlarda qolib ketgan qabilalarda uchraydi. Yopiq iqtisodiyotning aksi ochiq iqtiso- diyotdir.
Dostları ilə paylaş: |