𝐵𝐼
𝑗𝑜𝑟𝑖𝑦 -joriy
yilda baxolar indeksi
𝐵𝑆
𝑏𝑎𝑧𝑖𝑠 - bazis
yildagi bozor savati baxosi
𝐵𝑆
𝑗𝑜𝑟𝑖𝑦 - joriy yildagi bozor savati baxosi
Baxolar indeksini hisoblashda iste‘mol tovarlar baxosining indeksi katta ahamiyatga ega. Baxolar indeksi turli usullarda baxolar darajasini solishtirishga imkon beradi. Joriy yildagi baxolar indeksi bazis yildagi baxolar indeksiga nisbatan oshishi- inflyatsiya deb nomlansa, ― Baxolar darajasining oshishi‖dan, baxolar indeksining kamayishideflyatsiya ya‘ni baxolar darajasining kamayishidan dalolat beradi.
Aytaylik, bazis davr 2010- yil bo‘lsin (baxolar darajasi 100% deb olamiz) va 2015 –yilda baxo darajasi 400. Demak 2010-2015- yillarda baxolar 4 marta yoki 300%
ga oshgan, yoki 2010- yilda biror Tovar 100 so‘m bo‘lsa, 2015-yilda shu tovar 400 so‘m turadi.
Iste‘mol tovarlar baxosi indeksidan tashqari ba‘zi guruh tovarlar va xizmatlar, masalan:
oyoq kiyimlar, transport, uy-joy xizmatlari va boshqalar bo‘yicha baxolar indekslarini hisoblash mumkin.
Baxolar indeksiga asoslanib, inflyatsiya sur‘atlarini aniqlash mumkin. Buning uchun joriy yil baxolar indeksidan bazis davr baxolar indeksini chegirib, bazis davr indeksiga bo‘lamiz.
Masalan, 2005- yilda iste‘mol tovarlarning baxo indeksi 110, 2007 –yilda
140 bo‘lsa, 2007-yilda inflyatsiya sur‘ati quydagicha aniqlanadi.
Demak, 2007-yilda inflyatsiyaning o‘sish sur‘atlari taxminan 27.3% teng bo‘lgan. Inflyatsiyaning o‘sish sur‘atlari to‘g‘risida
gapirganda, uning rivojlanishining boshqa yo‘li ham mavjud. Bu usul << 70 lar qoidasi>>