İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A 
____________________________________________________________ 
418 
1991-ci il
. 
Yalnız virus yaratmaq üçün yazılmış ilk VCS v1.0 adlı proqram işıq üzü 
görür.
1993-cü il
. 
SatanBug virusu ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqtonda yüzlərlə kompüteri 
yoluxdurur. Hətta Ağ Evin kompüterləri virusa yoluxmuşdu. Federal Təhlükəsizlik 
Bürosu 12 yaşlı yeniyetmə müəllifi həbs edir. 
Görkəmli şəxsiyyətlərin adları ilə bağlı olan, müəyyən tarixdə aktivləşən 
viruslar da peyda oldu. Bu tarix Mao Dze Dunun təvəllüd tarixi, Yeni il günü və 
i.a. ola bilərdi. Bu tip virus ilk dəfə The New York Times qəzetini hədəfə aldı və 
qəzetə Böyük məbləğdə ziyan vurdu.
1994-cü il
. 
Böyük Britaniyada, ABŞ-da, Norveçdə bir-sıra virus müəllifləri həbs edildi. 
1995-ci il
. 
Microsoft korporasiyası Windows-95-in beta-versiyasını virusa yoluxmuş 
disketlərdə dünyaya yaydı. Müəyyən proqramların proqram platformalarını 
dağıtmağa hesablanmış makroviruslar meydana çıxdı. Concept adlı makrovirus 
Microsoft Word proqramını zədələdi. 
1998-ci il
. 
Kaliforniyalı iki yeniyetmənin yazdığı virus Pentaqonun 500-dən artıq 
kompüterini sıradan çıxardı. Bu münaqişədən sonra ABŞ Müdafiə Nazirliyində belə 
bir nəticəyə gəldilər ki, kiberfəzadakı hücumlar ənənəvi döyüşdən heç də az 
təhlükəli deyildir. Hərbi analitiklər ilk dəfə “kompüterin qızğın silahlanması” 
terminindən istifadə etdilər. 
1999-cu il
. 
İlk dəfə dünya miqyasında kompüter virusu epidemiyası baş verdi. Melissa 
adlı virus 10 minlərlə kompüteri yoluxduraraq ölkəyə 80 milyon dollar ziyan 
vurdu. Bu münaqişədən sonra antivirus proqramlarına tələb kəskin şəkildə artdı. 
2000-ci il
. 
Melissa virusunun rekordunu I Love You! virusu qırdı. Bu virus bir-neçə saat 
ərzində milyonlarla kompüteri yoluxdurdu. İstintaq aşkar etdi ki, bu virusu 
filippinli tələbə yazıb və heç bir cəza almayıb. Çünki Filippin qanunları bu cür 
əməllər üçün heç bir cəza nəzərdə tutmamışdı. Həmin il kompüter viruslarına 
qarşı beynəlxalq razılaşma imzalandı. 
DOS-a edilmiş hücumlar nəticəsində onlarla populyar saytlar, o cümlədən, 
Yahoo, eBay, Amazon şəbəkədən vurulub-çıxarıldı, çünki İnternet-server elə 
böyük yüklənmələrə məruz qaldı ki, sonda server imtina edəsi oldu. Hücum 
mexanizmi belə idi: 10 minlərlə kompüter yoluxduruldu ki, bunun nəticəsində də 
hücuma məruz qalan saytlar şəbəkədən vurulub-çıxarılsın. İstintaq göstərdi ki, 
hücum Kaliforniya universitetinin tədris mərkəzində istifadə olunan 
kompüterlərdən həyata keçirilmişdir. Lakin ziyankarlar aşkar edilmədiyindən 
məsələ həll edilməmiş qaldı. 
2001-ci il
. 

---