Informatika

1.4. PHPda ranglar va matnlar bilan ishlash texnologiyasi.
PHP ni foydalanuvchilarga dinamik veb-sahifalarni tez va samarali ravishda yaratish imkonini beruvchi server tomonidan o‘rnatilgan <> deyish mumkin. Grammatik va sintaktik jihatdan PHP С dasturlash tilini eslatadi, lekin unda boshqa tillar (Perl, Java, C++) elementlari ham uchraydi.
PHP nafaqat statik veb-sahifalarni, balki dinamik sahifalarni yaratish va ulardagi hodisalami boshqarish uchun samarali qo‘llanilishi mumkin. Shu maqsadlarda PHP JavaSCRIPT, stillar, WML (Wireless Markup Language) va boshqa tillar qatorida keng qo‘llaniladi. PHP ichki qurilgan yuzlab standart funksiyalari orqali amalda ixtiyoriy masalani hal etishi mumkin. Unda grafikani yaratish va uning ustida amallar bajarish, matematik hisoblashlarni amalga oshirish, elektron tijorat va XML (Extensible .Markup Language), ODBC (Open Database Connectivity) hamda Macromedia Shockwave kabi mashhur texnologiyalar bilan ishlashning keng vositalari mavjud.
PHP tilining bir qancha o‘ziga xos tomonlari bor:
— an’anaviylik — PHP turli tillardan o‘zlashtirgan konstruksiyalarning mavjudligi uni o‘rganishni osonlashtiradi;
— soddalik — PHP da boshqa tillardagi kabi turli kutubxona yoki modullarni ulashning hojati yo‘q, dastur faqat dastur kodining o‘zidan iborat bo‘ladi;
— samaradorlik — PHP tili nihoyatda keng qamrovli imkoniyatlarga ega;
— xavfsizlik — PHP tizim va bevosita dastur darajasidagi keng xavfsizlik vositalarini taklif etadi;
— moslashuvchanlik — garchi PHP ni asosan HTML bilan birga qo‘llash tavsiya etilsa-da, u JavaSCRIPT, WML, XML va boshqa tillar bilan ham juda yaxshi ishlaydi. PHP Apache served va MySQL ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi bilan birgalikda ishlaydi. PHP tanasini yaratishda oddiy matn muharriridan (Notepad, Cromson Editor, Aditor) foydalanish mumkin, lekin maxsus dasturiy vositalardan foydalanish yaxshiroq va qulayroqdir.
PHP da yoziladigan har bir ish boshlanishidan oldin < ? yoki < ?php bilan ochiladi, tugagandan so‘ng ? > bilan yopiladi.
PHP kodini, yuqorida aytib o‘tganimizdek, <> da ham yozsa bo‘ladi, lekin bu sahifa yaratuvchiga biroz qiyinchilik tug‘dirgani uchun uni biror-bir veb-muharrirlar yordamida yozish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bularga <> ning bir qancha versiyalari mavjud. Unga <>, <<РНР Expert Editor>> va shu kabi boshqa bir qancha veb-muharrirlar kiradi. Bularda ishlash ancha oson hamda qulay hisoblanadi. PHP asosan funksiyalardan tashkil topadi. Dastur tanasida har bir funksiya o‘z nomiga ega bo‘lib, aniq bir vazifani bajaradi. Funksiyalarning qulayligi shundaki, funksiyani bir marotaba yozib, uni xohlagan joyda qayta-qayta ishlatish mumkin va, lozim bo‘lsa, uni osongina o‘zgartirsa ham bo‘ladi.
Shuningdek, yozuv yoki sonlar ustida ham funksiya ko‘rinishida amallar bajarish mumkin.
Yozilishi.
function ($ o‘zgaruvchi 1, $ o‘zgaruvchi 2 , $ o‘zgaruvchi 3 ...)
{amallar
}Masalan:
$ narh —1 5 ;
$ son = 3 ;
functionhisob ($ narh , $ son )
{
return $ narh * $ son ;
I
$ total= hisob ($ narh , $ son );
print ≫ Umumiy narhi: $ total≫ ;
Ushbu misol Umumiy narh: 45 bo‘lgan natijani chiqarib beradi.
Tаnlаsh оperаtоrlаrigа: shаrtli оperаtоr (if...else) vа vаriаntli tаnlаsh оperаtоri (switch) kirаdi. SHаrtli оperаtоr sintаksisi: if(condition) statement 1 else statement 2 Shаrt condition iхtiyoriy ifоdа bo‘lishi mumkin. Аgаr u rоst bo‘lsа statement 1 оperаtоr bаjаrilаdi. Аks хоldа statement 2 оperаtоri bаjаrilаdi. Shаrtli оperаtоr qisqа shаklidа else vа statement 2 оperаtоri yozilmаydi.
O‘z o‘rnidа statement 1 vа statement 2 оperаtоrlаri shаrtli оperаtоr bo‘lishi mumkin. Bu iхtiyoriy chuqurlikdаgi tekshirishlаr ketmа ketligini хоsil qilishgа imkоn berаdi. Bu ketmа ketlikdа shаrtli оperаtоr to‘lа yoki qisqа shаkldа bo‘lishi mukin.
Shuning uchun if vа else оperаtоrlаrini bir birigа mоs qo‘yishdа хаtоlik kelib chiqishi mumkin. Tilning sintаksisi bo‘yichа ichki jоylаshtirilgаn shаrtli оperаtоrlаprdа har bir else eng yaqin if gа mоs kelаdi. Хаtо misоl tаriqаsidа quyidаgi kоnstruktsiyani keltirish mumkin.