İnformatikanin əsaslari

Disklərin defraqmentləşdirilməsi. Faylların sərt diskə yazılıb-pozulmasi ilə bağlı olaraq zaman keçdikcə fraqmentləşmə¹⁴⁴ artır. Faylların fraqmentləşməsi kompüterin sürə- tinə mənfi təsir edir. Çünki maqnit başlıq fraqment axtarışına get-gedə daha çox vaxt sərf edir. Nəticədə sərt disk vaxtından əvvəl sıradan çıxır. Buna görə də dövrü olaraq disklərin defraqmentləşdirilməsi məsləhət görülür. Defraqmentləşdirmə zamanı faylın fraqmentləri ardıcıl klasterlərə yazılır. Dickin defraqmentləşdirilməsi proqramını işə buraxmaq üçün Baş Menyüdən Standartlar-Xidmətedicilər-Diskin defraqmentləşdirilməsi əmrini vermək lazımdır. Dialoq panelindən disk seçilməli, sonra OK verilməlidir. Məlumat düyməsini basmaqla işin gedişini izləmək olar.

5. Əməliyyat sisteminin funksiyaları

Əməliyyat sistemi kompüterin ayrı-ayrı qurğularının, həmçinin qurğularla tətbiqi proqramların qarşılıqlı fəaliyyətini təmin edən proqram vasitələri kompleksidir.
Müasir əməliyyat sistemləri aşağıdakiları təmin edir:


¹⁴⁴ Faylın fraqmentlərinin bir-birindən aralı yerləşən klasterlərə səpələnməsi

proqramların icrasının idarə edilməsi; yaddaşın idarə edilməsi;
giriş-çıxışın idarə edilməsi; fayl sisteminin idarə edilməsi; kəsilmələrin emalı;
kompüterin aparat qurğularının idarə edilməsi;
istifadəçilər və proqramlarla qarılıqlı fəaliyyət (ƏS-nin istifadəçi interfeysi); çoxməsələli rejim;
çoxistifadəçili rejim;
ƏS-in kompüterə yüklənməsi
ƏS-in komponentlərinin qoşulub-açılması; ƏS parametrlərinin sazlanması;
Kompüter cərəyana qoşularkən ƏS-in yüklənməsi;
Kompüter qurğularının cari konfiqurasiyasının avtomatik təyini;
Kompüterin qurğularının və ƏS-in funksional altsistemlərinin testləşdirilməsi və mümkün pozuntuların düzəldilməsi;
Kompüter resurslarının¹⁴⁵ proqramlar arasında paylanması; Kompüterin təhlükəsiz işləməsi¹⁴⁶;
Bir neçə proqram və ya istifadəçi tərəfindən birgə istifadə edilən verilənlərin düzgünlüyünün təmin edilməsi.
Proqramların icrasının və yaddaşın idarə edilməsi ƏS-in əsas funksiyasıdır.
Çoxməsələli rejimdə ƏS aşağıdakılara imkan verməlidir: Bir neçə proqramın paralel¹⁴⁷ icrası;
Tapşırıqların¹⁴⁸ icra növbəliliyinin yaradılması;
Prosessor və yaddaş resurslarının proqramlar arasında bölünməsi və xarici qurğulara müraciət ardıcıllığının təmin edilməsi.
¹⁴⁵ operativ yaddaşın, prosessorun vaxtının, xarici yaddaşın, periferiya qurğularının və s.
¹⁴⁶ bir istifadəçi və ya proqram tərəfindən istifadə edilən yaddaşın digər istifadəçi və ya proqram müda- xiləsindən qorunması
¹⁴⁷ psevdoparalel
¹⁴⁸ daha doğrusu, proqramların
Çoxistifadəçili rejim verilənlərlə bir-neçə istifadəçinin paralel işləməsini nəzərdə tutur. Odur ki, ƏS bu rejimdə əlavə olaraq aşğıdakılara da imkan verməlidir:
Prosessor və yaddaş resurslarının və xarici qurğulara müraciət ardıcıllığının istifadəçilərin prioriteti üzrə bölünməsinin təmin edilməsi;
Bir istifadəçinin verilənlərinə başqa istifadəçinin müdaxilə etməsinə imkan verilməməsi.
Vaxt bölgüsü rejimi vaxt kvantları ilə işləməyi nəzərdə tutur. Belə ki, bu rejimdə çoxsaylı proqram və istifadəçilərə öz prioritetlərinə uyğun ardıcıllıqla imkan yaradılır və onlara yalnız bir kvantlıq xidmət göstərilir. Növbəti kvantda yarımçıq qalan məsələlər həll edilir.