INNOVATIVE DEVELOPMENT IN THE GLOBAL SCIENCE 2022 Boston, USA 100
Inula Helenium (baland bo’yli qora andiz) Acteracea oilasiga mansub ko’p
yillik. Qulay sharoitda buta shaklida xam bo’lishi mumkin. Bu tur 100-200ga yaqin
turlari bor. Shulardan 9ta turi o’zbekistonda uchraydi. Xalq orasida boshqa nom bilan
xam yuritiladi. To’qqista kuch, yovvoyi kungaboqar, ummon kabi. Dekaratev va
Dorivor O’simlik.
Poyasi tik o’sgan qalin,kalta oq tuklar bilan qoplangan.Balandligi 2 m gacha
yetadi. Ildizpoyasi kalta yo’g’on undan bir nechta qalin ildizlar chiqadi.ildizi va
ildizpoyasi tashqi tomondan jigarrang, ichi sarg’ish rangda. Barglari elipssimon yoki
cho’zilgan tuxumsimon. Barglari plastinkalarini uzunlig 30-50cm va kengligi 10-
20smga yetadi.sariq rangdagi gullari katta savatchada joylashgan. Mevasi jigarrang,
4-5 mm uzunlikdagi silindirsimon. Iyul va sentyabr oylarida gullaydi.Mevalari avgust
oktyabrda pishadi.
Toshkent, Samarqand, Andijon, Farg’ona va Surxandaryo viloyatlarida
tarqalgan.
Umumiy tarqalishi. markaziy Osiyo, SSSRning yevropa qismi, O’rta yer
dengizi, Kavkaz, Garbiy yevropa va qozagistonda topish mumkin.
Ildizlarida inulin -44%gacha efir moylari 1-2% saponinlar, ozmiqdorda
alkaloidlar va vitamin e mavjud. Bu moddalar antigelmintik, antiseptik,
yallig’lanishga qarshi,bakteritsid ta’sir ko’satadi. Qora andiz ildizlari ovqat xazm
qilishni yaxshilaydi, organizmdagi umumiy metabolizmni rag’batlantiradi.Bundan
tashqari gelmentlarga qarshi, balg’am ko’chiruvchi, yallig’lanishga qarshi vosita
xisoblanadi.
Toshkent, Samarqand, Andijon, Farg’ona va Surxandaryo viloyatlarida tarqalgan.
Umumiy tarqalishi. markaziy Osiyo, SSSRning yevropa qismi, O’rta yer dengizi,
Kavkaz, Garbiy yevropa va qozag’istonda topish mumkin.
Tibbiyotda va xalq tabobatida qo’llanilishi
Qora andiz o’simlik ko’plab kasalliklar bilan kurashiga qodir. U kompleks
davolashda ishlatiladi. Ush bu o’simlik preparatlari samarali ekspektoran
sifatida
ishlatiladi.o’simlik siydik xaydash va xoleretik tasirga ega. Bundan tashqari antiseptic