İntellektual öLÇMƏ vasiTƏLƏRİ fənnindən mühüzirələr toplusu

f(х_b) – х_b = _м, buradan: х_b = f(х_b) – _м.
Additiv xətdiləşdirmə prosesinin riyazi modeli
Additiv xətdiləşdirmə prosesinin riyazi modeli bu şəkildə olur
Z_k = )
Burada:

• 
  – ÖV-nin çıxış kəmiyyəti;
  

– məntiqi funksiyadır; , = 1, əks halda = 0;

• 
  А_i – qeyri-xətti xarakteristikanın i-ci bölmə parçasında ÖV-nin çıxış kəmiyyətinə daxil edilən additiv düzəlişdir.
  

Additiv xətdiləşdirmə üsulunun funksional-struktur modeli
Additiv xətdiləşdirmə üsulunun funksional-struktur modeli şəkil 9.2-də göstərilmişdir.

Funksional operatorların məzmunu aşağıdakı kimi izah edilir.

• 
  – ölçmə nəticəsinin mikroprosessora və müqaisə qurğusuna
  

ötürülməsi;

• 
  İ₁(S:Z_i); i = 1, s – qeyri-xətti xarakteristikanın bölmə parçaların sərhəd
  

qiymətlərinin yaddaşda saxlanması;

• 
  İ₂ (Z_i), İ₅(А_i), İ₇(Z_к) – bölmə parçalarının sərhəd qiymətlərinin ÖV-nin
  

çıxış kəmiyyəti ilə müqaisə edilməsi üçün ötürülməsi; additiv düzəlişlərin ədədi qiymətlərinin və mikroprosessorda korreksiya edilmiş ölçmə nəticəsinin uyğun modullara ötürülməsi;

• 
  İ₃(CR: Z, Z_i) – ÖV-nin çıxış kəmiyyətinin bölmə parçalarının Z_i sərhəd
  

qiymətləri ilə müqaisə edilməsi;

• 
  İ₄ (S: А_i); i = 1, s – qeyri-xətti xarakteristikanın bölmə parçaları üçün
  

additiv düzəlişlərin ədədi qiymətlərinin yaddaşda saxlanması;

• 
  I₆(Σ:A_i; z) – additiv А_i düzəlişi ilə ölçmə nəticəsi arasında toplama
  

əməliyyatının yerinə yetirilməsi;

• 
  Z_k – ÖV-nin ölçmə nəticəsinin korreksiya olunmuş qiyməti;
  
• 
  I₈ (R:Z_k) – ÖV-nin ölçmə nəticəsinin korreksiya olunmuş qiymətinin
  

rəqəmli indikasiyası.
Additiv xəttiləşdirmə üsulunun tətbiqi metodikası
Qeyd etmık lazımdır ki, additiv xəttiləşdirmə üsulunu tətbiq edərkən əvvəlcədən araşdırma aparılaraq aşağıdakılar müəyyən edilməlidir:

1. 
   Ölçmə vasitəsinin qeyri-xətti çevirmə xarakteristikasının xətti xarakteristikaya nəzərən yuxarıda və yaxud aşağıda yerləşməsi;
   
2. 
   Ölçmə vasitəsinin qeyri-xətti çevirmə xarakteristikasının qabarıq və ya çökük olması;
   
3. 
   Bölmə parçası intervalında qeyri-xətti xarakteristikanın artımının xətti xarakteristikanın artımından böyük və ya kiçik olması.
   

Sonra bölmə parçası intervalında qeyri-xətti xarakteristikanın xətti
xarakteristikadan müsbət və mənfi yayınmalarının maksimal qiymətlərinin bərabər alınması şərtini təmin edən tənlik tərtib edilməlidir. Həmin tənliyə əsaslanaraq qeyri-xətti çevirmə xarakteristikasının i-ci parçasının yerdəyişməsinin (additiv düzəlişin) ədədi qiyməti A_i , qeyri-xətti xarakteristikanın korreksiya olunmuş - ci bölmə parçasının xətti xarakteristikadan mütləq yayınmasının maksimal qiyməti – , qeyri-xətti xarakteristikanın bölmə parçalarının yuxarı sərhəd qiymətləri – x_i və Z_i təyin edilməlidir.

Mövzu 10. İntellektual ölçmə vasitələrinin çevirmə xarakteristikasını multiplikativ xəttiləşdirmə üsulu

Multiplikativ xəttiləşdirmə üsulunun mahiyyəti
Multiplikativ xəttiləşdirmə üsulunun mahiyyəti səkil 10.1-də verilmiş qrafik təsvirə müraciət etməklə izah edilir [1].
ÖV-nin qeyri-xətti xarakteristikası z ordinat oxu üzrə parçalara bölünür. Hər bölmə parçası üçün М_i korreksiya əmsalı təyin edilir. ÖV-nin çıxış kəmiyyətlərini bu əmsala vurmaqla bölmə parçası z = x xətti xarakteristikasına yaxınlaşır.
Multiplikativ üsulla xəttiləşdirilmiş qeyri-xətti xarakteristika parçasının qrafiki təsviri
Şəkil 10.1-də qeyri-xətti xarakteristikasının multiplikativ üsulla xəttləşdirilmiş parçası göstərilmişdir.

Şəkil 10.1-də funksiyası ilə qeyri-xətti xarakteristikasının multiplikativ üsulla xəttləşdirilmiş parçası ifadə edilmişdir.

Burada М_i - ÖV-nin qeyri-xətti xarakteristikasının multiplikativ üsulla [z_i-1, z_i ] intervalında xəttləşdirilməsi üçün korreksiya əmsalıdır.
ÖV-nin qeyri-xətti xarakteristikası qalan bölmə parçalarında da uyğun qayda üzrə xəttləşdirilir.
ÖV-nin korreksiya olunmuş parçalarının xətti xarakteristikaya nəzərən aldığı vəziyyət korreksiya əmsallarinin qiymətindən asılıdır.
Qeyri-xətti və xətti xarateristikanın bib-birinə nəzərən tutduğu başlanğıc vəziyyətdən asılı olaraq М_i əmsalı 1-dən böyük və yxud, 1-dən kiçik qiymətlər ala bilər. Əgər ÖV-nin çevirmə xarateristikası xətti xarateristikadan yuxarıda yerləşirsə,