Intellektual tizimlar

6.5. Ishonchlilik koeffitsenti (KU) 
KU naniq mantiq nomi bilan matematika sohasida ishlatiladi. KU -1 dan 1 
gacha bo‘lgan belgalarga ega bo‘lishi mumkin. Manfiy KU belgisi noto‘g‘ri 
qoidaning ishochlilik darajasini, musbat belgi esa to‘g‘riligini ko‘rsatadi. KU=-1 
qonuni mantiqqa ega emas. 
Keltirilgan KU qoidasi 0,9 ga birlikga teng bo‘lsa ham, qoidaning birinchi 
shartiga ko‘ra 0,6 ga teng KU foiz ko‘rsatkichi pasayotganini takidlash kerak emas.
Bundan tashqari, agar soliq tebransa (ikkilansa) (yo ortib yo kamaysa) KU 0,8 ga 
teng bo‘lsagina soliqning kamaytirishni tahmin qilish mumkin. Unday holda qoidani 
quydagicha izohlash mumkin: 
YeSLI PROTSENTNIE STAVKI = PADAYuT (KU = 0.6) I 
NALOGI UMENShAYuTSYa (KU=0.8), 
TO UROVEN SEN NA BIRJE = RASTET (KU pravila = 0.9) 
Agar foiz stavkasi = (KU = 0.6) pasaysa hamda soliqlar (KU = 0.8) kamaysa, 
birjadagi narx darajasi= o‘sadi (KU qoidasi = 0.9)
Ishochlilik koeffitsenti hisoblangan birjadagi narx darajasi quydagi tarzda 
hisoblab chiqilgan holda o‘sib borishi mumkin: agarda I mantiqiy operatori 
taqsimlagan qoidaning hamda barcha qoidalar uchun KU ko‘paytirilsagina shartli 
ravishda minimal KU tanlanadi. 
(minimum (0.6, 0.8)) *0.9 " 0.6*0.9 = 0.54 
Ishochlilik koeffitsenti hisoblangan birjadagi narx darajasi quydagi tarzda 
hisoblab chiqilgan holda o‘sib borishi mumkin: agarda I mantiqiy operatori 
taqsimlagan qoidaning hamda barcha qoidalar uchun KU ko‘paytirilsagina shartli 
ravishda minimal KU tanlanadi. 
(minimum (0.6, 0.8)) *0.9 " 0.6*0.9 = 0.54 

---

58 
Demak, KU = 0,54 teng bo‘lganda birjadagi narx darajasi pasayadi deyish 
mumkin. Birjadagi narx darajasining o‘sishi to‘risidagi, biroq boshqa bir talay 
shartlarga ega mantiqiy xulosa bilan yana bir qoidani oladigan bo‘lsak, birinchi va
ikkinchi qoidaning xulosasi uchun KU ning maksimalini tanlash lozim. Bir qarashda 
bu juda murakkab dek ko‘rinadi, shu sababli misol keltiramiz.
Eng avvalo umumiy printsiplarni ifodalab olamiz.
1. 
I mantiqiy operatori orqali bo‘limlarga ajratilgan shartli qoidalar uchun KU 
dan maksimal KU belgisini tanlash. 
2. 
Agar qoidada ILI operatori bo‘lsa, ILI peratori bilan bog‘langan I mantiqiy 
operatori orqali bo‘limlarga ajratilgan shartli qoidalar uchun KU dan maksimal KU 
belgisini tanlash. 
3. KU qoidasini tanlangan KU ga ko‘paytirish. 
4. Agarda birxilda mantiqiy xulosaga ega bir necha qoidalar mavjud bo‘lsa, 
barchasini orasidan maksimal KU ni tanlab olish kerak.
Bir xilda S mantiqiy xulosaga ega ikkita qoidani ko‘rib chiqamiza: 
Agarda A (KU=0.Z) va V (KU=0.6) bo‘lsa, u xolda S (KU=0.5) 
agarda D (KU=0,4) va Ye (KU=0.7) bo‘lsa, 
u xolda S (KU=0.9) bo‘ladi. 
Keltirilgan S mantiqiy xulosa uchun KU qoidalarida quydagicha hisoblanadi: 
maximum ((minimum (0.3,0.6) *0.5),(minimum (0.4,0.7) *0.9)) = maximum 
((03*0.5),(0.4*0.9))=maximum(0.15,0.36) = 0.36 
Misol tariqasida ILI mantiqiy operatorining foydalanish bilan keltiramiz: 
Agar A (KU-0.3) va V (KU-0.6) yoki D (KU-0.5) bo‘lsa, u xolda S (KU-0.4) 
bo‘ladi. 
Yuu misolda S mantiqiy xulosa uchun KU quydagicha hisoblanadi: 
maximum (minimum (0.3,0.6), 0.5) *0.4 = maximum (0.3,0.5) *0.4 =0.5*0.4=0.2