Internet tarmog’ida axborot makoni

INTERNET EXPLORER dasturi bilan tanishish
Internetda ishlash uchun bizga maxsus dasturlar «internet yo‘lovchilari» yordam berishadi. Uni ishga tushirish uchun biz Пуск menyusiga kirib Программы bo‘limni tanlaymiz va shu bo‘limdagi Internet Explorer dasturni (yoki ekrandagi yorliqni) tanlaymiz.
Har bir dastur oynasiga o‘xshab bu dastur ham o‘zining menyusi va yordamchi tugmalariga ega. Oynaning eng yuqorisida menyu satri joylashgan. Bu dasturni ishlash holatlarini to‘g‘ri o‘rnatish uchun biz menyudan foydalanamiz. Quyida biz shu menyuning har bir bo‘limini alohida ko‘rib chiqamiz.
Файл menyusi
Создать - Yangi oynani ochish
Открыть окно - Yangi yoki saqlangan saytni shu oynada ochish
Редактировать - Saytni tahrirlash
Сохранить как… - Saytni kattik diskga saqlash
Параметры страници - Sayt varaqasining xususiyatlarini o‘zgartirish
Печать - Bosmaga chiqarish
Отправить - Saytni junatish
Экспорт импорт – Saytni eksport/import qilish
Свойства - Sayt xususiyatlarini kurish
Работать автономно - Telefon orqali ulanmasdan ishlash
Закрыть - Berkitish
Правка menyusi
Вырезать - Xotiraga ko‘chirib olish
Копировать - Xotiraga nusxani olish
Вставить - Xotiradan chiqarish
Выделить всё - Butun saytni guruhga tanlash
Найти - Qidirish
Вид menyusi
Панель инструментов - Yordamchi qurollarni o‘rnatish
Строка состояния - Ma’lumotlar satrini o‘rnatish
Панель обозревателя - Obozrevatel qurollarini o‘rnatish
Перход - Saytga utish
Остановить – Tuxtatish
Обновить – Yangilatish
Размер шрифта - Harflar shriftini o‘zgartirish
Вид кодировки - Kodlarni o‘zgartirish
Вид HTML - HTML ko‘rinishda ko‘rsatish
Во весь экран – To‘liq ekran kurish
Избранное menyusi
Добавить в избранное - Yashxi kurgan saytlar ruyxatiga qo‘shish
Упорядочить избранное - Yaxshi kurgan saytlar ruyxatini tartiblash
Сервис menyusi
Почта новости - Pochta bilan ishlash
Синхронизировать - Oynani qayta tekshirib yangilangan sohalarni o‘zgartirish
Windows Update - Windows ni versiyasini INTERNET orqali yangilatish
Показать связные ссылки - Hamma giperyullanmalarni ko‘rsatish
Свойства обозревателя - Обшие bo‘limida – boshlovchi saytni o‘rnatish, vremennыy fayllarni yoki kirilgan saytlarni ruyxatini saqlash, ekran ranglari tilli shrifti va har xil boshqa holatlarni o‘rnatish. Программа bo‘limida – pochta va telekonferensiyalar bilan ishladigan programmalarni o‘rnatish. Соеденение bo‘limida – ulanish vaziyat holatlarini o‘zgartirish. Безопастность bo‘limida – viruslarda saqlanish. Содержание bo‘limida - bir xil saytlarga kirishni takidlash, ma’lumotlar to‘g‘rilikni o‘rnatish. Дополнительно bo‘limida – Explorer programmani xususiyatlarini o‘rnatish (qaysi obyektlarni yuklash va yuklamasligini) Menyu satri tagida yerdamchi tugmalar satri jolashgan. Bu satrdagi tugmalar yerdamida biz har xil amallarni tezkor bajarishimiz mumkin. Shu tugmalari bilan xam yaqinroq tanishaylik.

1. Назад - Bir sahifa orqaga yoki eski saytlarga qaytish
2. Вперед - Bir sahifa oldingi yoki yangi saytlarga utish
3. Остановить - Yuklanishni tuxtatish
4. Обновить - Yuklanishni qayta boshlash
5. Домой - Boshlovchi (uy) saytga utish

1. Поиск - Internetda saytni kidirish
2. Избранное - Yaxshi kurgan saytlarni ruyxatini kurish
3. Журнал - Kirilgan saytlar ruyxatini kurish
4. Во весь экран - To‘liq ekran ko‘rinishga utish
5. Почта - Pochta bilan ishlash
6. Размер - Ekran shriftlarini o‘zgartirish
7. Печать - Bosmaga chiqarish
8. Правка - Saytni tahrirlash
Yordamchi tugmalar satri tagida ADRES satri joylashgan. Bu satrda biz kerakli Web-sayt adresini yezib ENTER tugmasini bosamiz va shu vaqt kompyuterimiz shu adresga tegishli Web-sahifani bizning ekranimizda chiqaradi. Masalan:
Agar adres satriga www.gov.uz ni kiritib ENTER tugmasini bossangiz u holda sizning ekranda O‘zbekiston Respublikasi hukumati sahifasi paydo bo‘ladi. Bu sahifada biz har xil bizning Respublikamizga doir rasmiy axborotlar, Oliy majlisning qarorlari haqida ma’lumot, Vatanimizning yangiliklari bilan tanishimiz mumkin. Oynani pastida ma’lumotlar satri joylashgan. Bu satrda biz qaysi Web sahifani yuklaganimizni, to‘liq yuklanishiga qancha vaqt qolishini, giper yullanmalarni qayerga o‘tishini ko‘rishimiz mumkin.
Internet sahifalari va turlari haqida
WWW – World Wide Web - dunyo miqyosidagi o‘rgimchak turi. World - dunyo, Wide - kenglik, Web - to‘r. WWW - foydalanuvchilarga o‘zlarining axborotlarini joylashtirishlari mumkin. Buning uchun internetda foydalanuvchi o‘zining sahifasiga eta bo‘lishi kerak. Bu sahifa internet sahifa yoki sayt (Site) deyiladi.
Internet sahifa yoki sayt deganda biz uzoqdagi kompyuterlarda joylashgan va bitta umumiy nom bilan birlashtirilgan axborotlar bulog‘i (norsiyasi)ni tushinamiz.
Internet sahifalari yoki saytlari bir nechta turlari mavjud:

1. 
   Asosiy sahifa yoki sayt- bu sahifa internetni ishlatadigan dastur yuklanganidan keyin paydo bo‘ladigan birinchi sahifadir. (Kitobning usti, jildi deb faraz qilinsa bo‘ladi).
   
2. 
   Bosh sahifa yoki boshlang‘ich sahifa- bu sahifa (sayt) quyi sahifali hujjatning birinchi sahifasidir. (kitobning mundarijasi bilan taq-qoslash mumkin).
   
3. 
   Xonaki (domashnыy ) sayt - Xususiy shaxslar uchun ochilgan saytdir.
   
4. 
   Sariq sayt - Tashkilot, muassasalar saytlaridir.
   

3. Internet va intranet haqida tushuncha
INTRANET - bu Internet texnologiyasi dastur ta’minoti va protokollari asosida tashkil etilgan hamda ma’lumotlar bazasi va elektron hujjatlar bi­lan kollektiv ravishda ishlash imkoniyatini beruvchi korxona yoki konsern miqyosidagi yagona informatsion muhitni tashkil etuvchi kompyuter tarmog‘idir.
Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan quyidagi bilan farq qiladi. Bir yoki bir nechta serverlardan tashkil etilgan tarmoq mijozi undagi elek­tron hujjat, ma’lumotlar bazasi va fayllardan foydalanish uchun, ularning qaysi serverda, qaysi direktoriyada qanday nom bilan saqlanganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilish zarur bo‘ladi. Internetda esa bunday noqulayliklarni oldi olingan bo‘lib, uning foydalanuvchisi bunday ma’lumotlarni bilishi shart emas. Internetda ma’lumotlarning topish qidiruv tizimlari orqali amalga oshiriladi. Ular yordamida ma’lumotni tezda topish mumkin. Ommabop qidiruv tizimlari ro‘yxatlarini keltiramiz:
http://www.yahoo.com- taniqli va foydalanishga qulay qidiruv sistemasi. Shuning uchuy uning foydalanuvchilari kupchilikni tashkil etadi.
http://www.hotbod.com- ixtiyoriy mazmundagi ma’lumotlar omboriga ega. Turli xildagi servis xizmatlari ko‘rsatadi. Elektron adres, telekonferensiya va Web - sahifalarni qidiradi.
http://www.assalom.uz- O‘zbekistondagi birinchi qidiruv tizimi, resurslarini kupaytirish imkoniyatlari mavjud.
http://www.book.uz- O‘zbekiston Respublikasi haqidagi axborotni o‘z ichiga oladi.
http://www.freenet.uz- respublika internet resurslari haqidagi ma’lumotlar keltiriladi.
http://www.baht.uz - ommabop ma’lumotlar to‘plami.
http://www.rol.uz - hozirgi kunda keng tarqalgan qidiruv tizimi.
http://www.google.uz - lotin alifbosidagi qidiruv tizimi.
http://www.rambler.ru - Rossiyaning eng katta qidiruv tizimi.
http://www.yandex.ru - Rossiya serverini o‘z ichiga olgan qidiruv tizimi.
http://www.rol.ru - hozirda Rossiyada keng tarqalgan qidiruv tizimi
http://www.google.ru - Rossiya qidiruv tizimi.
http://www.google.uz – O‘zbekiston bo‘yicha qidiruv tizim.

INTERNET IJTIMOIY TARMOQ XIZMATLARI