Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining korporativ

IHTTning korporativ boshqaruv zamonaviy tamoyillarini O‘zbekiston Respublikasi 
qonunchiligiga joriy etish yo‘llari.
O‘zbekistonda IHTT korporativ boshqaruv tamoyillarini 
amalga oshirish davlat organlari, nazorat qiluvchi organlar, sanoat birlashmalari va boshqa 
manfaatdor tomonlarni jalb etgan holda kompleks va muvofiqlashtirilgan sa’y-harakatlarni 
talab qilishini alohida ta’kidlash muhimdir. Shaffoflik, hisobdorlik va aksiyadorlar 
huquqlarining asosiy tamoyillarini saqlab qolgan holda prinsiplarni O‘zbekistonning o‘ziga 
xos huquqiy, madaniy va bozor kontekstiga moslashtirish juda muhim. 
O‘zbekiston so‘nggi yillarda iqtisodiy islohotlarni ilgari surish va xorijiy sarmoyalarni jalb 
etish borasida sezilarli yutuqlarga erishdi. Shu bilan birga, samarali korporativ boshqaruv 
tizimi shaffoflik, hisobdorlik va investorlar ishonchi bilan bog‘liq muammolarni hal qilish 
uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib qolmoqda. O‘zbekiston korporativ boshqaruv 
amaliyotini isloh qilish orqali: 
Chet ellik investorlar kuchli korporativ boshqaruv tizimiga ega mamlakatlarga ustuvor 
ahamiyat berishadi. O‘zbekiston global tamoyillarga moslashish orqali ko‘proq to‘g‘ridan-
to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishi mumkin, bu esa texnologiyalar transferi, yangi ish 
o‘rinlari yaratish va iqtisodiy o‘sishga olib keladi. 
O‘zbekistonda korporativ boshqaruvni isloh qilishning asosiy yo‘nalishlari sifadida, 
o‘ylaymizki, quyidagilar bo‘lishi lozim: 
1.
Aksiyadorlarning huquqlari va ishtirokini mustahkamlash samarali korporativ 
boshqaruv uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. O‘zbekiston elektron ovoz berishni 
osonlashtirish, aksiyadorlarga nisbatan adolatli munosabatni ta’minlash va axborotdan 
foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash kabi aksiyadorlar ishtiroki mexanizmlarini 
kuchaytirishi kerak. Minoritar aktsiyadorlarning huquqlarini himoya qilish va qarorlar qabul 
qilish jarayonlarida ularning faol ishtirokini ta'minlash uchun aniq qoidalarni joriy etish 
kerak. 
2.
O‘zbekiston turli xil va mustaqil direktorlar kengashlarini rag‘batlantirishi kerak. 
Bunga mustaqillik mezonlarini belgilovchi me’yoriy-huquqiy hujjatlarni joriy etish, ijrochi va 
ijrochi bo‘lmagan direktorlar muvozanatini ta’minlash, gender xilma-xilligini rag‘batlantirish 
orqali erishish mumkin. Mustaqil direktorlar boshqaruv kengashi nazorati va qarorlar qabul 
qilish samaradorligini oshirib, xolislik va tajribani olib keladi. 
3.
Oshkoralik korporativ boshqaruvning asosiy jihati hisoblanadi. O‘zbekistonda 
kompaniyalar tomonidan moliyaviy va moliyaviy bo‘lmagan ma’lumotlarni o‘z vaqtida va 

---

60 
to‘g‘ri oshkor etishni talab qiluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlar joriy etilishi kerak. Bunga 
moliyaviy hisobotlar, aloqador tomonlar bilan bitimlar, boshqaruvchi tovon pullari va 
barqarorlik hisoboti kiradi. Audit va buxgalteriya hisobi standartlarini mustahkamlash ham 
shaffoflikni oshirishga yordam beradi. 
4.
Rislarkni samarali boshqarish biznesning barqaror rivojlanishi uchun zarurdir. 
O‘zbekiston kompaniyalarni tavakkalchilik yoki risklarni boshqarish bo‘yicha mustahkam 
tizimlar, ichki nazorat tizimlari va audit qo‘mitalari yaratishga undashi kerak. Kompaniyalar 
risklarni boshqarishni strategik rejalashtirish va qaror qabul qilish jarayonlariga 
integratsiyalashganligini ta'minlash uchun muntazam ravishda risklarni baholashi va 
kamaytirishi kerak. 
5.
Institutsional investorlarni korporativ boshqaruvda faol ishtirok etishga undash 
kengashlar faoliyati samaradorligiga va aksiyadorlar manfaatlarini himoya qilishga sezilarli 
ta’sir ko‘rsatishi mumkin. O‘zbekiston ishonchli ovoz berish huquqlarini mas’uliyat bilan 
amalga oshirishga ko'maklashishi, institutsional investorlar va kompaniyalar o‘rtasidagi 
muloqotni rivojlantirishi kerak. Mahalliy institutsional investorlarning rivojlanishini 
rag‘batlantirish va ularni resurslar va ko‘rsatmalar bilan ta‘minlash ularning korporativ 
boshqaruvdagi rolini oshirishi mumkin.