O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI “IQTISODIY TAHLIL”FANIDAN PRIZINTATSIYA MAVZU: “Indeks usuli” GURUH: SBHA 95/21
QABUL QILDI:MAMATQULOV.A BAJARDI:GAZIBEKOVA.D
TOSHKENT -2023 Indeks usuli «Statistika nazariyasi» fanida batafsil yoritilgan. Iqtisodiy tahlil fani buxgalteriya hisobi va statistika fanlari asosida vujudga kelganligini darslikning oldingi boblarida ta’kidlagan edik. Shuningdek, tahlil fani statistika fanining bir qancha usullaridan foydalanadi. Shulardan biri indeks usuli bo‘lib, juda ko‘p qirrali mavzu. Mazkur darslikda indeks usulining omilli tahlilda qfo'llanilishini ko‘ramiz, xolos. Indeks usulida juda ko‘p qo‘llaniladigan bog‘lanish: mahsulot hajmining (Q) o‘zgarishi uning miqdori (q) va bahosiga (p) bog‘liq ekanligini ko‘rish mumkin. : Statistikada va tadqiqot dizaynida indeks kompozit statistik ko'rsatkichdir. Boshqacha qilib aytganda, bir nechta ko'rsatkichlarni jamlaydigan murakkab o'lchov.
Indekslar - kompozit ko'rsatkichlar sifatida ham tanilgan. Ular aniq kuzatishlarni umumlashtiradi va tartiblaydi.
Ijtimoiy fanlar va barqarorlik sohasidagi ko'plab ma'lumotlar Gender farqi indeksi, Inson taraqqiyoti indeksi yoki Dow Jones sanoat o'rtacha indeksi kabi turli indekslarda taqdim etilgan.
2009-yilda Jozef Stiglits, Amartya Sen va Jean-Paul Fitoussi tomonidan yozilgan "Iqtisodiy samaradorlik va ijtimoiy taraqqiyotni o'lchash bo'yicha komissiyaning hisoboti" shuni ko'rsatadiki, bu chora-tadbirlar so'nggi yillarda uchta omil tufayli keskin o'sishni boshdan kechirgan. Mos keladigan omillar:
savodxonlik darajasini oshirish (shu jumladan statistik)
zamonaviy jamiyatlar va iqtisodiyotlarning murakkabligi ortishi
axborot texnologiyalarining keng tarqalganligi.
Erl Babbining so'zlariga ko'ra, indeksdagi elementlar odatda teng darajada tortiladi, agar bunga qarshi biron bir sabab bo'lmasa (masalan, agar ikkita element o'zgaruvchining deyarli bir xil tomonini aks ettirsa, ularning har birining vazni 0,5 bo'lishi mumkin)
INDEKSI TUSHUNCHASI -iqtisodiy indeks usuli, omil tahlil o'tkazish uchun qanday tushunish uchun, siz uning asosiy mohiyati bilan tanish bo'lish kerak. Bu yondashuv bajarish muayyan turini foydalanadi. Bu indeks. Ular o'zaro ko'rsatkichni vakili. indeks usuli Agar umumiy hodisaning turli elementlarini solishtirish imkonini beradi
Bu indeks rejalashtirilgan uning kattaligi va umumiy natijasida uning og'irligiga nisbatan mavzu tadqiqotlar darajasi o'zgarishi kiritish beradi. A o'xshash hisoblash qaramligini va davom etayotgan jarayonlar o'rtasidagi aloqalarni ochib beradi.
nisbiy ko'rsatkichlar butun tizimi yordamida iqtisodiy tahlil indeksi usuli tashkilotning moliyaviy faoliyatining barcha bosqichlarida hodisani o'rganish ob'ektiga nima bo'layotganini baholash tahlilchilar beradi.