Iqtisodiy tahlilning metodi va usullari

Iqtisodiy tahlilning metodi va usullari

TAYYORLADI: Soliyev Dilshodbek

Reja:

• Iqtisodiy tahlil metodi va uning xususiyatlari;
• Mutlaq, o’rtacha va nisbiy kattaliklardan foydalanish usuli;
• Taqqoslash usuli va uning qo’llanilishi;
• Mutlaq va nisbiy farqlarni aniqlash usuli va ularning mohiyati;
• Guruhlashtirish usuli va uning ahamiyati;
• Balansli bog’lanish usulini tahlilda qo’llanilishi;
• Zanjirli o’rin almashtirish usuli va uni mohiyati

Xo’jalik hayotiga baho berishda iqtisodiy tahlil ma’lum metoddan foydalanadi. Metod (grekcha “methodos” — tadqiqot o’tkazish yoki o’rganish yo’li, nazariya, ta’limot) - tabiat hamda jamiyatda sodir bo’ladigan hodisalarni, jarayonlarni o’rganish va bilish usuli hisoblanadi.

Xo’jalik hayotiga baho berishda iqtisodiy tahlil ma’lum metoddan foydalanadi. Metod (grekcha “methodos” — tadqiqot o’tkazish yoki o’rganish yo’li, nazariya, ta’limot) - tabiat hamda jamiyatda sodir bo’ladigan hodisalarni, jarayonlarni o’rganish va bilish usuli hisoblanadi.

Iqtisodiy tahlilning metodi - xo’jalik hayotida jarayonlarni yuzaga kelishi, o’zgarishi hamda rivojlanishini dialektik yondashuv usulidan foydalanib o’rganish hisoblanadi. Ijtimoiy - iqtisodiy samaradorlikni oshirish maqsadida xo’jalik hayotini tavsiflaydigan ko’rsatkichlar tizimidan foydalanish va ularning o’zaro bog’liqligi, o’zgarish sabablarini hisob-kitob qilish iqtisodiy tahlil fani metodining o’ziga xos jihati sanaladi.

Mutlaq, o’rtacha va nisbiy kattaliklardan foydalanish usuli

Mutlaq kattaliklar iqtisodiy tahlil ko’rsatkichlarini dastlabki, birlamchi shaklda ifodalaydi. Ular o’rganilayotgan iqtisodiy jarayonlar va voqelikni mutlaq o’lchamlarini tavsiflaydi (qiymati, xajmi va hokazolarni).

Mutlaq kattaliklar doimo o’lchov birligi bilan birga keltiriladi. Iqtisodiy jarayon va hodisalarni mazmuniga ko’ra, mutlaq kattaliklar natural (tonna, kilogramm, litr, dona va hakozo), qiymat (so’mda) va mehnat (kishi – kunlari, kishi-soatlari) o’lchov birliklarida ifodalanadi.