Iqtisodiyot-gumanitar fanlar

Sof joriy qiymat (NPV) - investitsiyalash e ti a foydalanish davrida oldindan qat i belgilangan va zgar as foiz stavkasida olinadigan daromadlar va qilinadigan harajatlarning alohida muayyan davrdagi barcha kirim va chiqimlarning diskotlashtirilishi li bilan olingan va ular rtasi agi farqni ifodalovchi qiymat. Uning mohiyati shundaki, yillik sof pul oqimi miqdori har bir davr uchun loyihani amalga oshirishning shla g i h yiliga keltiriladi va u oqibatda zi i pul miqdorida sof joriy qiymat yoki sof diskontlashtirilgan daromad sifatida namoyon etadi.
Uni hisoblash formulasi quyidagicha:
CF1 CF2 CFt
NPV  1  2 ... t I0 (1d) (1d) (1d) ₂₁ (1.3)
ⁿ CF^t
yokiNPV _t I₀
t_1 (1d)
bu erda, NPV- sof joriy qiymat; d - diskontlash stavkasi; I₀ - shla g i h investitsiya; SG’_t - t
davr oxirida kelib tushgan pul oqimi.
1-misol. Biron – bir investitsiya loyihasi uchun 140 million s investitsiya qilish talab etiladi va undan kutiladigan natija yillar i ha 18, 40, 75 va 80 mln.
s i tashkil etdi.
O zgar as sharoitda doimiy diskont stavkasi – 11%.
U holda,
 18 40 75 90 
NPV _(10,11) (10,11)₂ (10,11)₃ (10,11)₄ 140 
(16,2 32,554,852,7) 140 (156,2 140) 16,2million.so'm.
Agar investitsiya loyihasi yillar davomida moliyaviy resurslarning ketma-ket investitsiyalanishi talab etsa, u holda NPV ni hisoblash quyidagicha la i:
n CF^t n I^{t 22}
NPV _t _t , (1.4)
t_1 (1 d) _t1 (1 d)
Bu erda, I_t - t davridagi investitsiyalar sarfi.
NPV ni hisoblashda, odatda, doimiy stavka (d) q lla ila i. Ammo a zi bir vaziyatlarda, masalan, hisob (foiz) stavkasining zgarishi kutilayotgan paytda yillar i ha individual diskontlash stavkasidan foydalanish mumkin. Bu esa z navbatida hisob-kitob ishlarini murakkablashtiradi.


²¹ Виленский П.Л., Ливщиц В.Н., Смоляк С.А. Оценка эффективности инвестиционных проектов: Теория и практика: учеб. пособие. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Издательство «Дело» АНХ. – 2008. с.328. ²² O sha manba, 328-b.

Diskont stavkasi e ri kapital bozoridagi uzoq muddatli ssudalar i ha foiz stavkasiga yoki ssuda oluvchi tomonidan t la a iga foiz stavkasiga, haqiqatda, teng lishi kerak. Boshqacha s z bilan aytganda, diskont e ri investorning zi uchun undan pasti samarasiz deb hisoblangan minimal foyda e ri lishi kerak.

Investitsiya loyihalarini sof joriy qiymat usuli asosida baholashdan olingan natija, a i sof joriy qiymat ijobiy miqdorga ega lsa (NPV>0), u holda investitsiyalarning rentabelligi diskont miqdoridan yuqori la i, NPV=0 holatda loyiha rentabelligi diskont stavkasiga (minimal qoplash e riga) teng la i, agar NPV<0 lsa, loyiha rentabelligi minimal miqdordan past la i.
Birinchi ikki holatda investitsiya loyihasini amalga oshirish mumkin. Bunda birinchisi investor kapitalining sishi ta i la ishi i rsatsa, ikkinchisi pa asligi i ham, kamaymasligini ham bildiradi. Uchinchi holatda esa loyihadan kutiladigan daromadni olish imkonini bermaydi.
Sof joriy qiymat usuli shla g i h investitsiya miqdorining, a i investor boyligining qanchalik sishi i miqdoriy jihatdangina rsata oladi, holos.
Lekin, investitsiyalashning naqadar samaradorligini aniqlashda miqdoriy zgarishlar va natijalarning zi etarli l a i.
Shuning uchun investitsiyalarning qanday nisbiy sishga ega ekanligi va uning sish darajasini aniqlash uchun iqtisodiy baholashning boshqa usullaridan foydalanishga t g ri keladi.