|
BOZOR IQTISODIYOTI - iqtisodiy hatti-harakatlarni erkin, mustaqil ravishda yuz berishi va ularni bozor mexanizmi orqali bir-biriga muvofiqlashuvidir. Bozor iqtisodiyoti - bu erkin tovar-pul munosabatlariga asoslangan, iqtisodiy monopolizmni inkor etuvchi, ijtimoiy mo’ljalga ega bo’lgan iqtisoddir. Bozor iqtisodiyoti g’oyat ko’p qirrali va murakkab iqtisodiyotdir. Bozor iqtisodiyotining quyidagi subyektlari mavjud:
a) iqtisodiy mustaqillikka ega bo’lgan mulk egasi yoki iste’molchi kishilar yohud guruhlar. Bularga odatda yollanib ishlovchilar, yer egalari, kapital sohiblari, ishlab chiqarish vositasi egalari kiradi. Ular tadbirkorlik qilmaydi. O’z mulkidan daromad topadi yoki yollanib ishlaydi;
b) firma, korxona, xo’jaliklar. Ular foyda olish yo’lida mustaqil ish yuritadilar, ishlab chiqarish omillarini ishga soladilar;
v) davlat, aniqrog’i davlatning barcha mahkamayu tashkilotlari. Ular ham ishlab chiqarish, ham iste’mol bilan shug’ullanadilar. Bozor va unda ishtirok etadiganlarni nazorat qiladilar. Bozor iqtisodiyotining muhim belgisi iqtisodiy plyuralizm, ya’ni mulk shakllari va xo’jalik yuritish usullarining turli-tuman bo’lishidir. Bozor iqtisodiyotida ayrim mulkning hukmron bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi. Xo’jalik yuritish usullari ham turlicha bo’ladi: Yakka tartibda, jamoaga uyushgan tartibda, sherikchilik-paychilik yoki aksiyadorlik asosida, o’z mablag’iga yoki qarzga olingan mablag’ga tayanib xo’jalik yuritish, yer va boshqa vositalarni ijaraga olish va ishlatish kabilar bilan birgalikda boradi.
Dostları ilə paylaş: |
