Iqtisodiyot nazariyasi

REJALI INVESTITSIYALAR- yillik daromadni har qanday potensial darajasida ishlab chiqaruvchilar sarf qilmoqchi bo’lgan investitsiyalar.

SOF INVESTITSIYALAR - yalpi investitsiyalardan amortizatsiya miqdorining ayirmasi. Masalan, yalpi investitsiyalar = 40 p. b., amortizatsiya = 20 p. b., Sof investitsiyalar = 40 -20 = 20 p. b.

ShAXSIY ISTE’MOL– jamiyat a’zolarining yashashi va barkamol inson sifatida kamol topishlari uchun zarur bo’lgan moddiy va ma’naviy ne’matlar yig’indisidir.

MAКROIQTISODIY MUVOZANATNING КEYNSANChA MODELI - narhlar darajasi o’zgarmas bo’lgan sharoitda jami sarflar va real yalpi milliy mahsulot o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni aks ettiruvchi model (qarang, Кeynsancha iqtisodiy nazariya, Кeyns D.).

MAКROIQTISODIY TAHLIL - Makroiqtisodiy tahlilda jamiyat miqyosida yuz beradigan iqtisodiy jarayonlarning kechishi harakati tahlil etiladi. Makroiqtisodiy tahlilda, iqtisodiyotda o’ziga xos bo’lgan faoliyat ko’rsatish va rivojlanish qonuniyatlariga ega bo’lgan xususiy, davlat va boshqa xo’jalik yurituvchi subyektlarni ishsizlik, inflyatsiya, moliya-kredit tizimi, iqtisodiy o’sish kabi muammolarini bitta turkum sifatida olib o’rganadi.

STAGFLYATSIYA - iqtisodiyotni holati, unda ishlab chiqarishning turg’unlashtirish yoki pasayishi (stagnasiya), o’sib boruvchi ishsizlik va inflyatsiya bilan xarakterlanadi. Shuningdek stagflyatsiya ishlab chiqarish quvvatlarining to’la ishlatilmasligi investitsiya jarayonining sustlashuvi ijtimoiy beqarorlik bilan ham xarakterlanadi. Stagflyatsiya g’arb mamlakatlarida 70 yillarda, sobiq SSSRda 80 yillarda yuz bergan. Bu xolatdan chiqish uchun ishlab chiqarishni tashkil etish, investitsiya, texnika, texnologiya tizimini yangilash, ishlab chiqarish tarkibini o’zgartirish va boshqa bir qator tadbirlarni amalga oshirish zarur.

INVESTITSIYA (lot. o’rash, kiyintirmoq) - mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish maqsadida yoki xorijiy davlatlarning turli sohalariga uzoq muddatli kapital mablag’larni sarflash. Moliyaviy investisiya - aksiya, obligatsiya va boshqa qimmatbaho qog’ozlarni sotib olish yo’li bilan mablag’lar sarflash. Real investisiya - mamlakat ichida va xorijiy mamlakatlarda ishlab chiqarishni rivojlantirishga mablag’ qo’yish ssuda va subsidiyalar berish vositasida amalga oshiriladi.

JAMI TAКLIF - iqtisodiyot ishlab chiqaradigan hamma tovar va xizmatlar; mumkin bo’lgan har bir baho darajasidagi ishlab chiqarishning real hajmi. Unga baho ta’sir etadi. Bu ta’sir proporsionaldir, ya’ni baho darajasi o’sgan sari jami taklif-miqdori ham o’sadi. Undan tashqari jami taklifga resurslarga baholarning o’zgarishi, ishlab chiqarish unumdorligini o’sishi va shu kabi omillar ta’sir ko’rsatadi.