1-rasm. Tanlangan yillarda global internet-trafik evolyutsiyasi
1
.
Ma’lumot to‘plash va undan foydalanishning rivojlanishi va siyosati oqibatlari
ma’lumotlar turiga bog‘liq:
▪ shaxsiy yoki shaxsiy bo‘lmagan;
▪ xususiy yoki jamoaviy;
▪ tijorat yoki davlat maqsadlarida;
▪ ko‘ngilli, kuzatilgan yoki taxmin qilingan;
▪ ta’sirchan yoki ta’sirchan bo‘lmagan.
Ma’lumotlar to‘plash, ma’lumotlardan tushunchalarni ishlab chiqarish, ma’lumotlarni
saqlash, tahlil qilish va modellashtirishni qo‘llab-quvvatlaydigan firmalarni o‘z ichiga olgan
"ma’lumotlar qiymati zanjiri" butunlay rivojlandi. Tannarx berilgan ma’lumotlar raqamli
intellektga aylantirilib, tijorat masalalarida foydalanish uchun pulga aylantirilganda
shakllanadi.
Raqamli platformalar Internetda bir nechta tomonlarni birgalikda harakatlanish
uchun birlashtirish mexanizmlarini ta’minlaydi. Tranzaksion platformalar va innovatsion
platformalar mavjud bo‘lib, tranzaksion platformalar - bu ikki yoki ko‘p tomonlama bozor, u
turli tomonlar o‘rtasidagi almashinuvlarni qo‘llab-quvvatlaydigan onlayn infratuzilma. Ular
yirik raqamli korporatsiyalar (Amazon, Alibaba, Facebook va eBay singari), shuningdek,
raqamli qo‘llab-quvvatlanadigan tarmoqlarni (Uber, Didi Chuxing yoki Airbnb) ma’qul
ko‘radiganlar uchun asosiy biznes modeliga aylandi. Innovatsion platformalar, masalan,
operatsion tizimlar (masalan, Android yoki Linux) yoki texnologiya standartlari(MPEG video)
1
Digital 2019: global digital overview. Value creation and capture: implications for developing countries. UNCTAD, 2020. p 11.
| 
