Iqtisodiyot va qurulish

Ochiq bozordagi operatsiyalar bo`yicha federal qumita (FOMC)
Ochiq bozor operatsiyalari bo`yicha qumita reja bo`yicha yiliga sakkiz martadan yigilib monetar bazaga xajmiga ta’sir etuvchi ochiq bozordagi operatsiyalarni olib borilishi haqida qarorlarni qabul qiladi. Matbuotchilar ko`pincha FOMCga, FZTga qarab baxo beradilar. Masalan nashriyotda FZT majlisi haqida e’lon qilinsa FOMC nazarda tutiladi. Qumita ichiga 7ta kengash boshqaruvchilari, Nyu-York FZB prezidenti va yana 4ta FZB prezidentlari kiradi. Boshqaruv Kengash Raisi, ham FOMC Raisi bo’lib xisoblanadi. 5ta FZB prezidentining FOMCda ovoz berish huquqi bo`lsa ham qolgan 7ta prezidentlar FOMC majlislarida ishtirok etishi va muxokama qilishi mumkin. Qumita qarorlariga ta’sir etishi ham joiz.
Pul massasini boshqarish uchun FZT ishlatayotgan instrument eng asosiysi ochiq bozordagi operatsiyalar bo’lgani uchun, FOMCning faoliyati FZTning butun siyosatini belgilab beradi. Bugunda qumita diskont stavkani va zaxira bo`yicha talablarni belgilamagan bo`lsa ham bu instrumetlarni iqtisodiy siesati bo`yicha qarorlarni shu erda qabul qilinadi. Qumita qimmatli kogozlarning oldi soti operatsiyalarini olib bormaydi. Nyu-York FZB ning savdo bulimiga direktivalar chikarib, unda ichki ochiq bozordagi operatsiyalarni olib boruvchi menedjer davlat va korporativ qimmatli kogozlarni oldi sotisi bilan shugullanuvchi ko’plab ishchilarni nazorat qilib turadi. Menedjer xar kuni FOMC ekspertlari va ishtirokchilari bilan aloqa qilib, savdo bulimii faoliyati bo`yicha savollarni muxokama qiladi.
FZTning ichki holati. FOMC majlislari.
FOMC majlislari Vashingtondagi boshqarma Kengashining asosiy binosini 2kavatida bo’lib utadi. 7ta boshqaruvchi va 12ta bank prezidentlari FOMC kotibi bilan, direktor va boshqaruv Kengashi statistikasi va iqtisodiy tadkikotlar bulimi direktor o`rinbosari, shuningdek, monetar siyosat va xalkaro moliya bulimi direktori majlislar stoli atrofida yigiladilar. 5ta federal zaxira banki direktorlari FOMCda ovoz berish huquqiga ega bo`lsa ham, qolganlar muxokamada faol katnashadilar. Majlisda shuningdek, barcha FZBning tadkikot bulimii direktorlari va shu banklarning boshka boshqaruvchilari ovoz berilmasa ham, ishtirok etadilar . Fevral va iyul majlislaridan tashqari, odatda, boshqaruv kengashi Raisining Qumitadagi majlisda ma’ruzsiga bagishlangan bo’lib, FOMC majlislari seshanba soat 9:00da boshlanadi. Avallo oldingi majlis nizxomi tasdiqlanib utiladi. Kun tartibining birinchi moddasida- ochiq va valyuta bozorlaridagi menedjerining ma’ruzasi va shu boyicha boshka savollar ham kurib chiqiladi. Prezidentlar va boshqaruvchilar barcha savollarni va ma’ruzalarni muxokama qilib bo’lgandan so`ng, takliflar ovoz berish yo’li bilan tasdiqlanadi.
Majlisning keyingi bulimida iqtisodiy tadkikotlar va boshqaruv kengashi statistika bkulimi direktorii, kengash iqtisodchilari bilan qilingan milliy iqtisodiyotni bashoratini takdim etadi. Bu bashoratni «kuk kitob» deb nomlashadi. Ma’ruzachini bashorat bo`yicha berilgan savollarga javob berib bo’lgandan so`ng, xar bir FZB prezidenti uz viloyatidagi iqtisodiy axvolini kurgazmasi bilan va bank nomidan milliy iqtisodiyotni bashoratining baxolashi, xar bir boshqaruvchi esa Raisdan tashkri milliy iqtisodiyotga nisbtan bashoratini etib utadi. Odatda shu paytda ma’ruzachilar monetar siyosatga tegishli savollarni ko`rmaydilar.
FZT uchun bu ranglar nimani bildiradi? 3ta analitik xujjat monetar tizimni olib borishda muxim rol uynaydi. FOMCda ular asosiy o`rin egallaydilar. iqtisodiy tadkikotlar va boshqaruv kengashi statitstikasi bulimi bajargan keyingi 2yilga qilingan milliy bashorat, «kuk kitob» deb mashxurlik topgan. FOMC majlisi ishtirokchilari uchun muljallangan. «Xavorangli kitob»-ham barcha ishtirokchilar uchun muljallangan. Bu kitobda boshqaruv kengashining monetar siyosat bulimi bilan tayorlangan pul agregatlari bo`yicha bashorati kursatilgan. Reja bo`yicha kelgusi monetar siyosat uchun 3ta alternativ variant kurib chiqiladi. «jigarrang kitob» federal zaxira banklari tomonidan ezilib, xar bita viloyat bo`yicha iqtisodiy axvol eritilgan bo’ladi. Ma’lumotlar manbasi- etakchi firma va moliya muasassalaridagi savol javob natijalari. «jigarrang kitob» - yagona hammabop ktob bo’lgan uchun nashriyotda ko`pincha kursatib utiladi.
Qisqa tanaffusdan so`ng barcha ishtirokchilar qayta joylashadilar. Kun tartibining keyingi savoli monetar siyosat va ichki siyosat. Boshqaruv kengashining monetar siyosat bulimini direktorii xavorangli kitobda kurstilgan monetar siyosatning turli ma’lumotlarni keltirib muzokarani ochib beradi. Savol javoblardan so`ng, rais keyingi muzokarani ya’ni o’zining fikrini iqtisodiy axvol va monetar siyosat bo`yicha chora tadbirlarni berib utadi. FOMC barcha ishtirokchilari va bank prezidentlari uzlrining monetar siyosatga nisbatan karashlarini etib utadilar. Rais muzokarani yakunlab, qisqa muddatli kreditlar bo`yicha foiz stavkaning maqsadli belgisi bo`yicha konkret direktiva nashriyotini takdim etadi. Direktiva ochiq bozor operatsiyalari bulimiga yo’naltiriladi. FOMC kotibi takdim etilgan matni uqib chiqadi va barcha komitet ishtirokchilari uni saylov orkali tasdiqlaydilar.
So`ng tushlik paytida ishtirokchilar norasmiy tartibda Kongress tomonidan kurib chiqilgan eki tasdiqlangan bank qonunchiligining so`ngi o`zgarishlari haqidagi ma’lumotni kurib chiqishadi. Taxminan 14:15 majlis tugatilib, uning rasmiy natijalari e’lon qilinadi: kiska muddatli kreditlar bo`yicha foiz stavka va diskont stavka o`zgardimi, kelgusida iqtisodiyotga iqtisodiyotga Inflatsiya usishi eki pasayishini mavjudmi. SHu paytgacha bunday rasmiy ma’lumotlar e’lon qilinmagani sababli, bozorlar qanday siyosiy qarorlar qabul qilinganini faxmlashardi. FOMC majlisi natijalarining nashriyoti- bu FZT ochiqligining o’sishiga yana bir qadam hisoblanadi. 2011 yil Aprelda ushbu yo‘nalishda qo‘shimcha qadamlar tashlandi. Aprel, iyun, noyabr va yanvarda FOMC ning majlislaridan keyin Federal zaxira boshlig‘i press konferensiya o‘tkazadi va FOMCning qarorlari to‘g‘risida ommaviy nashrlarga ma’lumot beradi.