Iqtisodiyot va ta'lim / 2022-yil 2-son 232

DEMOGRAFIYA VA MEHNAT IQTISODIYOTI 

---

Iqtisodiyot va ta'lim / 2022-yil 2-son
234
N.Zokirovaning fikricha, aholi pul daromad-
lari va iste’mol narxlari o‘zgarishi to‘g‘risidagi ma’-
lumotlar asosida iste’mol narxlari o‘sishidan aholi 
daromadlari elastiklik koeffitsiyentini hisoblash 
mumkin. Bunda fikrimizcha, ikkala elastiklik xususi-
da gapirish mumkin: bir tomondan, daromadlarning 
ortishi iste’mol narxlarining oshishi ish haqi, nafaqa 
va tushumlarning oshishiga olib keladi [7]. 
O‘zbek milliy statistikasining ham nazariy, 
ham amaliy tomondan shakllanishida ilmiy-uslubiy 
manba bo‘lib xizmat qilgan, prof. N.M.Soatov tahriri 
ostida chop etilgan “Statistika asoslari” darsligida 
“Aholi turmush darajasi sotsial-iqtisodiy kategoriya 
bo‘lib, u kishilarning moddiy va madaniy-maishiy 
ehtiyoji qondirilishi hamda sotsial turmush sharoi-
tining yaxshilanib borishi kabi tushunchalarni o‘z 
ichiga oladi” deb ta’rif berilgan [8]. 
Q.X.Abdurahmonov va boshqalar “Aholi sta-
tistikasi” nomli o‘quv qo‘llanmada “Turmush daraja-
si deganda, aholining zaruriy moddiy va nomoddiy 
ne’matlar va xizmatlar bilan ta’minlanganlik hamda 
ularni iste’mol qilish darajasi tushuniladi” deb ta’rif 
berishgan [9]. 
Respublikamizda bugungi kunda aholining 
pul daromadlari asosiy manbalari bo‘lib quyidagilar 
hisoblanadi: 

ish haqi; 

turli mulkchilikka asoslangan korxonalar-
dan olinadigan ish haqi ko‘rinishidagi tushumlar 
(moddiy yordam, korxonadan bo‘shab ketishda 
beriladigan to‘lovlar va h.k.); 

nafaqalar, stipendiyalar; 

mulkdan olinadigan daromadlar (turar joy, 
ko‘chmas mulk, yer va boshqa aktivlarni ijaraga be-
rishdan olinadigan foiz, renta, dividend, daromad-
lar); 

xorijiy mamlakatlardan olinadigan daro-
madlar (ish haqi, nafaqa, stipendiya, grantlarning 
yuborilishi, xayriya, insonparvarlik yordami va shu 
kabilar).