Iqtisodiyotning

2. Milliy iqtisodiyotni rivojlantirishda ishlab chiqarishning zarurligi

O ‘zbekiston milliy iqtisodiyotning asosini tashkil etuvchi ish la b chiqarish sohasiga hozirgi kunda alohida e ’tibor beiilm o q d a . Ushbu sohaning eng asosiy tarm og‘i sanoat, qishloq xo‘ja lig i, qurilish, transport, aloqa va kom m unikatsiya hisoblan a d i. M illiy iqtisodiyotni rivojlantirishda ishlab chiqarishni qo‘llabquvA/atlash va unga sharoit yaratish lozim. I shlab chiqarish infratuzilm asi tarkiban moddiy iste’mol tovarlar, buyum lar va noz-ne’m at mahsulotlari yaratuvchi tar- moq va korxonalarga tayyorlash, saqlash, o‘rash, qadoqlash yoki joylashtirish, ta ’m inot va ta’mirlash ham da sotish kabi xizmatlar ko‘rsatuvchi va ularning to‘xtovsiz faoliyat yurgizishini ta’minlovchi tashkilot va korxonalar majmuasini tashkil etadi. Ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun quyidagilarga alohida e’tibor berish zarur: 1. Bozor iqtisodiyotining huquqiy asoslari va ijtimoiy m uhitni yaratish. 2. Mulk daxlsizligini ta ’minlash. 3. Raqobat halolligini saqlash va uni himoya qilish. 4. Daromad va milliy boyliklarni taqsimlash va qayta taqsim - lash. 5. Milliy mahsulot tarkibini yaxshilash maqsadida resurslar taqsim otini tartibga solish, ustuvor yo‘nalishlarni belgilash. 6. Iqtisodiyotni barqarorlashtirish, ish bilan ta ’m inlash, inflyatsiya jarayonlarini nazorat qilish, iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish, ijtimoiy ishlab chiqarish sam aradorligini oshirish. 7. Bozor iqtisodiyotiga o'tish sharoitida o‘tish davrining xususiyatlarini hisobga olgan holda tegishli chora-tadbirlar, xususan aholining m a’lum bir tabaqalarini ijtimoiy himoyalashni ta’minlash. 8. Iqtisodiy islohotlarni amalga oshirish bosqichlarining uzviyligini ta’minlash. 9. Respublika aholisining tarkibiv o‘sish sur’atlari va boshqa xususiyatlarini hisobga olgan holda yangi ish joylarini tashkil etish, aholini ish bilan ta’m inlash, mehnat birjalari va mehnat bozorlarini tashkil etish. Kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish. 10. Iste’mol bozorining himoyasini tashkil etish. 11. Milliy pul birligi kursining qat’iyligini ta ’minlash va boshqalar. Bu esa, o‘z navbatida ishlab chiqarish m unosabatlarini tashkil d ish ham da ularni tartibga solish xususiyatlarini o‘rganish m asalaluri dolzarb aham iyat kasb etm oqda. Buni shu bilan izohlash m um kinki, ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan xo‘jalik yuritish ti- /im i sifatida bir tom ondan davlat va iqtisodiyotning barcha bo- /or infratuzilm alari, xususan, m ahalliy hokim iyat organlari biIiiii, boshqa tom ondan aholining turm ush darajasini oshirish va loydali m ehnat bilan bandlikni ta’m inlash ham da budjet darom adlarini shakllantirish lozim hisoblanadi. Shu sababli bugungi kimda birinchi o‘ringa ishlab chiqarish jarayonida uning subyektlari ularning o‘z m ajburiyatlari bo‘yicha to‘lovlarni o‘z vaqtida la'm inlash m aqsadida barqaror iqtisodiy holatni ta ’m inlashda relalashtirilgan strategik ishlarni amalga oshirish uchun maydonga chiqadi. Ayrim tarmoqlarni yirikroq, bir hil komplekslarga (yoqilgʻi-energetika, togʻ-metallurgiya, harbiy-sanoat, aipapHO-sanoat, isteʼmolchi va boshqalar) birlashtirish tendentsiyasi mavjud. Chet elda sanoat klasterlari tushunchasi qo'llaniladi (maishiy tovarlar ishlab chiqarish, farmatsevtika mahsulotlarini o'z ichiga olgan sog'liqni saqlash klasteri, tibbiy asbob-uskunalar ishlab chiqarish va boshqalar). Rossiyada ham klasterlar shakllantirilmoqda. Shunday qilib, Ivanovo viloyatida to'qimachilik klasteri yaratildi.
Zamonaviy iqtisodiyotning o'zagi bilim talab qiladigan, yuqori texnologiyali sektordir. Ikkinchisi o'z ichiga oladi aerokosmik kompleks, radioelektronika majmuasi, ixtisoslashtirilgan harbiy yo'naltirilgan sanoat ", kimyo sanoatining fanni ko'p talab qiladigan sektori", atom sanoati, shu jumladan, atom elektr stansiyalarida elektr energiyasi ishlab chiqarish, shuningdek, yadroviy chiqindilarni utilizatsiya qilish.
Rossiyada yoqilg'i-energetika kompleksi katta ahamiyatga ega bo'lib, u sanoat ishlab chiqarishining qariyb 30 foizini, konsolidatsiyalangan byudjet daromadlarining 32 foizini va federal byudjetning 54 foizini, eksportning 54 foizini va valyuta tushumining 45 foizini tashkil qiladi. Tog'-metallurgiya majmuasi sanoat ishlab chiqarishining 16,3 foizini, qora metallurgiya daromadlarining 8 foizini, byudjetga to'lovlarning 6 foizini va 12 milliard rublni tashkil qiladi. byudjetdan tashqari fondlarga badallar.
Ijtimoiy yo'naltirilgan iqtisodiyot uchun iste'mol majmuasi - iste'mol tovarlari ishlab chiqarish va aholiga xizmatlar ko'rsatish bilan shug'ullanadigan tarmoqlar va iqtisodiy faoliyat turlarining majmui alohida ahamiyatga ega. Islohotdan keyingi yillarda iste’mol majmuasi sezilarli o‘zgarishlarni boshdan kechirdi – umumiy tanazzul va chet el tovarlarining kirib kelishi ta’sirida asosiy sanoat va tarmoqlarning rivojlanishi keskin sekinlashdi. Shu bilan birga, aholiga ko‘rsatilayotgan xizmatlar hajmi ham oshdi. Barcha xizmatlarning ulushi Rossiyada yaratilgan YaIMning yarmidan oshadi .