Isco 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması

Hazırlanma tarixi: 
Dekabr, 2012-ci il 
Təsdiq edən qurum: 
Təsdiq tarixi: 
Təklif olunan yenilənmə tarixi: 
Dekabr, 2017-ci il 
A.1. İŞƏ DAİR XÜSUSİ MƏLUMAT
A.1.1. ƏMƏK ŞƏRAİTİ 

İlin bütün günləri, dəyişkən iş qrafiki;

İş xarakter baxımından təkrarlanır;

Bələdçi formal paltar geyinir 

Əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik texnikası qaydaları Azərbaycan Respublikasının 
Konstitusiyası, Əmək Məcəlləsi, Texniki təhlükəsizlik haqqında Qanun və digər müvafiq 
qanunvericilik aktları ilə müəyyən olunur. 
A.1.2. İŞƏ QƏBUL TƏLƏBLƏRİ 

Əmək münasibətləri Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Əmək Məcəlləsi və digər 
normativ-hüquqi aktlarla tənzimlənir; 

İşə qəbul olunarkən sağlamlıq haqqında tibbi arayış, sonradan vaxtaşırı icbari tibbi 
müayinədən keçmək haqqında tibbi arayış (Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 
qərarı və Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin müvafiq əmrləri ilə nəzərdə 
tutulduğu hallarda) təqdim olunur; 

Əməyin mühafizəsi və təhlükəsizlik texnikası qaydaları ilə təlimatlandırmalar və fərdi 
mühafizə vasitələri ilə təminat məcburi xarakter daşıyır. 

---

“ISCO 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması” 
9 
A.1.3. TABEÇİLİK
Kimə tabedir: 
Qatar rəisi. 
Kim ona tabedir: 
Yoxdur. 
A.1.4. PEŞƏ STANDARTLARI ÜÇÜN MƏSULİYYƏT VƏ MÜSTƏQİLLİK SƏVİYYƏLƏRİ 
Səviyyələr 
Məsuliyyət, fəaliyyətlərin mürəkkəbliyi və müstəqillik 
Uyğun 
gələn 
səviyyə 
1 
Planlaşdırılmış qaydada birbaşa nəzarət altında işləmək 
İş təkrarlanan xarakterə malikdir və mürəkkəb olmayan bir neçə funksiyanı 
əhatə edir. 
2 
Nəzarət altında işləmək, kiçik səlahiyyətlərə malik olmaq 
Təcrübə tələb edən fəaliyyətlərin yerinə yetirilməsi və əlaqələndirilməsi üçün 
məsuliyyət daşımaq 
Öz fəaliyyətlərini planlaşdırmaq və nəticələri barədə hesabat vermək 
Digər şəxslərlə əməkdaşlıq etmək və komandada işləmək 

3 
Əvvəlcədən məlum olan vəzifə və fəaliyyətlər çərçivəsində müstəqil 
idarəetmə və komandanın idarə edilməsini həyata keçirmək (eyni zamanda 
həm idarəetmə, həm də istehsal subyekti kimi çıxış etmək) 
İşə yanaşmasını dəyişən şəraitə uyğunlaşdırmaq və dövri problemlərin həlli 
zamanı elementar nəzəriyyələrdən istifadə etmək 
Digər şəxslərin gündəlik işinə nəzarət etmək, əmək fəaliyyətinin 
qiymətləndirilməsi üçün məsuliyyət daşımaq və işin təkmilləşdirilməsi ilə 
bağlı təkliflər vermək 
İşçilərə rəhbərlik etmək 
Mürəkkəb fəaliyyətləri əlaqələndirmək və yerinə yetirmək. Ümumi 
təcrübədən istifadə etməklə xüsusi yeni fəaliyyətlər müəyyən etmək 
4 
Yeni və çox vaxt yaradıcı metodlar tələb edən məsələlərlə məşğul olmaq. 
Mürəkkəb məsələlərin həllində geniş təcrübədən istifadə etmək 
Gözlənilməz dəyişiklik olduğu halda əmək fəaliyyətinə rəhbərlik və nəzarəti 
həyata keçirmək 
Özü və başqaları üçün fəaliyyət meyarları hazırlamaq, onları nəzərdən 
keçirmək və təkmilləşdirmək
Gözlənilən və ya gözlənilməz iş rejimi şəraitində qərarların qəbul edilməsinə 
məsuliyyət daşımaq 
Fərdlərin və qrupların peşəkar inkişafının idarə olunmasına məsuliyyət 
daşımaq 
Fəaliyyətləri müşahidə etmək, qiymətləndirmək, müvafiq hesabatlar 
hazırlamaq və dəyişikliklər təklif etmək 

---

“ISCO 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması” 
10 
A.1.5. KARYERA YÜKSƏLİŞİ VƏ SƏRBƏST MƏŞĞULLUQ İMKANLARI 

Təcrübə və müvafiq təhsil əldə etdikdən sonra rəhbər vəzifəyə yüksəlmək mümkündür. 
A.2. ƏSAS VƏZİFƏLƏRİN (V) VƏ VƏZİFƏLƏR DAXİLİNDƏ 
FƏALİYYƏTLƏRİN (F) SİYAHISI 
V.1. Növbəyə çıxmaq üçün şəxsi hazırlığı tamamlamaq: 
F.1.1. Təsdiq olunmuş müəyyən prosedurlardan istifadə etməklə növbəni qəbul edən və ya 
təhvil verən zaman qeydiyyatı tamamlamaq; 
F.1.2. İstismara veriləcək qatar ilə əlaqədar məlumatları əldə etmək və zəruri halda yoxlamaq; 
F.1.3. Sənədləri və avadanlıqları qayda və normalarda göstərilən şəkildə tamamlamaq və 
daşımaq; 
F.1.4. Şəxsi təhlükəsizliyi naminə göstərişlər, təlimatlar və müəyyən edilmiş normalara riayət 
etmək; 
F.1.5. Marşrut və ya park ilə bağlı məlumatları saxlamaq və ya zəruri halda yoxlamaq üçün 
müvafiq tədbirlər görmək. 
V.2. Qatarın xidmətə yararlı olmasını müəyyən etmək: 
F.2.1. Müəyyən edilmiş nasazlıqları səlahiyyətləri çərçivəsində aradan qaldırmaq; 
F.2.2. Müəyyən edilmiş nasazlıqları aydın qeydə almaq və müvafiq şəxsə bu barədə təcili 
məlumat vermək; 
F.2.3. Sənədlərin tələblərə əsasən tam və düzgün olmasını təmin etmək. 
V.3. Qatarların təhlükəsiz hərəkətinə kömək etmək: 
F.3.1. Qatarın yola çıxmağa hazır olmasını dəqiqliklə müəyyən etmək; 
F.3.2. Müvafiq qaydalar, normalar və təlimatlara əsasən sayıqlıq nümayiş etdirmək; 
F.3.3. Qatarın düzgün dayanmasını təsdiq etmək və yüklərin təhlükəsiz yüklənməsi və 
boşaldılmasına şərait yaratmaq üçün dayaqların qoyulması barədə maşinistə məlumat 
vermək; 
F.3.4. Qatar düzgün dayanmadıqda və yüklərin təhlükəsiz yüklənməsi və boşaldılmasına 
şərait yaratmaq mümkün olmadıqda təsdiq edilmiş düzəldici tədbirləri həyata 
keçirmək; 
F.3.5. Qatarın idarə edilməsi və müvafiq ərazidə yerləşdirilməsi ilə əlaqədar zəruri halda 
maşinistə kömək göstərmək. 
V.4. İstismar zamanı aşkar olunan qüsurları səlahiyyətləri çərçivəsində aradan qaldırmaq: 
F.4.1. Qatarın sistem və avadanlıqlarındakı nöqsan və çatışmazlıqları dəqiqliklə müəyyən 
etmək; 
F.4.2. Nasazlıqların müəyyən olunması zamanı qəza təhlükəsini minimuma endirmək üçün 
zəruri halda qatarı təhlükəsiz yerdə saxlamaq; 
F.4.3. Təsdiq olunmuş üsullar və qaydalara əsasən qüsurları aradan qaldırmaq üçün müvafiq 
tədbirlər görmək; 
F.4.4. Nöqsan və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq mümkün olmadıqda müəyyən edilmiş 
personaldan təcili kömək istəmək; 
F.4.5. Nöqsan və çatışmazlıqları aydın qeydə almaq və bu barədə müvafiq şəxsə təcili məlumat 
vermək; 
F.4.6. İstismar şəraitindən asılı olaraq hər hansı bir dəyişikliyə uyğun olaraq qatara nəzarət 
etmək; 

---

“ISCO 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması” 
11 
F.4.7. Xarab olmuş hər hansı bir qatarın yeri barədə müvafiq personala dəqiq və təcili 
məlumat vermək. 
V.5. Qatar relsdən çıxdığı zaman müvafiq tədbirləri həyata keçirmək: 
F.5.1. Mövcud və mümkün təhlükələri dəqiqliklə qeydə almaq və bu barədə aidiyyatı şəxsə 
təcili məlumat vermək; 
F.5.2. Tələb olunduqda xəbərdaredici siqnal verən avadanlıqdan istifadə etmək; 
F.5.3. Qəza halları zamanı səlahiyyətləri çərçivəsində müvafiq tədbirlər görmək və əsas 
diqqəti insanların təhlükəsizliyinin qorunmasına yönəltmək; 
F.5.4. Zərərli maddələri ehtiva edən mövcud və ya mümkün hadisələr zamanı təsdiq edilmiş 
əlavə ehtiyat tədbirlərini həyata keçirmək; 
F.5.5. Növbə əsasında dəyişən vaqonun xidmətə yararlı olmasını yoxlamaq və sərnişinlərə 
elan edilən dəyişikliklərə uyğun olaraq məlumat vermək; 
F.5.6. Nasazlıqların müəyyən olunması zamanı qəza təhlükəsini minimuma endirmək üçün 
zəruri tədbirlər görmək; 
F.5.7. Vaqonun nasazlığını aradan qaldırmaq mümkün olmadıqda müvafiq personala dərhal 
bu barədə məlumat vermək və vaqonu təşkilati prosedurlara uyğun olaraq mühafizə 
etmək. 
V.6. Müştərilər üçün təhlükəsiz şəraitin təmin edilməsinə dəstək olmaq: 
F.6.1. Zəruri halda əyani iştirak və sayıqlığı təmin etmək; 
F.6.2. Təşkilati prosedurlara uyğun olaraq vaqondan təhlükəsiz çıxışı təmin etmək məqsədilə 
vaqonda təcili çıxış və təxliyə məntəqələrini saxlamaq; 
F.6.3. Müəyyən edilmiş problemləri səlahiyyətləri çərçivəsində həll etmək və bu barədə qatar 
rəisinə təcili və dəqiq məlumat vermək; 
F.6.4. Təşkilatı tələblərə uyğun olaraq avadanlıq və ictimai ərazilərin təyinatı üzrə istifadəyə 
hazır olmasını müəyyən etmək; 
F.6.5. Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan sərnişinləri müəyyən etmək və onların tələblərinə 
səlahiyyətləri çərçivəsində cavab vermək; 
F.6.6. Müştərilərə təhlükəsizliklərinin qayğısına qalmalarını təşviq etmək və bu barədə onları 
məlumatlandırmaq; 
F.6.7. Lokal qaydalar və normalara uyğun olaraq müştəriyə fəal kömək göstərmək; 
F.6.8. Təhlükəsizlik tələblərinə riayət olunmadıqda digər müştərilərin təhlükəsizliyinin 
artırılmasına cavab olaraq səlahiyyətləri çərçivəsində müvafiq tədbirlər görmək; 
F.6.9. Fövqəladə hallar zamanı sərnişinləri təcrid etmək, təhlükəsiz ərazidə tutmaq və kömək 
məqsədi ilə müvafiq işçiləri səfərbər etmək. 
V.7. Fövqəladə və qeyri-adi vəziyyətlərdə sərnişinlərə kömək etmək: 
F.7.1. Sərnişinlərə görülən işlər, işlərin səbəbi barədə təfsilatlı və qarşılıqlı əlaqəni təşviq 
edəcək tərzdə məlumat vermək; 
F.7.2. Qatar rəisi ilə təcili əlaqə saxlamaq və vəziyyət barədə dəqiq məlumat vermək; 
F.7.3. Gözlənilən problemləri müəyyən etmək və onlar ilə məşğul olmaq üçün zəruri halda 
fövqəladə tədbirlər planını təsdiq etmək; 
F.7.4. Hadisə zamanı mənfi təsirə məruz qalmış sərnişinlər və digər şəxslər ilə xoş və 
təsəlliverici tərzdə davranmaq; 
F.7.5. Təsdiq edilmiş qaydalara əsasən fövqəladə və qeyri adi vəziyyətlərə cavab olaraq 
müvafiq tədbirlər görmək; 
F.7.6. Təşkilatın və qanunun tələblərinə uyğun olaraq vəziyyət və görülmüş tədbirlər barədə 
məlumat vermək. 
V.8. Sağlam və təhlükəsiz iş qaydalarına riayət etmək: 
F.8.1. Avadanlıq və materialların istismarı, istifadəsi və saxlanması ilə əlaqədar müvafiq 
qaydalar, normalar və təlimatlara riayət etmək; 

---

“ISCO 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması” 
12 
F.8.2. Digərlərinin müvafiq qaydalar, normalar və təlimatlara riayət etmədiyini 
müəyyənləşdirmək və zəruri halda bu barədə məlumat vermək; 
F.8.3. Özünün və sərnişinlərin sağlamlığına təsir göstərən təhlükələri müəyyən etmək və 
mümkün halda onları aradan qaldırmaq; 
F.8.4. Qəza halları, zədələr və qarşısıalınmaz təhlükələr barədə müvafiq şəxsə dərhal məlumat 
vermək; 
F.8.5. Fövqəladə vəziyyətlərdə təsdiq olunmuş qaydalara riayət etmək; 
F.8.6. Fövqəladə qaydalar və təhlükəli vəziyyətlər barədə sərnişinləri xəbərdar etmək üçün 
önləyici tədbirlər görmək; 
F.8.7. Zəruri sənədlərin tam və düzgün olmasını təmin etmək. 
A.3. SƏRİŞTƏLƏR HAQQINDA 
Fərdin "Sərnişin qatarında bələdçi" peşə standartı üzrə vəzifə və fəaliyyətləri həyata keçirməsi üçün 
zəruri olan əsas səriştələr "Sərnişin qatarında bələdçi" peşəsi üzrə müvafiq təlim standartında 
göstərilmişdir (formal, qeyri-formal və informal təlimlər vasitəsilə əldə olunan bilik, bacarıq, yanaşma 
və davranış). 
A.4. QİYMƏTLƏNDİRMƏLƏR HAQQINDA 
Bu peşədə fərdin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi prosesi "Sərnişin qatarında bələdçi" peşəsi üzrə 
müvafiq peşə standartının qiymətləndirilməsində öz əksini tapır. Fərdin sistemli qiymətləndirilmələr 
vasitəsilə qiymətləndirilməsi işəgötürənə müxtəlif məqsədlər (yəni işəgötürmə, karyerada irəli çəkmə, 
heyətin qiymətləndirilməsi, təlim ehtiyaclarının qiymətləndirilməsi) baxımından faydalı ola bilər. 

---

“ISCO 88/08-ə uyğun təkmilləşdirilmiş peşə standartlarının və əlaqədar təlim standartlarının hazırlanması” 
13