Ishdan maq

5- LABORATORIYA ISHI


Mavzu: AND, OR, NOT mantiqiy standart so‘zlardan foydalanish


Ishdan maqsad: Talabalarda AND, OR, NOT mantiqiy stanndart so‘zlardan foydalanish va shu orqali relyatsion MB da ishlash ko‘nikmasini hosil qilish.
Masalaning qo‘yilishi: AND, OR, NOT, IN, BETWEEN, LIKE operatoridan foydalanib avvalgi mashg’ulotlarda yaratilgan jadvallar ustida amallar bajarish.
Uslubiy ko‘rsatmalar:SQL tilida shart ifodalarini tuzish uchun solishtirish va mantiqiy operatorlardan tashqari yana bir qator maxsus operatorlar qo‘llaniladi. Bu operatorlar dasturlash tillarida mavjud emas. Bu operatolar:

Operator	Ta’rifi
=	teng
>	katta
<	kichik
>=	katta yoki teng
<=	kichik yoki teng
<>	teng emas
IN	biror qiymatlar to‘plamiga tegishliligini tekshirish
BETWEEN	biror qiymatlar diapozoniga tegishliligini tekshirish
LIKE	namuna bilan mosligini tekshirish
IS NULL	qiymat mavjudmasligini tekshirish
NOT	Mantiqiy inkor operatori
AND	VA mantiqiy operatori
OR	YOKI mantiqiy operatori

5.1- jadval. WHERE buyrug‘i bilan ishlovchi operatorlar.


Misol: Imtihonlarda kamida bitta 2 yoki 3 baho olgan talabalarni identifikatorini tanlab chiqarish so‘rovi.
SELECT id_st, mark
FROM mark_st
WHERE mark IN (2,3)
BETWEEN amali maydon qiymatini berilgan intervalga kirganligini tekshirish uchun ishlatiladi. Yuqoridagi natijani BETWEEN operatoridan foydalanib olish mumkin:
SELECT id_st, mark
FROM mark_st
WHERE mark BETWEEN 2 AND 3
Birorta xam 2, 3 olmagan talaba haqidagi ma’lumotlar olish uchun NOT IN yoki NOT BETWEEN ishlatiladi.
Misol: Familiyalari A xarfi bilan boshlanuvchi talabalar ro‘yxatini tanlab olish.
Bunday xolatda LIKE operatoridan foydalanish qulay hisoblanadi. LIKE operatori faqat simvolli maydonlar uchun qo‘llaniladi va maydon qiymati operatorda ko‘rsatilgan namunaga mosligini tekshirish imkonini yaratadi. Namuna quyidagi maxsus simvollardan tashkil topadi:

• 
  _ (tagiga chizish belgisi) – bitta ixtiyoriy simvolni bildiradi;
  
• 
  % (foiz belgisi) – ixtiyoriy miqdordagi simvollar ketma – ketligini bildiradi.
  

SELECT id_st, surname
FROM student
WHERE surname LIKE 'A%'


Ishni bajarish tartibi

1. 
   Oyligi 6 000 000 dan ko‘p yoki id 2 dan katta ID sini, FISHini, Sohasi esa katta harflarda chiqaramiz;
   

O’qituvchilar jadvallarini ko‘ramiz;
So‘rov: SELECT *FROM O’qituvchilar;
Natija:

5.1- rasm. O’qituvchilar jadvalidagi ma’lumotlarni ko‘rish.


So‘rov: SELECT ID, FISH, UPPER(Sohasi) FROM Oqituvchilar
WHERE Oyligi>6000000;
Natija:
5.2- rasm. UPPER funksiyasini qo‘llanishi natijasi.

2. 
   So‘rov: SELECT FISH, length(Sohasi), oyligi FROM Oqituvchilar WHERE NOT ID=1003;
   

Natija:

3. – rasm. Length funksiyasi va NOT mantiqiy amalining qo‘llanishi.

3. 
   Oqituvchilarning ism, familiyasini LOWER yordamida kichik harflarda, Sohasi uzunligi va ID si 1001 va 1003 oralig’idagi xodimlarni chiqaramiz:
   

So‘rov: SELECT ID, Lower(FISH), Sohasi, length(Sohasi), oyligi
FROM Oqituvchilar WHERE ID BETWEEN 1001 and 1003;
Natija:

3. 
   – rasm. Lower, length funksiyalari va Between mantiqiy amalining qo‘llanishi.