Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

1-rasm. FAO (oziq-ovqat istiqbollari) ning oziq-ovqat narxi oʻzgarish indekslari.²
Qishloq xoʻjaligi mahsulotlari va oziq-ovqat mahsulotlarini global ishlab chiqarishni yanada kengaytirishga toʻsqinlik qiladigan salbiy tendentsiyalar rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda qishloq xoʻjaligiga yaroqli yerlarning cheklanganligi deb ataladi, bu urbanizatsiyaning yuqori darajasi va oʻrmonzorlarni saqlab qolish zarurati bilan bog‘liq. Foydalanilmagan yerlarni yanada jalb qilish bilan bog‘liq ekologik asoratlar, cheklangan suv resurslar, qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishini moliyalashtirishni qisqartirish, shuningdek, bitta versiyaga koʻra, oziq-ovqat tanqisligining koʻpayishining asosiy sabablari iqlim oʻzgarishi, ekin maydonlarining kamayishi va Hindiston va Xitoy kabi rivojlanayotgan mamlakatlarda oziq-ovqat iste'molining koʻpayishi edi. Mutaxassislar oziq–ovqat siyosatini tubdan oʻzgartirish insoniyatni ochlikdan qutqarishi mumkinligiga aminlar. Soʻnggi 15 yil ichida sodir boʻlgan oziq-ovqat narxlarining barqaror pasayish tendentsiyasi yaqin kelajakda buning aksi bilan almashtiriladi, deydi amerikalik mutaxassislar. Narxlarning pasayishiga gen texnologiyalarining rivojlanishi olib keldi, bu esa yirik qishloq xoʻjaligi ishlab chiqaruvchilariga nisbatan kichik investitsiyalar bilan yuqori hosil olishga imkon berdi. Oxirgi marta shunga oʻxshash vaziyat oʻtgan asrning 70-yillari boshlarida paydo boʻlgan, ammo hozir vaziyat tubdan oʻzgardi.
Yaqin kelajakda global isish tufayli Afrika bug‘doy etishtirish uchun yaroqli ekin maydonlarini yoʻqotishi mumkin. Bundan tashqari, xuddi shu sababga koʻra, boshqa ekinlarning hosildorligi pasayadi, bu esa qit'aning rivojlangan mamlakatlarning oziq-ovqat yordamiga bog‘liqligini oshiradi. Aytgancha, ular bundan ham osonroq boʻlishi kerak, mutaxassislarining prognozlariga koʻra, 2025 yilga kelib global oziq-ovqat ishlab chiqarish 16-20 foizga kamayishi mumkin, bu esa afrikaliklarni bepul oziq-ovqat bilan ta'minlashning jismoniy imkoniyatlarini shubha ostiga qoʻyadi.
OECD ekspertlarining ta'kidlashicha, dunyoda oziq-ovqat mahsulotlarini yetarli darajada ishlab chiqarish sharoitida oziq-ovqat bilan ta'minlash muammolari, ayniqsa, oziq-ovqat mahsulotlarini import qilishni moliyalashtirish uchun mablag‘lari boʻlmagan eng qashshoq davlatlar oldida keskin boʻladi.