Ishlab chiqarishda mehnatni muhofaza qilishni tashkil etish

16-modda, M ehnatni muhofaza qilishni moliyalashtirish
Mehnatni muhofaza qilishni moliyalashtirish quyidagilar
hisobidan amalga oshiriladi:
О ‘zbekiston Respublikasining Davlat budjetidan ajratiladigan
budjet mablag lari;
ish beruvchining о ‘z mablag'lari;
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tuzilgan mehnatni
muhofaza qilish jam g'arm alarining mablag'lari;
yuridik va jism oniy shaxslarning homiylik xayriyalari;
qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar.
Mehnatni muhofaza qilish uchun budjet mablag'lari tegishh
(respublika va mahalliy) budjetlarda alohida qayd bilan ajratiladi,
bu mablag'lardan boshqam v organlarining, nazorat qiluvchi va
tekshiruvchi 
organlam ing 
ta'minoti, 
ilmiy-tadqiqot 
ishlarim
moliyalashtirish, 
mehnatni 
muhofaza 
qilishga 
oid 
davlat
dasturlarini va boshqa dasturlam i bajarish uchun foydalaniladi.
H ar bir ish beruvchi mehnatni muhofaza qilish uchun zarur
b o ‘Igan m ablag'lam i qonun hujjatlarida, jam oa shartnomasida,
-shuningdek jam oa kelishuvlarida yoki boshqa ichki normativ
hujjatlarda belgilanadigan miqdorda ajratadi. Xodimlar ana shu
maqsadlar uchun biror-bir chiqim qilmaydilar.
Tashkilotlar mehnatni muhofaza qilish bo 'yicha jam g'arm ani
о 'zining tijorat faoliyati va boshqa faoliyatidan olinadigan foyda
(daromadlar), 
shuningdek qonun hujjatlarida 
taqiqlanmagan
boshqa manbalar hisobidan tashkil etishga haqlidir.
Mehnatni muhofaza qilishga mo'ljallangan mablag'lardan
boshqa maqsadlar uchun foydalanilishi mumkin emas.
M ehnatni muhofaza qilish uchun ish beruvchi tomonidan
m ablag‘lar ajratish, shuningdek mehnatni muhofaza qilish bo 'yicha
jam g'arm alam i tashkil etish va ularning mablag'laridan fo yd a ­
lanish tartibi О ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomo­
nidan 0 ‘zbekiston Kasaba uyushmalari federatsiyasi ishtirokida
belgilanadi.
Mehnatni muhofaza qilish uchun korxona tomonidan mablag ‘ 
ajratish, shuningdek mehnatni muhofaza qilish bo'yicha jam g'ar-
48

---

malarni tashkil etish va ularning mablag‘laridan foydalamsh tartibi 
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2008-yil 
12 noyabrdagi 245-sonli “Korxonalar, tashkilotlar va muassasalarda 
mehnatni muhofaza qilish jam g ‘armasim tashkil etish va uning 
mablag‘landan foydalanish tartibi to ‘g ‘nsida”gi qarori asosida tas- 
diqlangan Nizom talablaridan kelib chiqqan holda tashkillashtiriladi.
Nizomda belgilangan talab va qoidalardan keib chiqqan holda, 
jam g‘arma mablag'lari qat’iy ravishda:
tashkilotda mehnat shart-sharoitlarmi yaxshilash va muhofaza 
qilish dasturlarini ishlab chiqishga;
ish o‘rinlarini mehnatni muhofaza qilish va texnika xavfsizligi 
qoidalari va normalari talablariga muvofiq jihozlashga;
mehnatni muhofaza qilish sohasidagi ilmiy-tadqiqot ishlarini 
olib borishga;
mehnat shart-sharoitlarini yaxshilashga hamda xavfsiz va 
samarali mehnat qilish sharoitlanni yaratishga, xodimlami mehnatni 
muhofaza qilish bo‘yicha o ‘qitish (malakasini oshinsh)ga; 
ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalaming oldini olishga; 
kasb kasalliklarining oldini olishga;
mehnatni muhofaza qilish xizmatlarini normativ-huquqiy 
hujjatlar va mehnatni muhofaza qilishni targ‘ib qilish vositalari 
bilan ta’minlashga;
mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha konferensiyalar, seminar- 
lar, yig‘ilishlar va ko‘rgazmalar o‘tkazishga,
mehnatni 
muhofaza qilish masalalan b o ‘yicha xalqaro 
hamkorlikni tashkil etishga;
mehnat shart-sharoitlarini yaxshilash va mehnatni muhofaza 
qilish bo‘yicha faoliyatni rag‘batlantirishga;
tashkilotmng ichki normativ hujjatlari bilan belgilanadigan 
mehnatni muhofaza qilishning boshqa yo‘nalishlari b o ‘yicha chora- 
tadbirlami amalga oshirishga yo‘naltinlgan tadbirlarni moliyalash- 
tirish uchun foydalamladi.
Mehnatni muhofaza qilish chora-tadbirlan va ushbu chora- 
tadbirlarni moliyalashtirish uchun zarur mablag‘lar miqdori jamoa 
shartnomasida ko‘rsatilishi lozim. Agar bunday shartnoma tuzilma- 
gan bo‘lsa - ish beruvchi kasaba uyushmasi qo‘mitasi, yoki xodimlar-
49

---

ning boshqa vakillik organi bilan tuziladigan shartnomaga keltinlishi 
shart.
Tashkilotning mehnatni muhofaza qilish chora-tadbirlarining 
istiqboldagi va-yillik rejalarini ishlab chiqishda, binnchi navbatda, 
chang bosganlik, zaharli gazlar bilan ifloslanganhk, vibratsiya, 
shovqinni, boshqa xavfli va zararli ishlab chiqarish omillanni, 
yong‘in-portlash xavfini, og‘ir qo‘l mehnatini kamaytirish (bartaraf 
etish)ni talab qiladigan ishlab chiqansh jarayonini joriy qilish uchun 
korxona hududidagi bo‘lim yoki ish joy lari aniqlanilib, zararli va 
og‘ir ishlarda band b o ig a n ishchilar, ayniqsa xotin-qizlar sonini 
kamaytirish, mehnatning xavfsizroq shart-sharoitlarini yaratishga 
doir chora-tadbirlar mo'ljallanadi.
Mehnatni muhofaza qilish chora-tadbirlariga: 
ventilyatsiya qunlmalari, samtariya-maishiy qurilmalarni joriy 
ta’mirlash;
qunlayotgan binolar, inshootlar, montaj maydonlan, xandaqlar, 
narvonlar va hokazolar yaqinida ish joyini o‘rash;
maxsus kiyim-bosh va poyafzal sotib olish, ularni saqlash, 
ta’mirlash, yuvish, changdan tozalash, quntish, dezinfeksiyalash,
shaxsiy himoya vositalari va yukni ushlaydigan moslamalar 
sotib olish va ularni sinab ko‘nsh;
ishchilami davolash-profilaktika ovqatlari, sut, sovun bilan 
ta’minlash, sanitariya-maishiy va xizmat xonalari sotib olish va ular 
tomonidan xizmatlar ko‘rsatilishi;
binolar, inshootlar va asbob-uskunalami saqlash element- 
laridan biri sifatida devorlar, shiftlar, konstruksiyalar, asbob- 
uskunalami rangli bo‘yash;
tashkilot 
hududim 
obodonlashtirish, 
shoxobcha 
yo‘llar, 
piyodalar yo‘laklarini asfal’tlash, hududni ko‘kalamzorlashtirish 
kabi tadbirlarni o‘z ichiga olishi lozim
Mehnatni muhofaza qilish chora-tadbirlarini inoliyalashtirish 
uchun ajratilgan mablag‘lardan boshqa maqsadlarda, shu jumladan 
soliqlar va majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlikni, boshqa kreditor 
qarzdorlikni qaytarish uchun foydalamlishi mumkin emas.
Tashkilot rahbariyati Jamg‘arma mablag‘laridan boshqa 
maqsadlarda foydalanilganligi uchun qonunda belgilangan tartibda 
javob beradi.
50

---