Ishlab chiqarishda mehnatni muhofaza qilishni tashkil etish

3.2 Mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil qilish
Mehnatni muhofaza qilish xizmati 
- «Mehnatni muhofaza 
qilish to‘g ‘risida»gi 0 ‘zbekiston Respublikasi Qonuninmg 12- 
moddasiga asosan, mehnat faoliyati bilan shug‘ullanadlgan xo‘jalik 
faoliyati sohasi va ldoraviy mansubligidan qat’iy nazar, barcha 
mulkchilik shaklidagi korxonalarda mehnatni muhofaza qilish 
to‘g ‘risidagi qonun hujjatlari va boshqa me’yoriy hujjatlarga rioya 
etilishi yuzasidan nazoratini amalga oshirish maqsadida Mehnat 
muhofazasi bo‘yicha vakil to‘g ‘risida Nizom (Mehnat muhofazasi 
bo‘yicha vakil to ‘g ‘risida Nizom. 0 ‘zbekiston Respublikasi Adliya 
vazirligi tomonidan 1995-yil 18-dekabrda 196-son bilan davlat 
ro‘yxatidan o ‘tkazilgan) asosida vakolatli shaxs saylanadi.
12-modda. TashkUotning mehnatni muhofaza qilish xizmatlari
Ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshiruvchi, xodimlarining
soni ellik kishi va undan ortiq bo 'Igan har bir tashkilotda mehnatni
muhofaza qilish talablariga rioya etilishini t a 'minlash, ulam ing
bajarilishi ustidan nazoratni amalga oshirish maqsadida mehnatni
muhofaza qilish xizmati tashkil etiladi yoki mehnatni muhofaza
qilish bo ‘yicha tegishli tayyorgarlikka ega bo Igan mutaxassis
lavozimi jo riy etiladi. Ellikta va undan ortiq transport vositasi
mavjud b o ‘Igan tashkilotda y o j harakati xavfsizligi xizmati ham
tashkil etiladi yoki yo
7 
harakati xavfsizligi bo 'yicha mutaxassis
lavozimi jo riy etiladi.
Xodimlarining soni ellik nafardan kam bo'lgan tashkilotda
mehnatni muhofaza qilish xizmatini tashkil etish yoki mehnatni
muhofaza qilish bo'yicha mutaxassis lavozimini jo riy etish to 'g 'ri­
sidagi qaror ish beruvchi tomonidan mazkur tashkilot faoliyatining
о 'ziga xos xususiyati hisobga olingan holda qabul qilinadi.
M ehnatni muhofaza qilish xizmati va y o 'l harakati xavfsizligi
xizmati tashkilotning mustaqil tarkibiy bo linmalari bo 'lib, ular
bevosita tashkilot rahbariga bo 'ysunadi.
M ehnatni muhofaza qilish xizmati mutaxassislari mehnatni
muhofaza qilish qoidalari va normalariga barcha xodimlar
55

---

tomonidan rioya etiUshim nazorat qilish, tarkibiy bo'linm alam ing
rahbarlariga 
aniqlangan 
qoidabuzarliklarm 
bartaraf 
etish
to'g'risida ijro etilishi majburiy bo Igan ko'rsatmalar berish,
shuningdek mehnatni muhofaza qilish masalalari bo'yicha texnik
jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar va normativ-
huquqiy hujjatlar talablarini buzayotgan shaxslarni javobgarlikka
tortish to'g'risida tashkilot rahbariga taqdimnomalar kiritish
huquqiga ega.
M ehnatni muhofaza qilish xizmatining vazifalan mehnatni
muhofaza qilish sohasidagi xizmatlar bozorining professional
ishtirokchilari tomonidan shartnoma asosida amalga oshirilishi
mumkin.
Korxona kasaba uyushma qo‘mitasi ishtirokida bir oy muddat 
ichida vakolatli shaxslarni ish beruvchi tomonidan tasdiqlangan va 
kasaba uyushma qo‘mitasi bilan kelishgan holda ish beruvchinmg 
hisobidan mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha o ‘qitishni tashkil 
etadi.
Mehnatni muhofaza qilish b o ‘yicha xizmat xodimlriga 
samarah ishlashi uchun zarur shart-sharoitlarru yaratish, ularga 
mehnat muhofazasi bo‘yicha qoidalar, yo‘riqnomalar, boshqa 
normativ-huquqiy 
hujjatlar 
va 
ko‘rsatmalar 
berish, 
mehnat 
sharoitlarini yaxshilash va ishda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha 
o‘z takliflarmi bajarishga ko‘maklashish korxona rahbaryati 
zimmasiga yuklanadi.
Mehnat muhofazasi xizmatining asosiy vazifalan, funksiyalari 
va huquqlan О ‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan
1996-yil 14 avgustda 273-son bilan davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan 
“Mehnat muhofazasi bo'yicha ishlami tashkil etish to ‘g ‘nsida 
Namunaviy mzom“da quyidagicha belgilab qo‘yilgan:
- ishchi xodimlar tomonidan mehnatni muhofaza qilish 
qoidalariga rioya etilishmi nazorat qilish huquqiga ega;
- aniqlangan qoidabuzarliklarm bartaraf etish uchun tuzilmaviy 
bo‘linmalar rahbarlariga majburiy ko'rsatmalar benshi mumkin;
- mehnat muhofazasi to‘g‘nsidagi qonun hujjatlarini buzgan 
shaxslarni javobgarlikka tortish bo'yicha korxonalar rahbarlariga 
vakillik qilish huquqiga ega;
56

---

- korxonalar va tashkilotlarda mehnat qonunchiligiga, mehnat 
muhofazasiga rioya etilishi ustidan nazoratni va nazorat qilishni, 
sog‘lom va xavfsiz mehnat sharoitlarini yaratish ishlanning 
shakllari va usullarini takomillashtirishni ta’minlaydi.
- ishlab chiqarishdagi jarohatlarni va kasbiy kasalliklar va 
ulaming sabablarmi tahlil qiladi, boshqa bo‘lmmalar bilan 
hamkorlikda ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar va kasbiy 
kasalliklar profilaktikasi bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqadi, 
shuningdek ushbu chora-tadbirlaming amalga oshirilishmi tashkil 
etadi;
- tegishli muassasalar tomonidan ishlab chiqilgan mehnat 
muhofazasi bo'yicha xavfsizlik standartlari, qoidalarim ko‘rib 
chiqish, ular haqida fikr bildinsh va mos keladiganim qabul qilish 
va amalga joriy etilishi bo‘yicha ishlami tashkil qilish mas’uliyatiga 
ega;
- yangi loyihalami amalga oshirish va mavjud ishlab chiqarish 
obyektlarmi rekonstruksiya qilishda ko‘zda tutilgan xavfsizlik 
bo‘yicha 
masalalar 
yechimlarini 
ko‘rib 
chiqishda, 
loyiha 
ekspertizasi xizmati bilan birgalikda ishtirok etish;
- ish joylarini attestatsiya qilish;
- mehnat xavfsizligi b o ‘yicha ko‘rik-tanlovlarni tashkil qilish 
va o ‘tkazish;
- o ‘ta va yuqori darajada xavfli ishlardagi ishchilami qayta 
attestatsiyadan o'tkazish;
- rahbar mutaxassislar va muhandis-texmk xodimlarni mehnat 
muhofazasi bo'yicha o‘qitish va sinovdan o ‘tkazilishini amalga 
oshiradi;
- mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha m a’lumotnoma va o'quv 
materiallarini, takliflarini, xulosalarmi va qarorlar loyihalarim 
tayyorlash. Korxonalami mehnatni muhofaza qilish masalalari 
bo‘yicha tartibga soluvchi va boshqa m e’yoriy 
hujjatlari bilan 
ta’minlash va bajarilishini nazorat qilish;
- xizmat vakolatiga kiradigan masalalar bo‘yicha xodimlaming 
anzalarini va shikoyatlarmi belgilangan tartibda k o 'nb chiqish, 
ularga tegishli choralami ko‘nsh;
57

---

- 
kundalik faoliyatini tasdiqlangan ish va tadbirlar rejalari 
hamda mehnatni muhofaza qilish bo'yicha statistika hisobotlarini 
tayyorlash talablariga muvofiq amalga oshiradi.
Mehnatni muhofaza qilish xizmati bevosita korxonaning 
boshlig'i va bosh muhandisga bo'ysunadi va o ‘z faoliyatini mahalliy 
kasaba 
uyushmasi 
qo'mitasi, 
mehnat 
muhofazasi 
bo'yicha 
komissiya, shuningdek, mehnat va aholini ljtimoiy muhofaza qilish 
vazirligi sanoat-texnik nazoratchilari bilan hamkorlikda amalga 
oshiradi.