Iskandarova n samDChti sobirjonova X samDChti annotatsiya

---

MAKTABGACHA TA'LIM JARAYONIDA XORIJIY TILLARNI O'QITISH 
METODIKASI 
 
Iskandarova N 
SamDChTI 
Sobirjonova X 
SamDChTI 
Annotatsiya
: 
Ushbu maqola yurtimizdagi maktabgacha ta'lim jarayonida 
xorijiy tillarni o'qitishning zamonaviy metodikalariga berilgan katta imkoniyatlar 
hamda ularni o'rganish uchun zarur bo'lgan zamonaviy o'qitish usullarini o'z ichiga 
oladi.
Kalit so'zlar:
Maktabgacha ta'limda xorijiy til, belgi va rasm orqali 
o'qitish,multfilm orqali o'qitish.
KIRISH
. Bugungi kunda xorijiy tillarni bilish konikmasi proffessional talimning 
ajralmas qismlaridan biri bolib bormoqda. Bu maktabgacha ta'lim jarayonini ham 
chetda qoldirgani yo'q. Yoshlar ta'limi davomida xorijiy tillarni o'rgatishning 
ahamiyati sezilarli darajada oshdi. Buni dinshunos olim, tarix fanlari nomzodi, katta 
o'qituvchi Natalya Kireeva "Yoki biz hayotga, yoki imtihonlarga tayyorgarlik 
ko'ramiz. Birinchisini tanlaymiz." deb takidlab o'tdi. Yaqinda u mahalliy ta'lim tizimi 
va printsiplari haqida gapirdi va nima uchun Finlyandiya ta'limi dunyodagi eng 
yaxshi bilimlardan biri deb qaralishi to'g'risida o'z fikrlari bilan o'rtoqlashdi. Hozirgi 
kunda maktabgacha ta'limga etibor berish, davlantning ijtimoiy, iqtisodiy va 
ma'naviy jihatdan rivojlantirish demakdir 
Hozirgi kunda til o`rganishga bo`lgan talab yanada oshmoqda. Zamon 
talabidan kelib chiqib til o`rganishda o`quvchining yoshi ahamiyatga ega 
emas.“Dunyoga kelgan yangi chaqaloq bolaning ruhini «top-toza paxtaga» 
o’xshatadi. Uning fikricha, bolaning «top-toza paxta» tarzidagi ruhiga nimalarni 
yozish mutlaqo katta odamlar ixtiyorlaridadir. Shuning uchun bolaning qanday 
odam bo’lib yetishishi, ya’ni unda qanday shaxsiy fazilatlarning tarkib topishi bola 
hayotdan oladigan tajribaga, o’zgalar bilan muloqot jarayonida oladigan hayotiy 
tushuncha va tasavvurlariga bog’liqdir’’, deb ta’kidlaydi Angaliyalik olim Djon 
Lokk.Chet tilini o`qitish, O`rta maxsus va Oliy ta`lim dargohlarida, balki 
maktabgacha ta`lim muassasalarida ham ta`limning majburiy qismiga 
aylandi. Hammamiz farzandimizni bilimli va zamonaviy inson qilib tarbiyalashni 
xohlaymiz. Yanikim o`zimiz amalga oshirolmagan ishlarni bolalarimizda ko`rishni 
istaymiz. Bolalarning xotirasi katta yoshdagi insonlarnikidan ancha yaxshi va 
mustahkamroq. Bolani yoshlik chog`idan boshlab chet tiliga bo`lgan qiziqishini 
oshirish, xato bo`lsada shu tilda gapirishga harakat qildirish kerak.
Belgilar va rasmlar bilan ishlash usuli. 

---

Kundalik so'z boyligini targ'ib qilishning usullaridan biri - Touchtime 
Internationalning direktori doktor Eleyn Fogel Shneyderning so'zlariga ko'ra: 
"Bolalarga umumiy brendlar va belgilarga og'zaki yorliq qo'yishdir." U rasmdan 
so'zga tarjima qilish tilni rivojlantirishga yordam berishini tushuntiradi. Yani bu 
bolalarni yangi tillarni tez va oson o'zlashtirishida juda katta yordam beradi. 
Maktabgacha ta'lim - yoshlarimiz ta'limi va tarbiyasining ilk bosqichi 
hisoblanadi. To'g'ri maktabgacha tarbiya dasturi bizning bolalarimizga noyob aqlga 
mos keladigan tarzda o'sishi va o'rganishiga yordam berishi kerak. Ammo bolalar 
kattalarnikidan farqli ravishda kelajakni, ertani oylab organishmaydi. Ingliz tilidagi 
dars «shu yerda va aynan hozir» manosida otkazilishi, bolishi kerak. Bolalar chet 
tilni hikoyalarni tushunish yoki oyinlarda galaba qozonish orqali osonroq 
organadilar. Agarda xohlasalar, ozlari ishtirokidagi oyinlar orqali organgan 
malumotlarini mustahkamlab oladilar. Bir tomondan, til bilan ifodalangan kontent 
bolalar hayoti, kundaligi bilan bogliq bolishi kerak, boshqa tomondan, bolalarni 
muloqotga chorlaydigan faoliyat yoki vazifalar qiziqarli va muhim bolishi kerak. 
O'quvchilar dars davomida ozlarini darsning bir qismi sifatida tushunishadi va dars 
jarayonida xuddi asar qahramonidek ozlarini tutishadi, harakat qilishadi. 
Boshlangich sinflarda, odatda, chet tillarni organish hayotiy situatsiya va oyinlarga 
asoslangan harakat usullaridan foydalangan tarzda organilganda juda samarali 
hamda muvaffaqiyatli boladi. Agar oyinli-syujetli situatsiyalar orqali chet tili 
orgatilsa, barcha bolalar bajonu-dil ishtirok etishadi, sababi ular shu tarzda osha 
situatsiyaning bir bolagi ekanligini his etishadi. O'quvchilar chet tili bilan, birinchi 
navbatda, oz sinf xonalarida birga "yashaydilar". Shuning uchun sinfda muloqot 
imkoni bolsa, osha chet tilida bolishi kerak . Bolalar nafaqat yoriqnomalarni 
tushunish bilan cheklanib qolmasdan, balki chet tili orqali oz ehtiyojlarini 
ifodalashlari ham mumkin. Shu nuqtai nazardan, ingliz tilida gaplashadigan 
shaxs(ona ili ingliz tili bolgan)lar bilan muloqot qilishi, sinfga taklif etish ham foydali 
hisoblanadi. Konstruktiv yondashuvga kora, bolalar imkon qadar koproq tilda ozlari 
sozlar mazmunini, qoidalarni bilib olishlari kerak. Bu shuningdek, ularning asosiy 
fikrlash qobiliyatini rivojlanishiga yordam beradi. Barcha o'quvchilar singari, bolalar 
ham turli xil talim uslublariga ega. Bolalar uchun moljallangan talim barcha talim 
uslublarini hisobga oladi. Taktik va kinestetik organish turlari o'quvchidan alohida 
etibor talab qiladi. Boshlangich maktablarda o'quvchilarning iqtidorlari, malakalari, 
bilimlari va qiziqishlari kengroq boladi. Chet tilini organish, shuningdek, 
organuvchining yaxshi tushuna olish qobiliyatiga bogliqdir. Chet tilini orgatish 
mobaynida har bir bolani harakati uchun ragbatlantirib borish talab etiladi. Ularda 
akustik, kinestetik, ritmik va vizual farqlashni rivojlantirish kerak. Bolalar tez 
organishadi, lekin tezda unutishadi. Shuning uchun, nutqni bir necha bor takrorlab, 
shu mavzuga doir oyin yoki tarqatmalar orqali bolalarning esida qolishiga 
yordamlashish mumkin. Kurslar spiral bolib, muntazam takrorlashlar ajralmas 
qismdir. Xorijiy tillarni muvaffaqiyatli orgatish keng qamrovli usullarni talab qiladi 

---

Bolalar 3 yoshdan boshlab til o`rganishsa, ular uchun bu ancha qulay vaqtdir: 
bu yoshdagi bolalar xotira va nutq jihatidan ajralib turadi. Bolaning yoshi qancha 
kichik bo`lsa, uning so`z boyligi kam hamda talaffuzga bo`lgan ehtiyoj katta bo`ladi. 
Bolalarga til o`rgatishning har-xil metodikalari mavjud. Misol qilib aytganda, 
agarda oddiy kundalik sharoitimizda ko`chada, o`qishda yoki uyda chet tilida 
muloqot qilsak, bola uchun yaxshi najita beradi deb o`ylaymiz ammo bu ko`proq 
katta yoshdagi bolalar uchun ancha samarali. Chunki ko`p holatlarda bola bunday 
vaziyatda bu tilni o`rganishga bo`lgan qiziqishi so`nishi mumkin.Bilamizki kichik 
yoshdagi bolalar ko`proq o`yin mashg`ulotlariga qiziqishadi shuning uchun chet 
tilini o`qitishning eng yaxshi usullaridan biri bu o`yin. O`rgatilayotgan mavzu o`yin 
tarzida tushuntirilsa yoki takrorlantirilsa bu bola xotirasida qolishiga ancha yordam 
beradi. 
XULOSA. Shuni xulosa qilib aytib o'tish kerakki, farzandlarimiz yetuk kadr 
bolib yetishlarida avvalambor, maktabgacha talimning orni ahamiyatlidir. Biz ularni 
zamonaviy texnalogiyalar va zamonaviy talim tizimi bilan taminlashimiz talab 
etiladi. Maktabgacha talim jamiyatdagi har bir inson ildizlarining rivojlanishi, yani 
ularning kelajakda ona yurtiga munosib farzand, kuchli shaxs bolib voyaga 
yetishlarida ham katta ahamiyatga ega. Biz farzandlarimiz talimiga koproq etibor 
berishimiz, zamonaviy shart-sharoitlar yaratishimiz, yangi-yangi usullar orqali 
ularning organishlariga komaklashishimiz zarur. Chet tillarini organish bolalarga 
kelajakda yangi imkoniyatlar eshigini ochishi, ular malakali kadr bolib yetishishi, 
butun jamiyat uchun nafi tegadigan shaxs bolib kamol topishlari uchun ham 
ahamiyatlidir. Shuning uchun ham bolalarimizga yoshligidan talim berib borishimiz, 
oqishga qiziqtirishimiz, jamiyatimizdagi har bir bolani nazardan chetda 
qoldirmasligimiz, organishga qiynalgan bolalar bilan ham alohida shugullanishimiz, 
turli xil qiziqarli oyinlar bilan etiborlarini tortishimiz, chet tillarini orgatish davomida 
muntazam ragbatlantirib borishimiz ularni kelgusidagi talimlari uchun dastlabki 
qadam boladi, desak adashmagan bolamiz.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 
1. 
Kanton Aargou. Fremdsprachen Lernen und Lehren. Englisch an der 
Primarschule. Leipzig-2017. S. 238
—239. 
2. 
Eine neue Aufgaben - und Leistungsbewertungskultur, U. Gibitz in:Neue 
Wege im Fremdsprachenunterricht am Beispiel des Rahmenplans für den 
Englischunterricht in der Orientierungsstufe, L. I. S. A. Schwerin 2001.