Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Sohaviy terminlar va ularning qo‘llanishi.
Atamalar – ilm-fan, texnika, san’atga xos so‘zlardir. Atamalar ilmiy nutqda qo‘llaniladi. Masalan, teorema, sinus, tenglama, kasr, integral.
Atamalar va kasb-hunarga xos leksika
So‘zlar atamalarga hamda kasb-hunarga xos so‘zlarga bo‘linadi. Atamalar ma’lum bir fanga oid bo‘lib, shu sohaga tegishli so‘larni tashkil etadi. Ma’lum bir kasb-hunarga oid so‘zlar ham majudki, ular asosan shu kasbning so‘zlari hisoblanadi.
Masalan, tikuvchilikka oid so‘zlar – igna, qaychi, ip, andoza, chok, angishvona, astar.
Ixtisoslikka oid so‘zlarni nutqda to‘g‘ri tanlash va qo‘llash ham nutq madaniyatining, ham kasbiy bilimdonlikning muhim sharti hisoblanadi.
So‘z tanlashda quyidagilarga e’tibor beriladi:

• 
  so‘zning lug‘aviy manosini bilgan holda tanlash;
  
• 
  tanlangan so‘zni aniq talaffuz eta olishni nazarda tutish;
  
• 
  so‘zning suhbatdoshlarga tushunarli bo‘lishini hisobga olish;
  
• 
  so‘zning ma’no xususiyatlariga asoslanib, uni nutq maqsadiga muvofiq tarzda tanlash;
  
• 
  so‘zni matn mazmuniga mos tarzda tanlash;
  
• 
  baynalmilal atamani adabiy tilning leksik me’yoriga muvofiq holda tanlash;
  
• 
  so‘z, atamani matnning uslubiy xususiyatiga mos ravishda tanlash.
  

Ixtisoslikka oid matn tuzishda quyidagilarga e’tiborni qaratish lozim:

• 
  matnning qaysi nutq uslubida yozilishi kerakligini oldindan bilish;
  
• 
  ixtisoslikka oid so‘z va shartli belgilarni to‘g‘ri tanlay olish va o‘rinli joylashtirish;
  
• 
  so‘z va atamalarni imlo me’yorlariga rioya qilgan holda yozish;
  
• 
  kasbdoshlarga unchalik tanish bo‘lmagan yoki faol qo‘llanmaydigan atama, shartli belgi yoki qisqartmalarga qavs ichida izoh berish;
  
• 
  ixtisoslikka oid atamalarni boshqa tillarda o‘zlashtirish va so‘z yasashda milliy tilning tabiatini nazarda tutish;
  
• 
  kasb-hunar so‘zlari va atamalarining o‘rinsiz takroalanishiga yo‘l qo‘ymaslik, ularning ta’sirchanligini oshirish maqsadida leksik, morfologik va sintaktik sinonimiya imkoniyatlaridan o‘rinli foydalanish va boshqalar.