Ismanov I. N., Davlyatova g. M., Buzrukxonov s. M

Jihozlarga bo’lgan umumiy talab hajmini aniqlash. 
6-jadval. 
Jihoz turi va nomi 
Zaruriy 
xom-
ashyo 
hajmi 
kg 
Texnoligik 
koeff. 
Jihozning 
yillik ish 
vaqti 
fondi, 
soat 
Unumdorli
k 
(kg/soat) 
Jihoz 
birligi. 
3q*2q/4q/
5q 
1 
1.
2.
3.
4.
5.
1.
Maydalovchi uskuna 
2.
Qurituvchi baraban 
3.
O’lchash jihozi 
4.
Aralashtiruvchi jihoz 
SMK 125 
5.
Quritish jihozi NS-
12 
6.
Glazurni purkovchi 
jihoz 
7.
Shtamplovchi jihoz 
8.
Pech 
339500 
339500 
339500 
339500 
339500 
339500 
339500 
339500 
1 
0.8 
0.5 
0.3 
0.1 
0.3 
0.85 
0.9 
3664 
3664 
3664 
3664 
3664 
3664 
3664 
3664 
50 
40 
23.5 
17.5 
15 
32 
10 
22.5 
1.8 
1.8 
1.91 
1.54 
0.60 
0.84 
7.65 
3.60 
 
Jihozlarning ish vaqti fondi quyidagicha aniqlnadi: 
Fn=(365-63)*0.95*2*6.35=3664 
Bu yerda: 
365- kalendar kunlar soni 
63 6- kunlik ish kuni xaftasi tartibidagi dam olish va bayramlar soni 
0.95- jihozning ta’mirlash jarayonida turib qolishini e’tiborga olgan holda undan 
samarali foydalanish koeff. 

---

337 
2- smenalar soni 
6.35- ish kuni davomiyligi 
Bu jadval asosida ishlab chiqarish jihozlari qiymati aniqlnadi. 
 
Ishlab chiqarish jihozlari qiymati hisobi. 
7-jadval 
Jihoz turi va 
Nomi 
Miqdori, 
dona 
Bahosi, 
mln so’m 
Qiymati 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
2 
2 
2 
2 
1 
1 
8 
4 
1 
1 
3000 
2000 
6500 
2563 
625 
14875 
5000 
21000 
8000 
62675 
6000 
4000 
13000 
5126 
625 
14875 
40000 
84000 
8000 
62675 
23 
 
243926 
Ushbu jadval esa jami asosiy fondlar tuzilmasi qiymatini hisoblash uchun 
asos bo’ladi. 
Asosiy fondlar qiymati. 
8-jadval 
Asosiy fondlar 
Qiymati
Binolar
Ijara 
Ishchi jihozlar 
235926 
Transport vositalari 
8000 
Boshqalar 
--- 
Jami : 
243926 

---

338 
Tashkiliy va xodimar rejasi 
Kichik biznes korxonalari uchun boshqaruvning chiziqli funksional
tizimidan foydalanish samarali hisoblanadi. Bu quyidagicha ifodalnadi. 
 
2-chizma. Korxonaning boshqaruv tuzilmasi. 
Ishchilar soni bajariladigan operasiyalar bo’yicha alohida aniqlnadi. 
Hisoblarda asos alohida ishlov beriladigan xom- ashyo hajmi qamrab olinadi. 
1. Maydalash operatsiyasi bo’yicha.
 
Is
1
=
= 2 ta ishchi 
2. Quritish barabanida bajariladigan operatsiyasi uchun. 
Is
2
=
= 2 ta ishchi
Bosh direktor 
Bosh 
iqtisodchi 
Bosh xisobchi 
Bosh menejer 
Texnolog 
Katta 
rassom 
Asosiy 
yordamchi 
ishchilar 

---

339 
3. O’lchash jihozida bajariladigan operatsiya bo’yicha.
 
Is
3
=
= 1 ta ishchi 
4. Aralashtirish jihozida bajariladigan operatsiyalar. 
Is
4
=
=1,5≈1 ta ishchi 
5
. 
NS-12 Qurilish jihozi bo’yicha. 
Is
5
=
= 1ta ishchi 
6. Glazur purkovchi jihozida bajariladigan operatsiyalar bo’yicha. 
Is
6
=
= 1 kishi 
7. Shtampovka jihozida bajariadigan operatsiyalar. 
Is
7
=
= 8 ta ishchi 
8. Pechda bajariadigan operatsiyalar bo’yicha. 
Is
8
=
= 4 ta ishchi 
Barcha operatsiyalar bo’yicha ishchilar soni quyidagiga teng bo’ladi. 
I
s
 = 2+2+1+1+1+1+8+4= 20 ishchi 
Korxonaning shtatlar jadvali quydagi jadvalda aks ettiramiz. 
Korxonaning shtatlar jadvali. 
9-jadval. 
Xodimlar 
Tarkibi 
Soni
kishi 
Oylik ish 
haqi, so’m 
I. Davr xarajatlari 
tarkibidagi ish haqi 
1.Direktor 
2.Bosh iqtisodchi 
3. Bosh hisobchi 
4. Bosh menejer 
5. Texnolog 
6. Rassom 
7. Kichik xizmat 
ko’rsatuvchilar 
1 
1 
1 
1 
1 
2 
3 
4200000(12*4200000)=50400000 
3360000(12*3360000)=40320000 
3360000(12*3360000)=40320000 
350000(12*3500000)=42000000 
2800000(12*2800000)=33600000 
265000(12*2650000)=31800000 
120000(12*1200000)=14400000 
II. Ishlab chiqarish
xarajatlari tarkibiga 
kiruvchi ish haqi 

---

340 
1.Ishchilar 
20 
172822000 
Jami 
30 kishi 
425662 ming so’m 
Ishchilar ish haqi fondi oylik minimal ish haqi bo’yicha aniqlanadi. 
IXFi = 20*12*679330 (1+0,6) =172822,0 ming so’m. 
 
Ishlab chiqarish xarajatlari rejasi. 
 
Bu bo’limda ishlab chiqarish xarajatlari quyidagi tartibda hisoblnadi. 
Avvalo, xom-ashyo va materiallar bo’yicha sarflangan xarajatlar aniqlnadi. Bunda 
ko’rsatkichlar № 8 jadvaldan olinadi. 
Ishchilar ish haqi fondi 41180580,0 so’m bo’lib ijtimoiy sug’urta xarajatlari 
9883339 (41180580,0*0.24) so’mga teng. Jami ishchilar ish haqi bilan bog’liq 
xarajatlar 172822000so’mni tashkil etadi.
Amortizasiya xarajatlari belgilangan tartib bo’yicha hisoblanadi. Ushbu 
ko’rsatkich 36588900 so’mga teng
Ehtiyot qismlar, jihozlarni ta’mirlash uchun qilingan xarajatlar asosiy 
fondlar qiymatidan 3% miqdorda olinadi ya’ni 7078 (247656*0.03) so’mni tashkil 
etadi. 
235926x0,03=7078 so’m 
Transport uchun xarajatlar xom – ashyo va materilallar qiymatining 1.5% 
miqdorida olinadi, ya’ni bu 5844000 so’mni tashkil etadi. 
Kommunal xizmatlar uchun xarajatlar foydalanilgan suv, elektr energiya va 
yoqilg’i uchun to’lovlardan iborat bo’ladi. Suv uchun to’lovlarni hisoblashda 
avvalo bir oyda suvga bo’lgan ehtiyoj aniqlnadi. Bu ehtiyoj o’rtacha 231 m.kub 
bo’lib, 1m.kub suv uchun to’lov 3000 so’mni tashkil etishini e’tiborga olsak, bir 
yil uchun bu to’lov 8316000(231*3000*12)so’mni tashkil etadi. 
Texnologik maqsadlar uchun sarflarni hisoblashda har bir jarayongacha 
jihozni harakatga keltiruvchi elektr energiyaga bo’lgan talabi e’tiborga olinadi. Bu 
talab jihozning yillik ish soatlariga hamda 1kv elektr energiya uchun belgilangan 
to’lov hajmiga ko’paytiriladi. Binolarni yoritish uchun foydalaniladigan elektr 

---

341 
energiya xarajatlarini hisoblashda binolardagi lampochkalar soni va ularning 
yoritish quvvati hamda ulardan kunlik foydalanish soatlari e’tiborga olinadi. Bir 
yilda jami 65112 kvt elektr energiya sarf qilinadi deb qabul qilingan. 1 kvt elektr 
energiya uchun to’lov 78 so’m ekanligini hisobga olgan holda jami elektr energiya 
uchun to’lov 4818288 so’mni tashkil etadi (65112*78).
Yoqilg’i uchun xarajatlarni hisoblashda bir yilda tabiiy gazga bo’lgan 
extiyoj aniqlnadi va 1 m
3
gaz uchun to’lanadigan to’lov summasiga ko’paytiriladi.
Bizning misolimizda bu 2145200 so’mni tashkil etadi.
Kommunal xizmatlar uchun to’lovlar tarkibiga, shuningdek, bino uchun 
to’lanadigan ijara to’lovlarini ham kiritish mumkin. 1 m.kv joy uchun to’lanadigan 
ijara to’lovi 34332 so’m deb qabul qilamiz va jami to’lov (600*3433) 2059800 
so’mni tashkil etadi.
Kelgusi davr va moliyaviy xarajatlar tarkibidagi ma’muriy xodimlar va 
xizmatchilar ish haqi tashkiliy va xodimlar rejasidan olinadi. Bu 252840000 
so’mni tashkil etadi. 
Marketing uchun xarajatlar xom-ashyo va materiallar uchun sarflanadigan 
xarajatlarning 2 % miqdorida olinadi va 7790000 so’mni tashkil etadi. 
Jami xarajatlar mahsulot hajmiga bo’linadi va bir metr mato tannarxi 
aniqlnadi.