Issiqlik elektr stansiyalari

---

Issiqlik elektr
stansiyalari
Issiklik elektr stansiyalari (IES) — 
qattiq
, 
suyuq
va 
gaz
holatdagi organik yoqilgʻilarning
issiqlik energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan qurilmalar majmui. Asosiy energetik
agregatlar qatoriga suv yuradigan quvurlar (trubalar) batareyasidan iborat qozon tizimi, bugʻ
turbina (bugʻ dvigatel) lari va turbogeneratorlar kiradi. Qozon tizimiga yuborilgan suv yuqori
bosimli bugʻga aylantirilib turbina parraklariga beriladi. Natijada turbina bilan mexanik
bogʻlangan generator tegishli tezlikda aylantirilib, mexanik energiya elektromagnit induksiya
qonuniga binoan generatorda elektr energiyasiga aylanadi. IESda ishlatiladigan yoqilgʻi
issiqlik energiyasining faqat 30% gina foydali elektr energiyasiga aylantiriladi, yaʼni IES ning
foydali ish koeffitsiyenti
30% ga tengdir. Foydali ish koeffitsiyenti qiymatini oshirish
maqsadida qozondagi bugʻ bosimi iloji boricha yuqori qilinadi va turbina parraklaridan oʻtib,
ish bajarib boʻlgan bugʻning hammasi sovitkichlar vositasida sovitilib, qayta suvga
aylantiriladi (kondensatlanadi) va qozon tizimiga yuboriladi. Bunday IESni kondensatsiyey
elektr stansiyalari (KES) deyiladi va ularda foydali ish koeffitsiyenti qiymati h=30—35% gacha
koʻtariladi hamda suv berk tizimda aylanishi sababli kuvurlar batareyalaridan iborat qozonni
taʼmirlash ishlari keskin qisqaradi. IESlar, odatda, qattiq, suyuq yoki gaz holatdagi arzon
yoqilgʻi koni yaqinida quriladi. Stansiya generatorlaridan olingan elektr energiyasining asosiy
qismi bir necha 100 km masofadagi isteʼmolchilarga kuchaytiruvchi transformator va yuqori
voltli elektr uzatish liniyalari vositasida yetkaziladi, qolgan qismi esa stansiyaning oʻz
generator kuchlanishida yoki pasaytiruvchi transformator orqali beriladi (yana qarang:
Issshushk elektr markazi
).

---

Soʻnggi tahrir 13 kun avval 37.110.211.216
 tomonidan amalga oshirildi
Elektr energiyasi bilan taʼminlash koʻlamiga qarab, issiqlik elektr stansiyasi tuman, sanoat
korxonalari, qishloq, shahar miqyosida, kommunal xoʻjalikda, t.-yil transportida
foydalaniladigan xillarga boʻlinadi. Issiqlik elektr stansiyasi yaxlit elektr tizilmalarga
birlashtirilib yoki alohida ishlatilishi mumkin.
Issiqlik elektr stansiyasi 19-asr 80-yillarida kurila boshlagan. Ilk issiqlik elektr stansiyasi 
New
Yorkda
 qurilgan (1882). Rossiyada dastlabki issiqlik elektr stansiyasini muhandis M. K.
Polivanov Moskvada qurgan (1906). 
Oʻzbekistonda
dastlabki issiqlik stansiyasi 20-asr
boshlarida qurilgan (qarang 
Issiqlik energetikasi
). Oʻzbekistonda 10 ta issiqlik elektr
stansiyasi ishlab turibdi (2002). Respublikadagi eng yirik issiqlik elektr stansiyasi — Sirdaryo
GRES (3000 MVt), Yangi Angren GRES (1800 MVt), Toshkent GRES (1860 MVt), Navoiy GRES
(1250 MVt), Angren GRES (484 MVt), Taxiatosh GRES (430 MVt), Talimarjon GRES (loyiha
quvvati 3200 MVt) (Nuristan). Issiqlik elektr stansiyasi avtomatlashtirilgan korxona. Qozon
agregatlarida yoqilgʻi yonish jarayonlari, qozonni suv bilan taʼminlash, tok kuchlanishi va
chastotasini rostlash toʻla avtomatlashtirilgan. Issiqlik elektr stansiyasi agregatlari markaziy
boshqarish pultidan boshqariladi. Atom elektr stansiyasi, geotermik elektr stansiyalar,
gelioenergetika elektr stansiyalari ham issiqlik elektr stansiyasi hisoblanadi.
"
https://uz.wikipedia.org/w/inde
x.php?
title=Issiqlik_elektr_stansiyala
ri&oldid=3096222
" dan olindi 
Manbalar

---